Có một thời ngắn ngủi chúng ta những tưởng một thế giới toàn cầu hóa về mặt kinh tể sẽ sớm dẫn đến sự hội nhập về mặt văn hóa và chính trị. Nhưng nay dường như chúng ta có thể thấy rõ hơn để có môt kết luân tạm thời. Sau sự sụp đổ của khối Cộng Sản quốc tế vào năm 1990, thế giới này tưởng như xe lửa đã thấy ánh sáng cuối đường hầm. Nhưng càng ngày, hình như chúng ta đang lạc vào rứng âm u, trật tự thế giới hết bị đe dọa bởi những thế lực Hồi giáo cực đoan chủ trương gieo rắc khủng bố toàn cầu đến bị xáo trộn bởi những thế lực đế chế hay thiên triều trước đây nay đang muốn khôi phục ảnh hưởng của mình. Chúng ta thực sự chưa thấy được thế giới rổi đây trật tự sẽ như thế nào? Ai đây sẽ là kiến trúc sư, sẽ là kỹ sư xây dựng trật tự đó? Và nước Mỹ sẽ thủ vai trò gì trong quá trình này – thời gian dài bao lâu quả thực chưa nói được.

Ngày 5-9-2020, lễ khai giảng năm học 2020-2021 với gần 23 triệu học sinh trên cả nước. Nhiều vấn đề được đặt ra: nâng cao chất lượng giáo dục, tiêu chuẩn hóa đội ngũ giáo chức, cải cách sách giáo khoa, đưa chương trình nhân quyền vào dạy từ lớp mẫu giáo đến đại học.Nhưng thật ra, cho đến nay Việt Nam vẫn không có một triết lý giáo dục. Vậy triết lý giáo dục là gì? Và vì sao mà Việt Nam không có triết lý giáo dục?Hinh trên: Phao thi nhuộm trắng sân trường sau giờ thiPhao thi là một dụng cụ gian lận thi cử. Chữ “Phao” bắt nguồn từ phao cứu sinh trên biển, cứu mạng người, không để chết chìm dưới nước. Phao thi ghi những tài liệu để qua mặt các giám thị gác thi, để cứu mạng những học sinh học kém.

Cuối cùng ngày 24-1, Hạ Viện Mỹ đã chuyển hồ sơ luận tội cựu Tổng thống Donald Trump qua Thượng Viện để nơi này, với vai trò bồi thẩm đoàn, kết luận về tội trạng và quyết định có truất bãi Trump hay không. Thượng Viện sẽ bắt đầu phiên tòa vào ngày 8-2! Như mọi người đều biết, để Thượng Viện chuẩn thuận việc luận tội này, cần có túc số 67 phiếu thuận, tức phải có 17 thượng nghị sĩ Cộng Hòa sẵn sàng bỏ phiếu chống Trump. Thượng nghị sĩ Mitt Romney của Utah đã nói Donald Trump cần bị kết tội, nhưng một Thượng nghị sĩ cũng Cộng Hòa là Marco Rubio của tiểu bang Florida, nay là quê nhà của Trump, thì cho rằng phiên tòa này là  “ngu xuẩn”. Đảng Dân Chủ thì cương quyết đi tới. Tồng thống Biden đã nói rõ cần phải kết án Trump, và ông không ngại phiên tòa này có thể làm chậm việc tiến hành chương trình hành động của ông. Câu hỏi đặt ra là do nay Trump đã đi, luận tội ông ta làm gì?

Đầu năm nay đúng là thời điểm éo le cho ông Trump. Chỉ tiếc ông đã 74 vẫn chưa thấy được lẽ vô thường của cuộc sống cho nên vẫn còn tham sân si. Hay chỉ vì tham sân si quá mà ông không thấy được sự vô thường này? Ngày Giáng Sinh, ông ăn mừng với gia đình tại khách sạn giải trí Mar-a-Lego ở Florida, để cho Tòa Bạch Ốc lạnh lẽo trong năm đầu của ông. Ông reo hò, đúng là giống như con nít mà người ta thường mô tả về ông,  vì những “chiến thắng vĩ đại”, “chưa tổng thống nào trước đây làm được”. Có thể kể ra là luật “giảm thuế cho người giàu” mà Thượng Viện và Hạ Viện với đa số Cộng Hòa đã thông qua và ông ký ban hành ngày 22-12. “Ngày vui đại thắng” là ở chỗ cho dù không một dân biểu hay thượng nghị sĩ Dân Chủ nào ủng hộ, ông Trump chẳng cần sự hợp tác hay thỏa hiệp đó.

Chắc chắn không ít người phải cảm thấy rối trí trước sự việc Quốc Hội lưỡng viện đã không đưa Tổng thống Donald Trump ra tòa án binh về tội phản quốc trong biến cố bạo loạn nổi dậy mà Hạ Viện Mỹ (ngày thứ tư 13-1) đã truy tội (impeach) ông “khích động” (incitement - xúi giục) hàng chục ngàn người kéo đến Capitol Hill và tràn vào tòa nhà Quốc Hội gây hỗn loạn nhằm hủy bỏ kết quả bầu cử tổng thống. Ông Trump gọi đó là một phong trào “ái quốc”, trong khi thực sự đó là một âm mưu phản loạn mà ông chủ mưu, nhằm cho ông tiếp tục cầm quyền bất kể hiến pháp, luật pháp và sự lựa chọn của người dân.

Nhà biên khảo Trần Bích San, một tên tuổi quen thuộc trong làng văn học hải ngoại vừa qua đời tại thành phố New Orleans, tiểu bang Louisiana, Hoa Kỳ vào ngày Thứ Bảy 9 tháng 1, 2021 sau một cơn bạo bệnh. Ông cộng tác với nhà báo Hoàng Dược Thảo trong thành lập hệ thống báo Saigon Nhỏ từ những ngày đầu và là chủ biên tuần báo Saigon Nhỏ tại thành phố New Orleans từ năm 1987 đến năm 2016. Đây là một trong những ấn bản thành công nhất của hệ thống báo này. Ông cũng là người đã viết lời tựa cho tập truyện ngắn Tiểu Thư, Con Gái Nhà Ai của Hoàng Dược Thảo xuất bản năm 1995.

Trump ra lệnh xuất quân/ Biến cố nổi loạn ngày 6-1 tại Capitol Hill, thành trì của Quốc Hội Mỹ, của khối người cuồng Trump tấn công vào trụ sở của Thượng Viện và Hạ Viện nước Mỹ tại thủ đô đất nước có thể được so sánh với Tết Mậu Thân “tổng công kích, tồng khởi nghĩa” của Việt Cộng nhằm vào  Miền Nam của chúng ta năm 1968, tuy rằng có những tương đồng và khác biệt căn bản. Sự “nổi dậy” làm loạn của hai biến cố này đã được chủ mưu toan tính cẩn thận, và do đó cũng được biết trước chứ không phải bất ngờ. Sự nổi loạn không chỉ xảy ra ở Washington D.C. là trọng tâm của chiến dịch, mà còn ở nhiều nơi khác trên nước Mỹ. Trong cả hai biến cố, những kẻ bạo loạn chẳng được người dân ở đâu hưởng ứng mà chỉ tạo cơ hội cho công lý và lương tâm lên án. Trong biến cố Capitol Hill, địch đã tràn vào bên trong, gây nhiều tổn thất nghiêm trọng. Trong vụ Mậu Thân, Việt Cộng không vào được bên trong Dinh Độc Lập. Chủ mưu trong vụ Mậu Thân chính là kẻ địch ở Hà Nội, chủ mưu trong biến cố Capitol Hill chính là “kẻ nội thù” - tổng thống đương nhiệm của Mỹ đang mơ tưởng mình có thể là một lãnh tụ phát xít đầu tiên của nước Mỹ. Trong vụ Mậu Thân, người Miền Nam chúng ta đáng tiếc không quyết tâm trừng phạt kẻ thù. Trong vụ Capitol Hill, chắc chắn “nghi can chính phạm” Donald Trump sẽ phải trả giá – cho dù ông ta chỉ còn chừng 10 ngày nữa ngồi trong Tòa Bạch Ốc.

Cuộc sống đã đủ nghiệp chướng do “tham giận kiêu căng, si mê lầm lạc”. Cuộc đời sống trước mắt thì ngày càng thu ngắn và ảm đạm.       Nghiệp chướng hận thù, ghét bỏ này là của người Mỹ da trắng.       Chúng ta đang ở trên đất nước tạm dung này, đừng thấy ách giữa đàng mà quàng vào cổ.        Di dân người Việt ở Mỹ còn “quá trẻ”, chưa có đủ sự cứng cáp trước thử thách này.Hãy tỉnh táo!

Đây là lần đầu tiên sau 30 năm một ứng cử viên tổng thống của đảng Dân Chủ thắng đưọc ở tiểu bang Georgia. Giới bình luận nay đang bàn đến lá phiếu của cử tri Mỹ gốc Á sau khi đạt đến kết luận chính sự liên kết giữa các nhóm người Mỹ gốc Á tại tiểu bang Georgia đã giúp ông Biden đạt được 16 phiếu cử tri đoàn ở tiểu bang vẫn được xem là Cộng Hòa này. Thắng lợi này phần nào đã có ý nghĩa quyết định cho chiến thắng cuối cùng của Biden, mặc dù nếu thua ở đây, ông cũng còn 290 phiếu so với 248 của Donald Trump. Ý nghĩa của thắng lợi ở Georgia là ở chỗ khoảng cách giữa Biden và Trump khơi rộng khiến cho Trump khó khăn hơn trong việc tìm cách “đảo ngược” kết quả bầu cử - một chuyện chưa người thua cuộc nào dám làm trước đây trong lịch sử nước Mỹ.

Trong những ngày đầu tháng chạp này, thời tiết lạnh lùng khó tưởng. Có thể tương tự như mùa đông đầu tiên trên nước Mỹ chúng ta từng cảm nhận khi mới rời khỏi “Miền Nam mưa nắng hai mùa” để đến với “vùng đất của tự do và cơ hội”. Mặt trời chẳng hề ló dạng, nhìn vào thiên nhiên chỉ một màu xám ủ dột, bao giờ người ta cũng có cảm giác tuyết có thể đổ xuống bất cứ khi nào. Nếu không thấy cảnh tượng chung quanh người Mỹ nô nức đi mua sắm, trang hoàng cảnh trí để đón Giang Sinh, có lẽ chúng ta chẳng hiểu được những ngày Merry Christmas và Happy New year ấm cúng đang đến với mọi nhà.       Thế nhưng năm nay, một nỗi thê lương ảm đạm từ cảnh tượng bên ngoài đến tâm sự bên trong đã không có chỗ cho sự mong đợi ấm cúng. Thiên nhiên có lẽ cũng thế, vạn vật có lẽ cũng thế, cho dù người ta đang nói đến hiện tượng hâm nóng toàn cầu. Nhưng có vấn đề “thay đổi khí hậu” hay chăng chẳng phải là chuyện trưóc mắt để lo nghĩ. Trước mắt là mùa Giáng Sinh truyền thống đã quá quen thuộc bỗng dưng biến mất. Chúng ta không còn thấy cảnh tượng của phố phường, ở các siêu thị, cửa hàng, nhà hàng rộn ràng mong đợi. Chúng ta không thấy hàng xóm  giăng đèn, giăng hoa và dựng cây Giáng Sinh ... Và chúng ta đều hiểu sự khác biệt lớn nhất của năm nay so với bao nhiêu năm trước là chúng ta không còn mong đợi đón tiếp con cháu, và cũng không nghĩ đến thăm viếng ai trong mùa Giáng Sinh năm nay. A not-so merry-Christmas. Một Giáng Sinh lủi thủi, thê lương!

   Hôm thứ tư 2-12, khi ông chỉ còn tại chức 50 ngày, Tổng thống Trump đột nhiên đưa lên Facebook một bài diễn văn (hay điếu văn) ông đã thu sẵn trong một video, dài đến 46 phút. Ông nói ngay từ đầu đây là “thông điệp quan trọng nhất” của ông từ Tòa Bạch Ốc trong bốn năm qua. Quan trọng hơn cả thông điệp “Tình hình Liên bang” (State of the Union) các tổng thống Mỹ vẫn tường trình hàng năm vào đầu tháng hai. Người ta tưởng ông sẽ nói với quốc dân đồng bào hai trọng điểm của thời sự đất nước mà ai cũng lo lắng đêm ngày: đại dịch và đại suy thoái. Cùng trấn an người dân là ông đã sẵn sàng hòa dịu một cách “văn minh” (civilized), bàn giao êm thắm chính quyền cho Tổng thống tân cử Joe Biden. Chỉ có lạ là tại sao ông không phát biểu một cách long trọng, chính thức trên các hệ thống truyền thông đại chúng chính lưu với các nhân vật hàng đầu trong chính phủ đứng sau để chứng tỏ sự hỗ trợ và sẵn sàng hành động dù ông chỉ còn chưa đến 50 ngày: các bác sĩ hàng đầu trong công cuộc chống đại dịch hiện nay và các bộ trưởng ngân khố, chủ tịch Quỹ Dự trữ Liên bang, Bộ trưởng Thương mại, chủ tịch Hội đồng cố vấn kinh tế quốc gia...

Mất 10 tháng để BioNTech của Đức và đối tác Hoa Kỳ, Pfizer, phát triển loại vaccine đã được cấp phép sử dụng khẩn cấp ở Anh và chuẩn bị được tiêm cho hàng triệu người Mỹ, tạo một tiền lệ chưa từng có vì thường cần hơn ba năm để phương Tây chuẩn y một loại vaccine. Câu chuyện về loại vaccine Covid-19 đầu tiên được phép sử dụng ở phương Tây bắt đầu cách đây 30 năm ở một vùng nông thôn nước Đức, khi hai bác sĩ trẻ, con của những người nhập cư Thổ Nhĩ Kỳ và lúc ấy đang yêu nhau, cùng cam kết phát minh một phương pháp điều trị ung thư mới.

Thứ hai 14-12 là một ngày lịch sử. Có thể đó là một câu mở đầu quen thuộc trong một năm ngày nào cũng có thể là ngày lịch sử. Nhưng nếu không gọi ngày 14-12 là một ngày lịch sử, cũng rất khó gọi nó cách nào khác, vì đúng  ngày đó là một ngày đáng nhớ.            Đó là ngày vaccine đầu tiên phòng ngừa coronavirus được nhanh chóng phân phối khắp nước Mỹ - cả trăm triệu liều Pfizer. Trong dân chúng, đương nhiên rất nhiều người “phấn khởi, hồ hởi”, nhưng cũng không thiếu người dè dặt - thuốc có hie7u qaủ không, có phản ứng gì nguy hiễm không. Người già luôn luôn là người bất an nhất, nhưng có lẽ rồi cũng phải“liều nhắm mắt đưa chân”.  Trong đợt đầu Pfizer chỉ cung cấp 100 triệu liều, vì Trump chỉ mua chừng đó. Nay ông muốn đặt mua thêm, nhưng Pfizer trả lời: “Còn lâu”, bởi vì họ còn kẹt trong hợp đồng với các nước khác. Tại sao ông “vụng tính”? Có thể vì Pfizer chẳng biết điều.

Of all American presidents we Vietnamese Americans have some ideas about, Richard Nixon and Donald Trump may be the best known.Nixon undoubtedly had a criminal say in the fall of the Saigon regime in 1975. Trump should have gone to Vietnam during the war years, had he not had a “bone spur.” Owing to this, Trump is now the nicest American president Hanoi has ever known.In a few ways, Trump is comparable to Nixon. In the 1968 presidential election, Nixon sought help from South Vietnam’s President Nguyen Van Thieu to block Democratic candidate Hubert Humphrey’s effort to start early the peace talks with the Viet Cong. He did not do it personally, but sought the help from a Taiwanese-American, Anna Chenault, to transmit the message. In fact, “Tricky Dick” did not need to do this to defeat Humphrey, but he was too anxious to win at any price.

Vấn đề chính là ông Trump không hiểu trật tự quốc tế là gì, an ninh quốc gia là gì, nhầm lẫn giữa chiến lược đối ngoai với sách lược an ninh quốc gia. Đồng thời ông chẳng thể đem chuyện kinh doanh lẫn lộn vào hai chuyện quốc gia đại sự này. Bởi thế ngưòi ta mới nói ông là người nguy hiểm cho đất nước khi phải quyết định những vấn đề sống còn mình không biết, chưa rõ.

Lễ Tạ Ơn năm nay chắc chắn phải là một kỷ niệm khủng hoảng khắc sâu trong tâm trí người dân Mỹ, bởi vì người ta hẳn không thể nào quên được đại dịch COVID-19 năm 2020, một đại họa không thể nào tưởng được sẽ xảy đối với loài người. Nhất là vì hình ảnh “vĩ đại” của vị Tổng thống buông tay lái con thuyền nước Mỹ trong cơn bão tố đó vẫn tràn ngập trong thời ác mộng đó.

Ngay sau khi thất cử, Trump đã “dứt” (terminate) ngay Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper. Vài ngày sau đó, ông cũng “dứt” (ông không thể dùng chữ tao nhã hơn, như từ chức hay giải nhiệm) Chris Krebs, giám đốc Cơ quan An ninh Mạng. Những mục tiêu sắp đến của Trump có thể là Christopher Wray, giám đốc FBI, và bà Gina Haspel, giám đốc CIA (Cơ quan Tình báo Trung ương).Nhưng dĩ nhiên Trump phải có lý do. Mark Esper có tội đã cảnh cáo ông: không dùng quân đội để đàn áp phong trào của người da đen BLM. Krebs bị bay chức là vì công khai nói: “Không có bầu cử gian lận”. Ông Wray có tội không chịu điều tra cha con ông Biden. Bà Haspel thì nhấn mạnh mối đe dọa của Nga phá hoại bầu cử ở Mỹ cùng âm mưu của Putin đuổi Mỹ ra khỏi Afghanistan và Syria... Nhưng đặc biệt, ông Esper và bà Haspel đều báo động về sự đe dọa của Nga cùng chống lại việc rút quân Mỹ ra khỏi Trung Đông. 

Ngày thứ hai đầu tuần 23-11, tức gần ba tuần sau bầu cử, một nhóm gồm hơn 100 cựu quan chức an ninh quốc gia và cựu thành viên đảng Cộng hòa đã công bố lời kêu gọi các nhà lãnh đạo của Cộng Hòa hãy công khai yêu cầu ông Trump chịu thua và bàn giao chính quyền cho Tổng thống tân cử Joe Biden. “Chúng tôi tin rằng việc Tổng thống Trump từ chối thừa nhận cuộc bầu cử và cho phép chuyển đổi có trật tự đang tạo thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với tiến trình dân chủ của Mỹ và an ninh quốc gia của chúng ta,” lời kêu gọi của các cựu quan chức này viết. “Do đó, chúng tôi kêu gọi các nhà lãnh đạo Đảng Cộng Hòa - đặc biệt những người trong Quốc hội - công khai yêu cầu Tổng thống Trump ngừng công kích chống dân chủ về tính toàn vẹn của cuộc bầu cử tổng thống”.

 Sự thật thứ nhất, ít nhất hàng chục triệu người Mỹ đang cần, đang sống nhờ Obamacare. Bảo hiểm y tế Obamacare, hay tên khai sinh của nó là PPACA (Patient Protection and Affordable Care Act) là bảo hiểm dành cho người nghèo, có lợi tức thấp, không đủ tiền mua bảo hiểm y tế, trả bảo phí hàng tháng, một người mấy trăm, một gia đình (household) bốn người cũng cả $500/tháng, rồi trả thêm co-payment mỗi khi đi khám bệnh, và phải trà cho hết khoản “deductible” mấy ngàn công ty bảo hiểm mới chịu nhảy vào “tế độ”.Nước Mỹ có khoảng 43.1 triệu người (tương đương với 13.53% dân số) được thống kê ghi nhận sống dưới mức nghèo (poverty threshold) được liên bang nhìn nhận. Nhưng theo cách tính khác, được gọi là Supplemental Poverty Measure (Cách tính mở rộng), thì tỷ lệ này lên đến 14.3%. Và “được” xem là “nghèo tuyệt đối” (absolute poverty) hay cùng cực (extreme poverty) những người có thu nhập chưa đến một nửa mức “nghèo chuẩn” này. Khoảng 46% người  nghèo được xếp vào thành phần “nghèo tuyêt đối” - 20 triệu người sống chưa được hai đô la một ngày! Dĩ nhiên những người nghèo cơm không có mà ăn, áo quần không có mà mặc, nhà không có đề ở, làm sao có thể có tiền mua bào hiểm, cho dù cũng như mọi người họ có sức khỏe phảỉ lo, thậm chí phải lo hơn vì lâu nay cứ để luống, và sức khỏe ngưòi nghèo, nói chung, làm sao bì được với sức khỏe người giàu.