Ngày 8-2 -2018 là một ngày thường tình đối với người dân Mỹ, cho dù đó là ngày những người ở Quốc Hội lưỡng viện bàn chuyện ngân sách liên  bang để tránh phải đóng cửa chính phủ. Người ta xem thường tình mặc dù ngày đó nếu không xong việc, các văn phòng cua chính phủ lại sẽ phài treo bảng “miễn chiến bai” ngay ngày hôm sau. Mà đến ngày nay thì chẳng còn ai ngạc nhiên về việc treo bảng này, vì “government shutdown”, nói cho cùng, chỉ là một trong những biểu hiện của sự hư hỏng của nền dân chủ Mỹ. Và khi nói đến sự hư hỏng này, chúng ta không thể tránh né một sự thật hiển nhiên: nếu không hư hỏng, thì đã không có nước Mỹ ngày nay (cũng là một cách nói tránh né sự thật, vì chữ nước Mỹ ngày nay chỉ có nghĩa là ông Donald Trump). Hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa vĩ đại thật, vì đã tồn tại lâu hơn bất cứ đảng phái ở bất cứ quốc gia nào, thế nhưng trong bao lâu nay đúng là giống như con nít, chỉ cãi cọ suốt ngày, giống như giành đồ chơi, mà đồ chơi này chính là ngân sách liên bang. Khi đảng này nắm, đàng kia tìm cách giật lại. Cứ như thế mà hết ngày hết giờ. 

Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin và  người đồng nhiệm Ấn Độ Rajnath Singh cam kết tăng cường hợp tác quân sự giữa hai bên nhằm ngăn cản dự định của Ấn Độ mua hệ thống chống hỏa tiễn tối tân của Nga. Ngày nay, Hoa Kỳ giống như Nhà Chu, vẫn là siêu cường Số Một về quân sự và kinh tế nhưng Hoa Lục đang nổi lên như một cường quốc- giống như Nhà Tần có khả năng cạnh tranh địa vị thống trị thế giới của Hoa Kỳ. Các nhà làm chiến lược, bộ trưởng quốc phòng, tham mưu trưởng liên quân, giám đốc CIA khi điều trần trước Quốc Hội đều công khai bày tỏ lo ngại “Hoa Lục là đối thủ của Hoa Kỳ trong 100 năm tới”.

Vụ án Đinh La Thăng-Trịnh Xuân Thanh thường được xem là môt vụ án tham nhũng. Tham nhũng là chuyện Việt Nam không thiếu, chẳng ai bàn cãi, phủ nhận, chống chế, vì bản chất chế độ là tham nhũng, cho nên, những phiên tòa của các vụ án tham nhũng thường đưọc xem là “ba phải”, người ta không mất công để ý. Nhưng phiên tòa này được dư luận quan tâm theo dõi vì nhiều tình tiết ly kỳ - không chỉ người trong nước, người ngoài nước mà cả quốc tế. Cho nên, thực ra, gọi cho đúng, đó là một vụ án chính trị có tính cách “lịch sử” trên nhiều mặt. Vì nhiều lý do, phiên tòa kéo dài chỉ hơn 10 ngày, mặc dù số bị cáo có đến 20 người và tình tiết vụ án cực kỳ phức tạp, chằng chịt mà có lẽ ngay cả mấy ông chánh án, thẩm phán và cả luật sư cũng chẳng thực sự hiểu hết. Tuy chẳng ai ngạc nhiên về bản án cho từng bị cáo được tuyên đọc ngày 22-1, ai cũng hiểu những bản án này nặng tính chính trị, đều được quyết định từ trên cao trước phiên tòa xử (chẳng phải hai bị cáo chính đã lên tiếng xin ông tồng bí thư Nguyễn Phú Trọng tha tội?), không phải là kết quả của đấu trí, đấu lý giữa công tố viên và luật sư của bị cáo và bồi thẩm đoàn phân xử có tội hay không. Nhưng người ta đương nhiên phải thất vọng nhiều nếu từng tưởng rằng qua vụ án có thể biết được nhiều điều hay, những chuyện thâm cung bí sử mà người ta vẫn ấm ức vì chưa rõ.

Câu chuyện khá hiển nhiên!Từ sáng ngày 20-1, sau khi Donald Trump lên máy bay ở phi trường quân sự Andrews ở Maryland để trở lại căn cứ địa Mar-a-Lego ở Florida sau bốn năm tạm trú tại Tòa Bạch Ốc, mọi người đều hiểu đã đến lúc nước Mỹ phải khởi đầu cuộc hành trình để tìm lại chính mình. Đi tìm một nước Mỹ bị đánh mất (in search of a lost United States). Một nước Mỹ đã bị phá phách, hủy hoại đến mức nhân dạng trở nên thật khó coi trong mắt thế giới. Một nước Mỹ đã không còn biết gì đến những giá trị đặc thù truyền thống như công lý, pháp luật, bình đẳng, tự do... Bởi thế mà tân Tồng thống Joe Biden đã phải nhấn mạnh vắn tắt con đường ông đi: “America Is Back”. Nưóc Mỹ trở lại với thế giới. Và “Back to America”, chúng ta trở lại với nước Mỹ mà người trước đó đã đánh mất.

Hội nghị Bảo thủ Hành động Chính trị (CPAC - Conservative Political Action Conference) năm nay đã được nhóm trong bốn ngày cuối tháng hai, địa điểm là Orlando, Florida, nay là quê nhà mới của Donald Trump, và diễn viên chính đương nhiên cũng là Trump. Nếu chẳng phải vì Trump thì chẳng có thời và địa này. Trump đang làm đủ mọi cách để cho mọi người hiểu rằng ông nay đang tìm cách trở lại cho dù tai tiếng đầy mình. Và ông muốn nhấn mạnh đảng Cộng Hòa vẫn là đảng của Trump, nằm trong tay Trump. Nhất là giữa khi người ta đang nhìn đến “di sản” của ông sau khi Tối cao Pháp viện đưa ra phán quyết bắt ông phải giao nộp hồ sơ thuế cho tòa án ở New York liên quan đến vụ án tham nhũng, lươn lẹo của Trump Organization. 

Bà xơ ở Myanmar: Hãy bắn tôi đi! Tha cho trẻ nhỏ!/Tính đến nay, người dân Miến Điện (lại) xuống đường đấu tranh cho tự do, dân chủ đã hơn một tháng. Đến bao giờ chúng ta mới có thể thấy tình thế đã ngã ngũ? Và ngã ngũ như thế nào đây? Ngày đầu tháng hai, giới quân phiệt ở Myanmar đã tiến hành một cuộc đảo chánh, lấy lý do là có gian lận trong bầu cử toàn quốc ngày 8-11-2020. Điều khôi hài không chỉ là ở chỗ chúng ta lại nghe mấy chữ “bầu cử gian lận” quá quen thuộc ở Mỹ dưới thời Donald Trump. Khôi hài là ở một nước quân phiệt như Miến Điện, bầu cử gian lận chỉ có thể do quân phiệt đạo diễn. Theo họ, có đến 7 triệu lá phiếu “bất thường”, “không hợp lệ” trong tổng số khoảng 30 triệu cử tri (dân số nước này khoảng 53 triệu). Bởi thế, đảng của họ lập nên Liên bang Đoàn kết và Phát triển (USDP) chỉ được chưa đến 8% số phiếu. Tuy Ủy ban bầu cử nói rằng không có bằng chứng bầu cử gian lận, giới quân phiệt vẫn bắt giữ bà Aung San Suu Kyi, thủ lãnh từ bao đời của đảng cầm quyền Liên đoàn Dân tộc Dân chủ (National League for Democracy – NLD), cùng với hàng trăm người có vai vế trong đảng cầm quyền, với lời hứa sẽ đem những người này ra xét xử và “tái lập dân chủ” trong vòng một năm.

Chị và anh Sim là người duy nhất trong anh chị em chúng ta sống với đầy đủ ý nghĩa trong tất cả các giai đoạn lịch sử đổi đời của đất nước, từ năm chị sinh ra 1936 là thời còn Pháp thuộc (i), đến thời kháng chiến của Việt Minh chín năm 1946-1953 (ii), sau đó đất nước chia cắt và gia đình “Về Miền Nam”, di chuyển vào Saigon dưới thời Tổng thống Ngô Đình Diệm. Ông Diệm bị lật đổ mới có Nguyễn Hữu Châu, mượn tên thầy Thích Tâm Châu (iii). Sau 1960 miền nam lại rơi vào tai họa “chiến tranh giải phóng” 15 năm của Việt Cộng (iv) mà kết quả cuối cùng sau năm 1975 là hơn 20 triệu dân miền nam nhờ đó mới biết được “ăn cơm còn độn khoai mì” (v). Đã muộn nhưng vẫn chưa muộn vì gia đình chị cũng sớm đi Mỹ (vi). Bởi thế cuộc sống của chị trải qua bao nhiêu khó khăn liên tiếp vì những biến chuyển thời cuộc có tính đổi đời. Những thử thách đó đã làm cho chị thực sự lớn hơn về mặt ý thức sự nhỏ bé của con người.

Ngày thứ năm 4-2, trong khung cảnh long trọng của phòng khánh tiết của Bộ Ngoại Giao Mỹ, Tồng thống Joe Biden tuyên bố “America Is Back!” (Không phải “America is black”). Hoa Kỳ nay đã trở lại với thế giới. Đó là điều tất nhiên đương nhiên. Một khi Trump đã biến mất khỏi chính trường. Chúng ta đã có thể thấy (trước) khi Biden bước vào Tòa Bạch Cung. Kể từ thời chấm dứt chiến tranh lạnh (1990), trật tự thế giới đã bị xáo trộn mãnh liệt, các tổng thống Mỹ từ Bush (cha) đến Obama đều phải ra sức duy trì vai trò lãnh đạo của Mỹ trong giữ gìn tương đối trật tự thời hậu chiến tranh lạnh này, dựa trên những nền tảng Thế giới  Tự do đã xây dựng được trong hơn bốn thập niên ngăn chận sự bành trướng của Cộng Sản quốc tế.

Bài viết này dành cho anh tôi Hoàng Ngọc Biên, chủ yếu kể lễ cho anh nghe những chuyện xưa tích cũ của một thời 60-70 năm trước, rất xa xưa khó nhớ khi người ta đã đi vào tuổi để quên và dễ quên hết, quên tên con đường, quên tên bạn bè, quên tựa sách, bài hát, hay cuốn phim, quên tên ca sĩ hay diễn viên được ưa thích một thời… Thế nhưng nếu quên hết như thế, còn nghĩa gì nữa trong cuộc sống, nếu chẳng có ai nhắc lại, để có thể nói rằng: Tôi hiện hữu, vì tôi có quá khứ… Bởi thế người viết cố kể ra những gì còn có thể kể, càng nhiếu càng tốt, để mai đây khi mình bắt đầu quên, cón có chút gì để nhớ, khỏi quên…

“Vòng Đai Xanh” của Ngô Thế Vinh được xem là một tiểu thuyết chiến tranh, được viết rất thực bởi một quân y sĩ xông pha ngoài trận tuyến. Cuộc chiến tự vệ của người dân Miền Nam chống xâm lược của Cộng Sản Miền Bắc kéo dài đến 15 năm (1960-75), nếu không nói đến hoạt động khủng bố, phá hoại 2-3 năm trước khi chiến tranh chính thức khai mào, cho nên chúng ta không thiếu những tác giả viết về cuộc chiến đó, cảm khái từ những mất mát, đổ vỡ, tan hoang của con người, của tuổi trẻ, của gia đình, của xã hội, của đất nước vì chiến tranh. Không thiếu, nhưng chắc không thừa, không đủ khi nhìn đến “quy mô” của cuộc chiến, chiều dài của nó về thời gian và không gian, cùng với những biến chuyển phức tạp qua các thời kỳ. Mặt khác, phần lớn những tác giả của thời đó, thường là quân nhân (và một số người không phải là “fan” của cuộc chiến đó), chỉ có phương tiện, thời gian và cảm hứng để viết những tác phẩm ngắn. Và bình thường, những truyện ngắn thường chỉ phơi bày những bi kịch thời chiến mà không có bất kỳ phê phán “tội ác chiến tranh” nào. Tưởng như những người phản chiến mượn ngòi bút để thể hiện ý chí của mình. Chúng ta không có một đại tác phẩm như “Chiến tranh và Hòa bình” của Leo Tolstoy. Hay “All Quiet on the Western Front” của Erich Maria Remarque, hay “A Farewell to Arms” của Ernest Hemingway. Hay “The Naked and the Dead” của Norman Mailer...

Chỉ đến thời đại này, khoa học mới cho phép nhân loại khai thác và sử dụng được nhiều khả năng tiềm ẩn trong trời đất, phát minh được những sản phẩm kỳ diệu tới mức mà bất cứ lúc nào, bất cứ ai cũng có thể bật ra những câu hỏi tuyệt vời – những câu hỏi dẫn thẳng tới trước cánh cửa cần mở để nhìn thấu cấu trúc của vũ trụ.Một phần – coi như phân nửa – câu hỏi quý giá đó đã đến với tôi không biết bao nhiêu lần. Nhưng đến rồi biến ngay. Đã gạt phắt đi, như phủi bụi, không cho phép nó làm bận tâm quá năm mười giây.

Mặc dù chúng ta đã sống qua trong một thời dồn dập biến cố, ngày nào cũng có chuyện, nhưng đặc biệt ngày 16-1-2017 có thể được kể đến là một ngày lịch sử. Bác sĩ đặc biệt của Tòa Bạch Ốc, Ronny Jackson, đã họp báo công bố kết quả giám định sức khỏe của Tồng thống Donald Trump. Và lương y như từ mẫu: ông bác sĩ đã làm cho cả đất nước reo mừng! Sức khỏe của tổng thống phi thường – phi thường như con người của ông, một “thiên  tài rất ổn định”. Nhất là về tâm thần là mặt người ta quan tâm rất nhiều. Ông hoàn toàn đủ điều kiện tâm thần để lãnh đạo đất nước, không cần có trắc nghiệm gì thêm về tâm thần, theo ông bác sĩ Jackson này. Mà bác sĩ đã nói, thông thường người ta phải tin. Họ có phải như những người dân cử tại lưỡng viện đâu. Trừ phi họ cũng bị “chính trị hóa”, hay vì miếng cơm manh áo, hay công ăn việc làm!

Có một thời ngắn ngủi chúng ta những tưởng một thế giới toàn cầu hóa về mặt kinh tể sẽ sớm dẫn đến sự hội nhập về mặt văn hóa và chính trị. Nhưng nay dường như chúng ta có thể thấy rõ hơn để có môt kết luân tạm thời. Sau sự sụp đổ của khối Cộng Sản quốc tế vào năm 1990, thế giới này tưởng như xe lửa đã thấy ánh sáng cuối đường hầm. Nhưng càng ngày, hình như chúng ta đang lạc vào rứng âm u, trật tự thế giới hết bị đe dọa bởi những thế lực Hồi giáo cực đoan chủ trương gieo rắc khủng bố toàn cầu đến bị xáo trộn bởi những thế lực đế chế hay thiên triều trước đây nay đang muốn khôi phục ảnh hưởng của mình. Chúng ta thực sự chưa thấy được thế giới rổi đây trật tự sẽ như thế nào? Ai đây sẽ là kiến trúc sư, sẽ là kỹ sư xây dựng trật tự đó? Và nước Mỹ sẽ thủ vai trò gì trong quá trình này – thời gian dài bao lâu quả thực chưa nói được.

Ngày 5-9-2020, lễ khai giảng năm học 2020-2021 với gần 23 triệu học sinh trên cả nước. Nhiều vấn đề được đặt ra: nâng cao chất lượng giáo dục, tiêu chuẩn hóa đội ngũ giáo chức, cải cách sách giáo khoa, đưa chương trình nhân quyền vào dạy từ lớp mẫu giáo đến đại học.Nhưng thật ra, cho đến nay Việt Nam vẫn không có một triết lý giáo dục. Vậy triết lý giáo dục là gì? Và vì sao mà Việt Nam không có triết lý giáo dục?Hinh trên: Phao thi nhuộm trắng sân trường sau giờ thiPhao thi là một dụng cụ gian lận thi cử. Chữ “Phao” bắt nguồn từ phao cứu sinh trên biển, cứu mạng người, không để chết chìm dưới nước. Phao thi ghi những tài liệu để qua mặt các giám thị gác thi, để cứu mạng những học sinh học kém.

Cuối cùng ngày 24-1, Hạ Viện Mỹ đã chuyển hồ sơ luận tội cựu Tổng thống Donald Trump qua Thượng Viện để nơi này, với vai trò bồi thẩm đoàn, kết luận về tội trạng và quyết định có truất bãi Trump hay không. Thượng Viện sẽ bắt đầu phiên tòa vào ngày 8-2! Như mọi người đều biết, để Thượng Viện chuẩn thuận việc luận tội này, cần có túc số 67 phiếu thuận, tức phải có 17 thượng nghị sĩ Cộng Hòa sẵn sàng bỏ phiếu chống Trump. Thượng nghị sĩ Mitt Romney của Utah đã nói Donald Trump cần bị kết tội, nhưng một Thượng nghị sĩ cũng Cộng Hòa là Marco Rubio của tiểu bang Florida, nay là quê nhà của Trump, thì cho rằng phiên tòa này là  “ngu xuẩn”. Đảng Dân Chủ thì cương quyết đi tới. Tồng thống Biden đã nói rõ cần phải kết án Trump, và ông không ngại phiên tòa này có thể làm chậm việc tiến hành chương trình hành động của ông. Câu hỏi đặt ra là do nay Trump đã đi, luận tội ông ta làm gì?

Đầu năm nay đúng là thời điểm éo le cho ông Trump. Chỉ tiếc ông đã 74 vẫn chưa thấy được lẽ vô thường của cuộc sống cho nên vẫn còn tham sân si. Hay chỉ vì tham sân si quá mà ông không thấy được sự vô thường này? Ngày Giáng Sinh, ông ăn mừng với gia đình tại khách sạn giải trí Mar-a-Lego ở Florida, để cho Tòa Bạch Ốc lạnh lẽo trong năm đầu của ông. Ông reo hò, đúng là giống như con nít mà người ta thường mô tả về ông,  vì những “chiến thắng vĩ đại”, “chưa tổng thống nào trước đây làm được”. Có thể kể ra là luật “giảm thuế cho người giàu” mà Thượng Viện và Hạ Viện với đa số Cộng Hòa đã thông qua và ông ký ban hành ngày 22-12. “Ngày vui đại thắng” là ở chỗ cho dù không một dân biểu hay thượng nghị sĩ Dân Chủ nào ủng hộ, ông Trump chẳng cần sự hợp tác hay thỏa hiệp đó.

Chắc chắn không ít người phải cảm thấy rối trí trước sự việc Quốc Hội lưỡng viện đã không đưa Tổng thống Donald Trump ra tòa án binh về tội phản quốc trong biến cố bạo loạn nổi dậy mà Hạ Viện Mỹ (ngày thứ tư 13-1) đã truy tội (impeach) ông “khích động” (incitement - xúi giục) hàng chục ngàn người kéo đến Capitol Hill và tràn vào tòa nhà Quốc Hội gây hỗn loạn nhằm hủy bỏ kết quả bầu cử tổng thống. Ông Trump gọi đó là một phong trào “ái quốc”, trong khi thực sự đó là một âm mưu phản loạn mà ông chủ mưu, nhằm cho ông tiếp tục cầm quyền bất kể hiến pháp, luật pháp và sự lựa chọn của người dân.

Nhà biên khảo Trần Bích San, một tên tuổi quen thuộc trong làng văn học hải ngoại vừa qua đời tại thành phố New Orleans, tiểu bang Louisiana, Hoa Kỳ vào ngày Thứ Bảy 9 tháng 1, 2021 sau một cơn bạo bệnh. Ông cộng tác với nhà báo Hoàng Dược Thảo trong thành lập hệ thống báo Saigon Nhỏ từ những ngày đầu và là chủ biên tuần báo Saigon Nhỏ tại thành phố New Orleans từ năm 1987 đến năm 2016. Đây là một trong những ấn bản thành công nhất của hệ thống báo này. Ông cũng là người đã viết lời tựa cho tập truyện ngắn Tiểu Thư, Con Gái Nhà Ai của Hoàng Dược Thảo xuất bản năm 1995.

Trump ra lệnh xuất quân/ Biến cố nổi loạn ngày 6-1 tại Capitol Hill, thành trì của Quốc Hội Mỹ, của khối người cuồng Trump tấn công vào trụ sở của Thượng Viện và Hạ Viện nước Mỹ tại thủ đô đất nước có thể được so sánh với Tết Mậu Thân “tổng công kích, tồng khởi nghĩa” của Việt Cộng nhằm vào  Miền Nam của chúng ta năm 1968, tuy rằng có những tương đồng và khác biệt căn bản. Sự “nổi dậy” làm loạn của hai biến cố này đã được chủ mưu toan tính cẩn thận, và do đó cũng được biết trước chứ không phải bất ngờ. Sự nổi loạn không chỉ xảy ra ở Washington D.C. là trọng tâm của chiến dịch, mà còn ở nhiều nơi khác trên nước Mỹ. Trong cả hai biến cố, những kẻ bạo loạn chẳng được người dân ở đâu hưởng ứng mà chỉ tạo cơ hội cho công lý và lương tâm lên án. Trong biến cố Capitol Hill, địch đã tràn vào bên trong, gây nhiều tổn thất nghiêm trọng. Trong vụ Mậu Thân, Việt Cộng không vào được bên trong Dinh Độc Lập. Chủ mưu trong vụ Mậu Thân chính là kẻ địch ở Hà Nội, chủ mưu trong biến cố Capitol Hill chính là “kẻ nội thù” - tổng thống đương nhiệm của Mỹ đang mơ tưởng mình có thể là một lãnh tụ phát xít đầu tiên của nước Mỹ. Trong vụ Mậu Thân, người Miền Nam chúng ta đáng tiếc không quyết tâm trừng phạt kẻ thù. Trong vụ Capitol Hill, chắc chắn “nghi can chính phạm” Donald Trump sẽ phải trả giá – cho dù ông ta chỉ còn chừng 10 ngày nữa ngồi trong Tòa Bạch Ốc.