Linh Hồn Đẹp Của Don Damián, Truyện Juan Bosch, Phạm Đức Thân DịchSàiGòn Weekly Online - Văn Hóa – Chính Trị - Xã Hội

LINH HỒN ĐẸP CỦA DON DAMIÁN

Don Damián nhiệt độ gần 104, chìm vào hôn mê. Hồn ông cảm thấy hết sức khó chịu, rất giống như đang bị quay sống, bởi vậy nó bắt đầu rút lui, cố gắng thu mình vào tim ông. Hồn có vô số xúc tu, giống như bạch tuộc vô số vòi, một số trong mạch máu, số khác rất mỏng nhỏ trong các vi mạch. Nó dần dần rút hết các xúc tu ra, hậu quả là Don Damián trở nên lạnh cứng và trắng nhợt. Tay ông lạnh truớc, rồi đến cánh tay và cẳng chân, trong khi mặt ông biến thành tái mét như chết đến nỗi các người đứng vây quanh giường cũng nhận thấy biến đổi này. Chị y tá hoảng hốt nói đã tới lúc phải gọi bác sĩ. Hồn nghe chị nói, nghĩ: "Ta phải lẹ lên, kẻo bác sĩ làm ta kẹt ở lại đây cho đến khi bị cháy giòn mất."

Bình minh. Tia sáng yếu ớt chiếu qua cửa sổ báo hiệu bắt đầu một ngày mới. Hồn săm soi nhìn ra từ mồm Don Damián, hơi hé mở một tí để nhận vào chút không khí, và chú ý đến cái tia sáng, nhủ thầm, muốn hy vọng thoát được phải hành động gấp, vì vài phút nữa ai nhìn thấy nó sẽ ngăn nó rời khỏi xác chủ. Hồn Don Damián hoàn toàn mù tịt về một số chuyện: ví dụ nó không hề biết rằng một khi tự do, nó hoàn toàn vô hình, không ai nhìn thấy.

Có tiếng váy loạt soạt quanh chiếc giường xa xỉ của bệnh nhân và giọng nói thầm thì mà hồn phải bỏ qua, vì đang bận tâm lo trốn thoát khỏi tù ngục. Chị y tá trở lại phòng, tay cầm một ống chích.

"Lạy Chúa, Lạy Chúa," bà già người làm kêu lên, "xin đừng để quá trễ!".

Đã quá trễ. Đúng ngay lúc mũi kim tiêm chích vào cánh tay Don Damián, hồn rút các xúc tu cuối cùng ra khỏi miệng ông, đồng thời nghĩ rằng mũi chích chỉ phí tiền. Lát sau có tiếng than khóc, tiếng chân chạy và khi có người - chắc hẳn là bà người làm, vì không thể là vợ hay mẹ vợ của Don Damián - bắt đầu gào khóc lên ở cạnh giường thì hồn nhảy ra khoảng không, tót lên cái đèn thủy tinh Bohemian treo ở giữa trần nhà.

Tại đây nó định thần và ngó xuống: xác Don Damián bây giờ vàng vọt xấu xí, cứng đơ và trong suốt gần giống thủy tinh Bohemian; xuơng mặt ông hình như to ra và da trở nên láng phát khiếp. Vợ, mẹ vợ và y tá tíu tít quanh ông, trong khi bà người làm khóc nức nở, đầu xám hụp trong khăn giường. Hồn biết rất rõ mỗi người trong bọn họ đang nghĩ gì, cảm thấy sao, nhưng nó không muốn phí thì giờ quan sát họ. Mỗi lúc ánh bình minh mỗi sáng hơn và nó sợ sẽ bị phát hiện ở chỗ đang đậu. Đột nhiên mẹ vợ nắm cánh tay con gái kéo ra hành lang, nói nhỏ với nàng. Hồn nghe bà nói, "Đừng có xử sự trơ trẽn như thế. Con phải làm ra vẻ thuơng tiếc."

"Đợi khi người ta bắt đầu đến, Mẹ a," nàng thầm thì.

"Không, Ngay bây giờ. Đừng quên y tá - nó sẽ kể cho mọi người nghe mọi chuyện xẩy ra."

Người vợ góa chạy tới giường như thể phát điên vì thuơng tiếc

"Ôi, Damián, Damián!" nàng kêu to. "Damián, anh yêu quý, làm sao em có thể sống không có anh?"

Hồn khác, ít thạo việc đời hơn, chắc sẽ ngạc nhiên, nhưng hồn Don Damián chỉ thán phục cách nàng đang đóng vai. Chính bản thân Don Damián đã có dịp đóng vai một cách khéo léo, đặc biệt khi cần thiết phải thủ diễn - như ông nói - "để bảo vệ quyền lợi".

Vợ ông hiện giờ "đang bảo vệ quyền lợi". Nàng hãy còn trẻ và hấp dẫn, trong khi Don Damián đã ngoài 60. Nàng đã có tình nhân khi ông đầu tiên biết nàng, và hồn ông đã phải chịu đựng những lúc hết sức khó chịu vì ghen tuông của chủ cũ. Hồn nhớ lại môt cảnh của vài tháng truớc, khi bà vợ tuyên bố, "Ông không thể ngăn tôi gặp anh ấy.

Ông biết rất rõ là tôi lấy ông chỉ vì tiền."

Đáp lại Don Damián trả lời rằng, với tiền bạc ông đã mua quyền không bị làm trò cuời. Thật là một cảnh hoàn toàn không hài lòng - mẹ vợ, như thường lệ, đã xen vào, rồi có những đe dọa ly dị - nhưng hồn lại càng khó chịu hơn bởi sự kiện: cãi cọ phải cắt ngang vì có khách quan trọng viếng thăm. Cả chồng lẫn vợ chào đón khách với nụ cười niềm nở và thái độ lịch thiệp, mà chỉ có hồn mới biết giá trị thực của chúng.

Hồn vẫn ở trên đèn, đang nhớ lại những chuyện này, thì giáo sĩ hầu như chạy ào tới. Không ai hiểu tại sao ông lại xuất hiện vào giờ này, vì mặt trời vừa mới ló dạng và dẫu sao đêm qua ông đã viếng thăm người bệnh. Ông cố gắng giải thích.

"Tôi có linh cảm. Tôi sợ Don Damián sẽ qua đời mà không được xưng tội."

Mẹ vợ nghi hoặc. "Nhưng, thưa Cha, đêm qua chẳng phải ông ấy đã xưng tội?"

Bà muốn nói đến chuyện giáo sĩ đã một mình ở với Don Damián gần cả giờ sau cửa đóng kín. Mọi người cho rằng người bệnh đã xưng tội, nhưng thực sự chuyện đó đã không xẩy ra. Hồn biết như vậy, dĩ nhiên; Nó cũng biết tại sao giáo sĩ lại đến vào thời điểm lạ lùng như thế. Đề tài cuộc nói chuyện dài đêm qua hơi khô khan vô vị: giáo sĩ muốn Don Damián để một số tiền lớn cho nhà thờ mới đang được xây dựng trong thành phố, trong khi Don Damián thì lại muốn để một số tiền lớn hơn giáo sĩ đang mong tìm - nhưng cho một bệnh viện. Họ không thể đồng ý, giáo sĩ từ giã, và khi về phòng phát hiện ra đồng hồ đeo tay bị mất.
Hồn bây giờ đuợc tự do, tràn đầy quyền lực mới, biết đuợc chuyện đã xẩy ra mặc dù nó không hiện diện, và tiên đoán đuợc điều mọi nguời đang nghĩ hoặc sắp làm. Nó biết giáo sĩ đã tự nhủ: "Ta nhớ đã tháo đồng hồ ra ở nhà Don Damián để xem giờ. Ta chắc hẳn là đã để lại đó." Bởi vậy nó cũng biết viếng thăm của ông chẳng liên hệ gì đến Nước Thiên Đàng.

"Không, ông ấy đã không xưng tội," giáo sĩ nói, nhìn thẳng vào mẹ vợ. "Chúng tôi đã không đạt được lễ xưng tội đêm qua, vì vậy chúng tôi quyết định, việc đầu tiên sáng nay là tôi sẽ trở lại, để nghe xưng tội và có lẽ - giọng ông trở nên trang trọng - để làm những lễ sau cùng. Không may tôi tới quá trễ." Ông liếc về phía hai cái bàn mạ vàng ở hai cạnh giường, hy vọng thấy đồng hồ của mình không ở trên bàn này thì bàn kia.

Bà già người làm đã phục vụ Don Damián trong hơn 40 năm, ngước lên, nước mắt chảy dòng dòng.

"Không sao hết," bà nói, "Chúa tha tội tôi nói vậy. Ông ấy có một linh hồn đẹp đến nỗi ông không cần phải xưng tội." Bà gật đầu. "Don Damián có một linh hồn rất đẹp"
Trời, thật là một điều mới lạ! Hồn chưa bao giờ mơ rằng nó đẹp. Chủ nó sinh thời đã có làm một vài chuyện khá hiếm hoi, dĩ nhiên, và vì ông đã luôn luôn là môt gương tốt của người khá giả, ăn mặc lịch sự và hết sức khôn khéo trong giao dịch với ngân hàng, hồn ông đã không có thì giờ để nghĩ về vẻ đẹp của nó hay có thể là xấu nữa. Ví dụ nó nhớ lại chủ nó đã ra lệnh cho nó hãy cảm thấy bình thường sau khi ông và luật sư đã tìm cách siết được nhà của con nợ mặc dù con nợ không còn chỗ nào khác để sống; hoặc khi, với nữ trang và tiền mặt khó kiếm (tiền là để cho phí giáo dục của cô gái, hay chữa bệnh cho bà mẹ), ông đã thuyết phục được cô gái xinh đẹp ở khu nghèo đến viếng ông trong chung cư sang trọng ông bảo quản.
Nhưng nó đẹp hay nó xấu?

Hồn hoàn toàn chắc chắn rằng mới chỉ chốc lát thôi từ khi nó rút hết xúc tu ra khỏi mạch máu của chủ, và rất có thể thời gian còn ít hơn nó tuởng, vì mọi chuyện đã xẩy ra quá nhanh với nhiều lộn xộn. Ngay truớc nửa đêm, bác sĩ đã nói khi rời gót: "Có vẻ cơn sốt sẽ lên cao vào buổi sáng. Nếu sốt cao, canh chừng ông ấy cẩn thận, và gọi tôi nếu có gì xẩy ra."

Hồn có để cho nó bị quay đến chết không? Trung tâm quan yếu của nó, nếu đó là chữ thích đáng, nắm sát cạnh ruột Don Damián, đang phát nóng như lửa, và nếu hồn cứ trụ trong thân thể ông nó sẽ bị tiêu như con gà nuớng. Nhưng thật sự từ khi nó rời thân ông thời gian đã qua bao lâu? Chắc chắn là rất ngắn vì nó vẫn còn cảm thấy nóng, mặc dù có chút mát mẻ trong không khí bình minh. Hồn kết luận rằng thay đổi nhiệt độ giữa nội tạng của chủ cũ và thủy tinh Bohemian của đèn rất nhẹ. Nhưng thay đổi hay không thay đổi, cái câu của bà già người làm có nghĩa là thế nào? "Đẹp," bà nói.... và bà là phụ nữ chân thật, thuơng chủ vì mến chủ, chứ không phải vì ông giầu có, rộng rãi hay quan trọng. Hồn nhận thấy có hơi thiếu thành thật trong những nhận xét tiếp theo sau.

"Phải, dĩ nhiên ông có một linh hồn đẹp," giáo sĩ nói.

" 'Đẹp' chưa đủ miêu tả hết nó," mẹ vợ khẳng định.

Hồn quay qua ngó bà, và thấy bà vừa nói vừa ra hiệu cho con gái bằng mắt. Chúng chứa đựng cả ra lệnh lẫn quở trách, như thể muốn nói: "Bắt đầu khóc nửa đi, con ngốc. Con muốn giáo sĩ nói con vui sướng vì chồng chết à?" Con gái hiểu ra hiệu của mẹ và bật lên khóc than, nước mắt lã chã.

"Không ai có linh hồn đẹp như vậy! Damián, em yêu anh biết bao!".

Hồn không thể hiểu nổi nữa: nó muốn biết chắc chắn, không còn để mất phút giây nào, xem nó có thực sự đẹp không, và nó cũng muốn lánh xa những đạo đức giả này. Nó nhảy vọt về phía buồng tắm, nơi có một cái gương dài, ước lượng khoảng cách sao cho đáp xuống thảm không gây một tiếng động. Nó không biết nó vô trọng lượng cũng như vô hình thể. Nó hài lòng thấy rằng không ai chú ý đến nó, và chạy lẹ tới ngó mình truớc tấm gương.

Nhưng Trời đất, chuyện gì đã xẩy ra? Suốt hơn 60 năm nó đã quen nhìn qua đôi mắt của Don Damián, và đôi mắt này cách mặt đất hơn thước rưỡi. Nó đã quen nhìn khuôn mặt linh hoạt, mắt sáng, tóc xám bóng, vẻ kiêu ngạo ưỡn ngực và ngẩng đầu, y phục đắt tiền ông mặc. Cái nó nhìn bây giờ không có chút nào giống như thế, nhưng là một hình thù kỳ lạ cao không tới 30 phân, nhợt nhạt, xám mây, không hình thể xác định. Chỗ nó thường có 2 cẳng và 2 chân như xác của Don Damián, thì nay là một đám xúc tu giống như vòi bạch tuộc, nhưng bất đều, cái ngắn hơn, cái mỏng hơn, và tất cả hình như cấu tạo bằng khói bẩn, bùn đất không sờ đuợc, trông trong suốt mà không phải vậy; chúng ẻo lả, mềm rủ và không hơi sức, xấu một cách kỳ lạ. Hồn Don Damián cảm thấy hoang mang. Tuy nhiên nó lấy can đảm nhìn lên cao hơn. Nó không có eo.

Thật ra nó không có thân hình, không có cổ, không có gì cả: chỗ xúc tu nối vào thân thì một bên chỉ có cái gì đại loại như tai lòi ra, giống miếng vỏ táo hư thối, và phía bên kia một chùm lông cứng, cái thẳng cái quăn. Nhưng thế chưa phải là xấu nhất, và cũng không phải là cái ánh sáng vàng xám kỳ lạ nó phát ra: cái xấu nhất là miệng nó, đó là một cái hốc vô hình dạng, giống như cái lỗ chọc vào trái cây hư thối, một cái gì khủng khiếp, kinh tởm....và trong giữa chỗ sâu của cái lỗ là một con mắt sáng loáng, con mắt duy nhất, từ trong bóng tối nhìn ra với vẻ kinh hoàng, bị phản bội, không tin trong guờng là thực! Vậy mà mấy phụ nữ và giáo sĩ ở phòng bên cạnh, đang vây quanh chiếc giuờng nằm xác Don Damián, lại bảo ông có một linh hồn đep!

"Làm sao ta có thể đi ra đuờng trông như thế này? " nó tự hỏi, hoang mang lẫn lộn, như lần mò trong đuờng hầm tối đen.

Nó nên làm gì?, Chuông reo. Rồi y tá nói: "Đó là bác sĩ, thưa bà, Để tôi đón ông vào."

Vợ Don Damián chợt bắt đầu lại rên rỉ, kêu gọi ông chồng chết và than thở cái cô đơn tàn nhẫn chồng để lại cho nàng.

Hồn rũ liệt truớc hình ảnh thật của mình, biết rằng nó đã mất hết. Nó đã quen dấu mình trong thân xác cao của Don Damián; nó đã quen với mọi thứ, kể cả cái mùi khó ngửi của ruột, cái nóng của dạ dầy, cái phiền toái của các cơn nóng lạnh . Rồi nó nghe tiếng chào của bác sĩ và giọng mẹ vợ kêu lên: "Ôi, Bác sĩ, thật là buồn thảm làm sao!"

"Thôi nào, chúng ta hãy giữ bình tĩnh"

Hồn liếc trộm vào phòng nguời chết. Phụ nữ quây quanh giuờng và giáo sĩ đang cầu nguyện ở chân giuờng. Hồn đo luờng khoảng cách và nhẩy dễ dàng vô cùng mà không biết nó có khả năng này, và hạ xuống trên gối như môt làn hơi hoặc như một con vật kỳ lạ có thể di chuyển không gây tiếng động và không ai nhìn thấy. Miệng Don Damián vẫn còn hơi hé mở. Nó lạnh như đá, nhưng điều đó không quan trọng. Hồn lăn vào bên trong và bắt đầu đẩy các xúc tu vào chỗ. Nó vẫn đang thu xếp đẩy vào thì nghe bác sĩ nói với mẹ vợ: "Làm ơn để tôi, chỉ một lát thôi."

Hồn có thể nhìn thấy bác sĩ, mặc dù không rõ cho lắm. Ông đến gần xác Don Damián, cầm lấy cổ tay, có vẻ trở nên khích động, áp tai vào ngực ông ta và lấy ra cái ống nghe. Hết sức thận trọng ông lắp núm nghe vào tai và đặt cái mặt nghe vào chỗ nơi nằm quả tim của Don Damián. Ông trở nên khích động hơn, cất ống nghe đi, và lấy ra một ống chích. Ông bảo y tá cho thuốc vào, trong khi chính ông buộc một giải nhỏ cao su quanh cánh tay Don Damián phía trên khuỷu tay, thao tác giống như 1 nhà ảo thuật sắp sửa trình diễn một trò ngoạn mục. Nhìn bề ngoài những chuẩn bị này khiến bà gìa nguời làm hoảng sợ.

"Nhưng tại sao ông lại làm những việc này nếu vật đáng thuơng kia đã chết?"
Bác sĩ nhìn bà kiêu hãnh, và điều ông nói không chỉ nhắm vào bà mà cho mọi nguời
"Khoa học là khoa học và bổn phận tôi là làm bất cứ cái gì tôi có thể để đưa Don Damián trở lại cuộc sống. Bà chỉ không tìm đâu đuợc những hồn đẹp như của ông, và tôi không thể để ông chết trừ phi tôi đã thử hết tất cả mọi cách."
Phát ngôn ngắn này, nói điềm tĩnh và trang trọng, làm bà vợ lo lắng. Không khó để nhận thấy một tia lạnh lùng trong ánh mắt bà và một chút run run trong giọng nói.
"Thế...thế ông ta chưa chết?"
Hồn hầu như đã vào trở lại thân mình, và chỉ còn 3 xúc tu vẫn còn lần mò tìm các mạch máu cũ chúng đã ngụ trong bao nhiêu năm. Hồn phải chú ý để dẫn dắt các xúc tu này vào đúng chỗ, nhưng việc này không ngăn cản hồn nghe thấy câu hỏi lo lắng.

Bác sĩ không trả lời. Ông cầm lấy cẳng tay của Don Damián và bắt đầu dùng tay chà xát nó. Hồn cảm thấy hơi ấm của cuộc sống bắt đầu có chung quanh nó, thâm nhập nó, bơm đầy những mạch máu nó đả bỏ lại để trốn thoát cái nóng gia tăng. Đồng thời bác sĩ tiêm mũi kim chích vào một mạch máu ở cánh tay, tháo giải buộc phía trên khuỷu tay, và bắt đầu đầy pít-tông ống chích. Dần dần, trong những gợn sóng nhẹ nhàng, hơi ấm của cuộc sống tăng dần tới da của Don Damián.
"Một phép lạ, " giáo sĩ lẩm bẩm. Đột nhiên ông lạc thần, để cho tuởng tuợng điên cuồng bay nhẩy. Đóng góp cho nhà thờ mới bây giờ chắc chắn là sẽ có. Khi Don Damián dưỡng bệnh, ông sẽ chỉ cho Don Damián thấy ông ta đã trở về từ cõi chết là nhờ giáo sĩ đã cầu nguyện cho ông. Ông sẽ bảo Don Damián. "Chúa đã nghe tôi cầu nguyện, Don Damián, và trả ông lại cho chúng tôi." Sau chuyện này, làm sao ông ta có thể từ chối đóng góp?

Vợ cũng thình lình cảm thấy đầu óc trống rỗng. Bà lo lắng nhìn mặt chồng và quay qua mẹ. Cả hai đều ngạc nhiên, nín khe và hoảng sợ

Tuy nhiên bác sĩ đang mỉm cuời. Ông hoàn toàn tự thỏa mãn, mặc dù cố gắng không để lộ ra ngoài

"Ông ấy đã đuợc cứu, ông ấy đã đuợc cứu, " bà già nguời làm kêu lên, "nhờ Chúa và ông." Bà vừa khóc vừa nắm chặt lấy tay bác sĩ. "Ông ấy đã đuợc cứu, ông ấy sống lại. Don Damián không bao giờ có thể trả đủ việc ông đã làm."

Bác sĩ thì đang nghĩ rằng Don Damián có thừa đủ tiền để trả cho ông, nhưng đó không phải điều ông nói ra. Điều ông nói là: "Tôi đã làm đúng như vậy cho dù nếu ông ấy không có đến 1 xu. Đó là bổn phận của tôi, bổn phận của tôi đối với xã hội, để cứu một
linh hồn đẹp như của ông ấy".
Ông đang nói với bà nguời làm, nhưng lần nữa, những lời này nhắm đến những nguời khác, hy vọng họ sẽ lập lại với nguời bệnh ngay sau khi ông ấy khỏe đủ để hành động dựa trên chúng.

Hồn Don Damián chán ngấy truớc bao nhiêu những dối trá nhu thế, quyết định đi ngủ. Lát sau, Don Damián thở dài yếu ớt và ngọ nguậy đầu trên gối.

"Ông ấy sẽ ngủ nhiều giờ," bác sĩ nói. "Ông ấy phải đuợc tuyệt đối yên tĩnh." Và để làm guơng, ông nhón gót đi ra khỏi phòng.
Phạm đức Thân dịch

Linh Hồn Đẹp Của Don Damián, Truyện Juan Bosch, Phạm Đức Thân Dịch

Văn Hoá Nghệ Thuật

Người viết đánh giá

Bạn có thể quan tâm: