46 năm
(05 09 1976 - 05 09 2022)
Gã Cuồng Ngâm
VŨ HOÀNG CHƯƠNG
tàn cuộc tỉnh say
Trong dòng văn học lãng mạn tiền chiến VN, bên cạnh những Xuân Diệu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Hàn Mặc Tử,... có một cái tên mà khi nhắc đến giới văn nghệ sĩ thời ấy luôn phải quay cuồng với những vần thơ hào hoa mà bạo liệt, đầy chất công tử Hà thành ngày ấy.
Đó là thi sĩ Vũ Hoàng Chương với lời khắc họa không thể rõ nét hơn của Hoài Thanh trong tập Thi Nhân Việt Nam:
"Người say đủ thứ: Say rượu, say ca, say tình đong đưa. Người lại còn hơn cổ nhân những thứ say mới nhập cảng: Say thuốc phiện, say nhảy đầm. Bấy nhiêu cái say sưa đều nuôi bằng một say sưa to hơn mọi say sưa khác: Say thơ…”
Nói về say sưa thì có lẽ các văn nghệ sĩ hầu như đều có thể được xếp vào hàng đại đệ tử của Lưu Linh cả, có điều là trong cái say cuồng điên đảo của VHC thường hàm chứa triết lý về nhân sinh bất lực trước thời đại, thời cuộc..., để rút vào trong cái tháp ngà bàng bạc nỗi u hoài sang trọng mong gìn giữ phần tinh túy nhất của tâm hồn.
ĐỜI VẮNG EM RỒI SAY VỚI AI
Sóng dậy đìu hiu biển dấy sầu,
Lênh đênh thương nhớ dạt trời Âu.
Thôi rồi, tay nắm tay lần cuối,
Chia nẻo giang hồ vĩnh biệt nhau.
Trai lỡ phong vân gái lỡ tình,
Này đêm tri ngộ xót điêu linh,
Niềm quê sực thức lòng quan ải,
Giây lát dừng chân cuộc viễn trình
Tóc xoã tơ vàng nệm gối nhung
Đây chiều hương ngát lá hoa dung,
Sóng đôi kề ngọn đèn hư ảo,
Mơ kiếp nào xưa đã vợ chồng.
Quán rượu liền đêm chuốc đắng cay.
Buồn mưa, trăng lạnh: nắng, hoa gầy
Nắng mưa đã trải tình nhân thế
Lưu lạc sầu chung một hướng say.
Gặp gỡ chừng như truyện Liêu Trai
Ra đi chẳng hứa một ngày mai.
Em ơi! lửa tắt bình khô rượu,
Đời vắng em rồi say với ai?
Phương Âu mờ mịt lối quê Nàng
Trăng nước âm thầm vạn dặm tang
Ghé bến nào đây, người hải ngoại
Chiều sương mặt bể có mơ màng?
Tuyết xuống phương nào, lạnh lắm không?
Mà đây lòng trắng một mùa đông
Tương tư nổi đuốc thâu canh đợi,
Thoảng gió... trà mi động mấy bông
(VHC)
Chuyện về VHC thì nhiều, sau 45 năm ông qua đời giờ tìm trên Google vẫn còn nhiều người kể tiếp... XL chỉ xin kể lại một câu chuyện do chính VHC viết trong hồi ức, câu chuyện về một bài hát nói (ca trù) ra đời ở căn "Gác Dì Năm"
Dì Năm là tên của Ngũ Nương, một cô đào nổi tiếng ở Hà Nội thời Pháp thuộc. Trong giới văn nghệ sĩ, cô là người tình của Nguyễn Tuân (tác giả "Vang bóng một thời"), bạn thân của VHC thời trước 1945. Trong căn "Gác Dì Năm", giới văn nghệ sĩ thường tụ tập bình thơ với rượu, ả phù dung và những cô đào hát... Trong số các cô đào đó có người tình của VHC tên là Xuyến...
Chiến tranh nổ ra, NT và VHC lên chiến khu, Ngũ Nương và các cô đào cũng tản mác... Khi chiến sự tạm lắng, VHC về lại Hà Nội, gặp lại Ngũ Nương cũng hồi cư về căn gác Dì Năm và được cô cho biết rằng nàng Xuyến đã qua đời...
HOÀI NIỆM của VHC trong hồi ức của ông mà XL được đọc từ hơn 40 năm về trước:
"... lâu lắm rồi không ca hát, cũng không có ai viết bài hát... Hay là, Hoàng viết cho Năm một bài để hát nhé, Hoàng nhé..."
Và tôi (VHC) đã để mặc bút lia trên giấy, hoàn tất mấy câu mưỡu (đoạn lục bát mở đầu một bài ca trù- chú thích của XL) đầu:
"Từ phen sóng nước gieo neo
Mấy hoa tan tác, mấy bèo nổi trôi
Thú xưa còn bấy nhiêu thôi
Hồn thi nhân với giọng người danh ca"
Hạ bút mấy dòng này mà cứ sợ Ngũ Nương phật ý. Ai lại ví người đẹp "vang bóng một thời" của NT là "hoa tan tác" bao giờ... Nhưng ta cũng tự ví mình là "bèo nổi trôi" đấy thôi... Tôi giờ đây may ra còn một chút "hồn" và Ngũ Nương cũng may ra còn một chút "giọng"... cả hai cùng lẻ bạn...
"Mặt nhìn mặt còn ngờ trong giấc mộng,
Tưởng rằng đây vang bóng một thời xưa
Gác Dì Năm thuở ấy họp bình thơ
Người trong cuộc bây giờ đâu nhạn cá"
Ngũ Nương đọc thấy ba chữ "Gác Dì Năm" thì kêu toáng lên
"Ối cái anh này! Chữ với nghĩa... ngày xưa đi thi là trượt vì cái tội "khiếm trang" đấy, sao lại gọi hẳn cái tên cúng cơm của người ta ra thế..."
"Giai nhân hoàn bội quy trường dạ
Danh sĩ phong trần tẩu mỹ nhiêm
Trải tang thương cùng đau đớn nỗi niềm
Nhịp sênh phách lại càng thêm gợi nhớ..."
Người đẹp như vòng xuyến đã về với đêm dài
Danh sĩ thì gió bụi bôn ba như Mỹ Nhiêm Công... tôi viết vậy là vì nàng của tôi tên Xuyến còn NT ngày trước có bộ ria trông rất giống Quan Công. Giờ đây hắn đang trên chiến khu, chắc gian nan chẳng kém...
"Lệ trên tiệc những hơn người chan chứa
Xót cho nhau mang lấy chữ Tài chi
Đâu đây chợt vẳng tiếng tỳ..."
VHC còn viết nhiều trong hồi ức đó mà XL không nhớ được hết... Chỉ nhớ sau này ông có đổi "Gác Dì Năm" thành "Gác Cuồng Ngâm" theo "khiếu nại" của chủ nhân Chu Thị Năm...
Chỉ bấy nhiêu đó, chỉ phần nào nói lên cái sự "say" của thi sĩ Vũ Hoàng Chương, một ngôi sao sáng trên vòm trời thi ca Việt với triết lý nhân sinh dù u ất bất đắc chí nhưng vẫn cố giữ gìn tấm lòng chân thực... như lời của ông đã nói, chỉ một thời gian ngắn trước khi tàn cuộc tỉnh say:
"Sự thực muôn đời là cơ sở duy nhất của thi ca. Có sự thực cho riêng một người, có sự thực cho riêng một thời, nhưng vẫn có sự thực cho muôn đời, sự thực bao quát không gian, thời gian, chân lý cuộc sống."
-Vũ Hoàng Chương-
Sydney, 05 09 2021
Xichlo-LtBNN
trong những ngày phong tỏa.
