Nhìn quanh đi quẩn lại, thầy Trần Long hầu như nay là người duy nhất tôi xưng con khi nói chuyện. Đương nhiên, tôi luôn luôn nhớ đến thầy Thúc. Giáo sư Vũ Quốc Thúc, nay cũng phải xấp xỉ 100, chẳng những là thầy dạy tôi những môn rất quyết định mà thầy còn có tính quyết định không kém trong “sự nghiệp” đời tôi. Thầy dạy tôi “kinh tế học nhập môn” trong năm nhập môn của Trường Chính trị Kinh doanh – Viện Đại học Dalat năm 1964, và môn Chính sách Kinh tế năm thứ nhất 1965. Những môn rất căn bản này đương nhiên đã mở cửa cho tôi đi vào thế giới kinh tế sau này. Điều đáng nhớ là tất cả những phức tạp của kinh tế vi mô và vĩ mô đã được truyền đạt một cách học thuyết khúc chiết nhưng tiếp thu được (tôi không dám nói dễ hiểu).

Đã từ lâu, ít nhất ngay từ sau khi Đệ nhị Thế chiến kết thúc một cách tai hại, mở đường cho sự hình thành khối cộng sản quồc tế từ Đông Âu sang Đông Á, Hoa Kỳ mặc nhiên đảm nhận trách nhiệm lãnh đạo khối Thế giới Tự do. Cho dù hiện nay người ta có thể vẫn còn tranh cãi cuộc chiến tranh Việt Nam là một thành công hay thất bại của Hoa Kỳ, sự thực vẫn là sự thực: Thế giới Tự do xem chừng đứng vững và còn mạnh hơn, trong khi khối cộng sản quốc tế đã sụp đổ thảm hại trong tiếng reo hò hân hoan của hàng trăm triệu người nay đã được giải phóng.  Và khi nói đến The Free World, chúng ta chẳng bao giờ có thể quên đề cập đến nước Mỹ với vai trò lãnh đạo và Tổng thống Mỹ là người lèo lái con thuyền. Trong thời hậu chiến tranh lạnh, ảo tưởng một trât tự thế giới mới với sự sắp xếp cua Mỹ đã chóng sụp đổ với sự thách đố ngày càng nghiêm trọng của các thế lực Hồi giáo quá khích, một nước Nga mới thể hiện đầy đủ qua tham vọng bành trướng đế chế của Sa hoàng Vladimir Putin, và một Trung Quốc nay nghĩ mình đã đủ mạnh để trở lại làm thiên triều. Bởi thế Thế giới Tự do vẫn phải còn, chỉ có điều có thể đang suy yếu gần đây vì Hoa Kỳ không còn và Tồng thống Hoa Kỳ không còn – trong cương vị lãnh đạo.

Mời độc giả đọc một bài bình luận có tựa đề “Xót thương nước Mỹ” của tác giả Huy Phương, người duy nhất còn sống sót ở tờ báo của ông. Trong thời buổi đầy tai tiếng, bài này đã “gây tranh cãi”. Nói tóm lại, tác giả “xót xa, thương cảm cho một nước Mỹ trong cơn lốc chính trị chia rẽ, phân hóa, thù nghịch khôn cùng. Không khác gì dưới chế độ cộng sản, người ta yêu đảng hơn yêu lẽ phải và tổ quốc”. Đảng đây là đảng Dân Chủ, một đảng “tich cực phá hoại” ông Trump cho bằng được, qua lời kể tội của tác giả.

Happy Birthday, Mr. President!/ Nếu ta tin rằng ngày sinh trong giấy tờ của ông là đúng, là thật, chẳng có gì sửa đổi cho thích hợp với việc “chạy lính”, thì ngày 14-6 này, chúng ta có thể gởi lời chúc “Happy Birthday, Mr. President” đến cho ông. Trên trang mạng, cũng đầy rẫy lời kêu gọi: “Hãy chúc mừng sinh nhật của tổng thống bằng một hành động thiết thực: đóng góp cho cuộc vận động bầu cử để ông có thể hy sinh thêm bốn năm nữa”. Ông ưa nói chuyện tiền, nhưng rõ rệt ông có thiếu tiền đâu. Cái ông cần, chỉ ông có thể có!

Có một thời người ta cứ đứng nhìn từ xa mà nói nước Mỹ là “thiên đàng hạ giới”. Nay thì người ta nhìn gần cái Nhà Trắng trước mắt và lại nói “địa ngục trần gian”,  quỷ sứ lộng hành, quậy nát nền dân chủ nước Mỹ. Nhưng nói gì thì nói, thực sự là chúng ta đang sống trong một thời ác mộng, từ ác mộng này đến ác mộng khác. Bao nhiêu ác mộng dồn dập chỉ vì một ác mộng duy nhất hơn ba năm chưa dứt!Nếu chẳng gọi đại dịch coronavirus là một cơn ác mộng dai dẳng thì có lẽ chẳng có cách đặt tên nào khác. Chỉ có điều nó chẳng phải là mộng mà là thực. Cho nên phải gọi nó là đại họa.

Giáo Hoàng Francis giảng trong thánh lễ truyền hình trực tiếp cuối cùng tại chung cư Santa Marta, sáng Chủ Nhật 17 tháng Năm, 2020 (Hình VaticanNews)Từ hàng ngàn năm, mỗi khi trong tình trạng nguy hiểm tới tính mạng tập thể, như ôn dịch, chiến tranh, người ta thường tìm tới nương náu nơi những cơ sở tín ngưỡng, như nhà thờ, để được Ơn Trên che chở, và được giúp đỡ về cả phần hồn, lẫn phần xác. Trận đại dịch Covid-19 khiến mọi sự thay đổi: muốn được an toàn cần tránh đến nhà thờ, và giúp nhau bằng cách tránh gặp nhau. Vì tình trạng đặc biệt này, các tín hữu Công Giáo nói riêng, thay vì đến nhà thờ, được phép ngồi nhà xem lễ hàng ngày, Chủ Nhật, và ngay cả các ngày lễ trọng trong Mùa Phục Sinh, năm 2020.

Tổng thống có thể không lo hết cho dân, vì lo không xuể. Nhưng người dân chỉ có mỗi một ông để lo, để cầu. Nhất là vì ông đã lớn tuổi, cho dù khi lao vào tái tranh cử, có lẽ ông quên nhận thức điều đó. Ông cũng có bao nhiêu tiền sử bệnh, như bà Chủ tịch Quốc Hội Nancy Pelosi đã nhắc khéo. Ông cũng có vấn đề tâm thần là điều ai cũng thấy, cho nên ông phải uống thuốc chống sốt rét. Trong hai ngày Lễ Chiến sĩ Trận vong 23-24 ông chơi golf một mình, không đeo mạng. Bác sĩ Birx nói đeo mạng là chuyện an toàn tối thiết cho mình, cho người. Bác sĩ Fauci nhấn mạnh thêm: Là người có trách nhiệm, tôi đeo mạng chính là để làm gương. Tổng thống Trump? “I don’t care”.Cho nên ai cũng ngày đêm cầu nguyện cho ông. Chính là cầu nguyện cho chính mình trong 155 ngày nữa.

Hậu quả virus corona gây ra cho nước Mỹ thật đáng hãi hùng và phải suy ngẫm. Hậu quả khủng khiếp nhất là nước Mỹ  chia rẽ trầm trọng khó có thể hàn gắn được.  Trước dịch virus corona, nước Mỹ đã chia rẽ. Sự chia rẽ đó do cánh tả dân chủ và cánh hữu cộng hòa. Sự chia rẽ này trầm trọng từ khi ông Trump trở thành tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ.Người dân thường gọi virus corona là virus Vũ Hán hay virus Tàu thì là điều bình thường. Nhưng một vị nguyên thủ quốc gia nên dùng tên mà tổ chức y tế quốc tế WHO đặt tên cho con virus corona : COVID-19. Việc gọi Virus China của tổng thống Trump khiến người Trung Hoa tự ái và làm dân Mỹ trắng càng căm ghét dân Châu Á.  

Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth thuộc đảng Dân Chủ của tiểu bang Illinois là người Mỹ gốc Thái năm nay 52 tuổi, từng là trung tá trong quân đội Mỹ, đang làm luận án tiến sĩ chính trị học tại Northern Illinois Univeristy thì được điều qua chiến tranh Iraq năm 2004, nơi mà bà bị trọng thương cưa cả hai chân.

Trong ngày 30-4 năm nay, kỷ niệm 45 năm ngày chế độ Saigon sụp đổ và xe tăng của Việt Cộng ủi sập cổng Dinh Độc Lập, những người đang mang nỗi hận ly hương đã không có dịp nghe bài “Saigon ơi vĩnh biệt” chỉ vì con vi khuẩn Corona. 30-4 là một ngày lịch sử mà chúng ta cần tưởng niệm, ít nhất là để nhìn lại, để hiểu nguồn gốc của mình nay đã nhạt nhòa trong tâm trí của nhiều người bởi vì những thử thách và cố gắng trong hội nhập vào một đất nước đa chủng, đa văn hóa. Thế nhưng, chúng ta cũng nghe từ Việt Nam một phát biểu kinh khủng một cách “can đảm” từ lãnh đạo Hà Nội. Cũng vì COVID-19 mà người ta không thể tổ chức diễn hành chiến thắng, nhưng người lãnh đạo Bắc Bộ Phủ vẫn lên tiếng. Thế nên chúng ta mới nghe phát biểu từ Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, thứ trưởng quốc phòng, về sự “thành công” của đường lối “hòa hợp hòa giải dân tộc” của “chính quyền cách mạng” sau ngày 30-4 năm đó. Những gì ông nói đã thể hiện một sự ngu xuẩn, gian trá và đạo đức giả nơi lãnh đạo Hà Nội hiện nay, đáng lo ngại cho trăm triệu dân trong nước ngày nay.

Chỉ trong 90 ngày qua, hơn 100,000 người đã nằm xuống – rất nhiều đã chết quạnh quẽ, lăn lóc, vất vưởng. Họ có tội tình gì?Cả hai tháng qua, Tổng thống Trump chưa một lần bày tỏ sự thương cảm, day dứt vì đã có quá nhiều người đã nằm xuống. Chưa hề thấy nơi ông một sự xác quyết trách nhiệm tìm kiếm biện pháp bảo vệ người dân tốt hơn khi chưa có vác-xin, chưa có thuốc trị (ngoại trừ kí-ninh và Lysol của ông). Nay nói chuyện mở cửa, ông chưa hề có một lời trấn an, cho biết chính phủ sẽ làm gì để tăng cường sự an toàn cho người dân.

Sự huyền hoặc của một vật thể tưởng tượngTháng tư/ 2019, các khoa học gia chụp được – thực ra là “tạo” được – tấm hình Hố Đen đầu tiên, giúp nhân loại có dịp chiêm ngưỡng thêm một tí dung nhan của vũ trụ. Sau khi long trọng ăn mừng thành tích mới của ngành khoa học không gian, bước kế tiếp của chúng ta là gì? Có người đề nghị: đặt lại tên, cho nó một danh tánh mới bảnh hơn. Ý kiến rất hay, vì việc tìm tên mới là một trọng trách, đòi hỏi phải nghiên cứu nghiêm chỉnh, kỹ lưỡng. Muốn cho Hố Đen cái tên đúng nghĩa, cần biết nó là cái gì.

Văn phòng Ngân sách Quốc Hội (Congressional Budgetary Office – CBO) là một định chế lưỡng đảng (của cả hai đảng và không theo đảng nào) của Quốc Hội mà trách nhiệm cố vấn và soi đường chính sách ngân sách và kinh tế vẫn được coi là thiết yếu. Như chúng ta đã biết lâu nay,  định chế này đã nổi bật trong hai nhiệm vụ chính: thẩm lượng những biện pháp mà chính phủ đang cân nhắc về tính khả thi và hiệu quả, và đánh giá những biện pháp đã được ban hành, đang được áp dụng. Những người lãnh đạo chính quyền thường phải dựa vào những báo cáo của CBO để có những sửa chữa, điều chỉnh thích hợp để tránh những quyết định có hại cũng như kịp thời  tu chỉnh đối với những biện pháp hiện hữu.

Năm 1927, Georges Lemaître , một tu sĩ và cũng là khoa học gia lừng danh người Bỉ, trình làng thuyết “Big Bang”, giải thích nguồn gốc và sự hình thành của vũ trụ.Theo thuyết này thì vũ trụ khởi đầu từ một nguyên tử nguyên thủy (primeval atom – primordial atom), tạm gọi là Nguyên Tử Gốc chứa đựng đủ mọi loại vật chất, phóng xạ, cùng thời gian, không gian.

Tết đang phôi pha trong ký ức ngày càng nhạt nhòa theo thời gian. Trong số chúng ta, người đến “vùng đất hứa” này lâu nhất cũng hơn 45 năm, nhưng cái Tết ngọt ngào, ấm cúng, gần gũi của một thời đối với chúng ta đã hoàn toàn chết sau ngày 30-4 năm đó. Đó là một sự thật có thể kiểm chứng rõ ràng. Không ít người vẫn trở về hàng năm “ăn Tết” tại quê nhà, với lý do bên này có Tết đâu mà ăn, trong khi không có tập quán dân tộc nào gần gũi với chúng ta hơn ba ngày Tết. Nhưng sự thực thì Saigon còn đâu nữa, người Saigon còn đâu nữa mà ăn Tết Saigon. Sự xa lạ của TPHCM ngày nay - đường xá, phố phường, khu xóm, và con người, từ cách ăn mặc đến ăn nói - chỉ làm cho chúng ta thêm ngâm ngùi – nếu còn biết cảm nhận những mất mát như “Thăng Long Thành Hoài Cổ”.

Donald Trump đã vào Tòa Bạch Ốc từ ngày 20-1-2017, tính đến nay đã ba năm ba tháng. Đương nhiên thời gian này đã quá đủ để người ta hiểu về ông. “Xóm làng đêm ngày, biết ông từng phút lại từng giây”. Nhất là vì ông chẳng phải là người khó hiểu. Và ông có một đặc điểm nơi con người của ông: ông càng khéo che dấu, người ta càng dễ biết con người thật của ông. 

Nhân loại thời nay chưa hề biết đến một thời nào trong quá khứ họ đã sống khủng khiếp hơn, kinh hoàng hơn. Thế chiến thứ nhất có lẽ quá xa xôi, chẳng còn bao nhiêu người từng biết đến hay còn nhớ. Ngay cả nạn dịch “cúm Tây Ban Nha” năm 1918 giết chết hàng chục triệu người vẫn xa lắc xa lơ trong ký ức của có lẽ chỉ mấy trăm người thời nay đã sống trong thời đó. Từ lâu, người ta cũng không còn sợ Đệ nhị Thế chiến. Những người Việt lưu vong như chúng ta đã sống qua nhiều kinh nghiệm thảm họa, nhưng nhớ lại, chúng ta hẳn thấy tất cả những biến cố này rồi cũng qua đi, từ Tết Mậu Thân 1968, Mùa hè đỏ lửa 1972, Saigon thất thủ năm 1975... Và những năm dài trong các trại ở Trảng Lớn, Xuân Lộc, Hóc Môn..

Bình thường, người ta đã hiểu Tổng thống Donald Trump là con người như thế nào, lãnh đạo đất nước như thế nào, và hai khẩu hiệu “Make America Great Again” và “America First” ngày càng bị quên lãng trong cơn đại dịch hiện nay. Nhưng nay người ta càng có thể nhìn ông Trump rõ ràng hơn qua nạn dịch này. Những chuyện có thật mà nghe như đùa về tổng thống liên quan đến corona, phần lớn người ta đã biết rõ. Ví dụ cho đến cuối tháng hai, ông Trump vẫn nghĩ coronavirus là “Chinese virus”, chuyện bên tàu, bên tây, chẳng có liên quan gì đến Mỹ, và phía Dân Chủ đang bịa ra để phá ông, làm ông bị mất trí, chia trí. Người ta cũng kể lại bao nhiêu chuyện cảnh báo, xa như 2-3 năm trước, gần như cuối năm ngoái hay đầu năm nay, ông Trump đều bỏ ngoài tai bởi vì theo ông, chẳng có dịch nào lớn hơn dịch cúm mùa (season flu), hay cúm H1N1, hay cúm heo, cúm gà, cúm SARS, mà rồi tất cả cũng qua đi.

Dịch virus corona thay đổi ông Trump chăng ? Ông sẽ bắt tay bà Polisi ? Bà Polisi sẽ xin lỗi ông Trump vì đã xé bài diễn văn của ông Trump ? Mong lắm.Ông Trump hay ông nào đắc cử tổng thống năm 2020 cũng nên đọc truyện VUA TÔI BÀN VIỆC của Tuân Tử để giúp nước Mỹ đoàn kết, để nước Mỹ giầu mạnh hơn, để các nước có niềm tin nơi nước Mỹ là một nước hào hiệp, dân tộc Mỹ là dân tộc rộng lượng … vv …