• Lê Hữu: Hà Nội, Những Mùa Xuân Phai





 

“Hà Ni như mt dĩ vãng đẹp và bun.


  ...Ôi hàng Ngang tội nghiệp mối tình đầu...
Anh hờn giận mơ hàng Buồm lãng tử..
(Thơ Hoàng Anh Tuấn)






Hà Ni yêu, anh vn yêu mun khóc(1)
Tôi chưa hề nghe ai nói “yêu muốn khóc” bao giờ, chỉ độc nhất có một người làm thơ là Hoàng Anh Tuấn. Yêu đến như thế là… yêu quá là yêu. Yêu đến như thế là quá mê đắm, quá si tình. Chỉ có yêu quá, nhớ quá, và chỉ có là “thi sĩ” mới thốt lên được những lời ấy. Trong tình yêu ấy có nỗi buồn bã thất vọng vì không gần được người mình yêu. Trong tình yêu ấy còn lẫn nỗi tiếc nhớ đến rưng rưng nước mắt. Yêu mà chỉ sợ mất người mình yêu.
Chỉ những ai đã từng… yêu muốn khóc mới hiểu được yêu thế nào là “yêu muốn khóc”.
Thế nhưng vì sao lại “yêu muốn khóc”? Chỉ tại vì:
Mấy chục năm xa đến mấy nghìn năm(1)
Ra là vậy. Mối tình si của chàng thi sĩ là mối tình “trăm năm dù lỗi hẹn, nghìn năm vẫn không quên”(2)

Hà Ni trong nhng bài hát cũ
Tôi cũng chưa nghe ai xưng “anh” ngọt lịm với Hà Nội như Hoàng Anh Tuấn. Gọi Hà Nội là “em” vào thuở ấy (không phải bây giờ), ngoài thi sĩ họ Hoàng còn có nhạc sĩ Vũ Thành.
Nhìn em mờ trong mây khói
bước đi nhưng chưa nỡ rời…
Rồi đây dù lạc ngàn nơi
ta hướng về chốn xa vời
tìm mộng xưa lãng quên tháng ngày tàn phai
nghẹn ngào thương nhớ em, Hà Nội ơi!…
Ta nhớ thấy em một chiều chớm thu
dáng yêu kiều của ngày đã qua
thướt tha bên hồ liễu thưa

(“Giấc mơ hồi hương”, Vũ Thành)

Trong tiếng “em” ấy có tình yêu Hà Nội. Tiếng “em” nghe thiết tha, gần gũi và thương yêu. Gọi thành phố nào khác là “em” nghe không thấy hay, không thấy dạt dào cảm xúc như gọi Hà Nội là “em”. “Yêu em, Hà Nội” nghe tự nhiên và trìu mến hơn là… “Yêu em, Huế” hoặc “Yêu em, Sài Gòn”, cho dù người ta gắn bó với thành phố nào khác hơn là Hà Nội. “Em” vừa là người “em” gái tôi yêu, vừa là thành phố Hà Nội, “thành phố có em”, nói như nhà thơ Vũ Hữu Định.

Nhạc điệu, tiết tấu bài hát nghe mênh mang và dìu dặt như tiếng bước chân ai lững thững dạo trên những phố cũ hè xưa. “Người em Hà Nội” trong “Giấc mơ hồi hương” của Vũ Thành có nét đẹp kiêu sa của “Đêm mơ Hà Nội giáng kiều thơm” trong thơ Quang Dũng.

Sau Ánh Tuyết, được xem là giọng hát gắn liền với bài ấy, hầu như không ca sĩ nổi tiếng nào của miền Nam một thời mà không từng hát “Giấc mơ hồi hương”. Mỗi giọng có cái hay riêng qua những cách thể hiện riêng.

Nghẹn ngào thương nhớ em, Hà Nội ơi! ... Câu hát nghe sao mà… nghẹn ngào.

Không chỉ “Giấc mơ hồi hương”, những bài hát cũ về Hà Nội thuở ấy vẫn nghe có những tiếng nấc nghẹn như thế, vẫn có chung một khí hậu tái tê, một nỗi đau xót đến tận cùng như thế.

Tôi đứng bên này vĩ tuyến
thương về năm Cửa Ô xưa
Quan Chưởng đêm tàn dẫn lối
Đê cao hun hút chợ Dừa
Cầu Rền mưa dầm lầy lội
Gió về đã buốt lòng chưa?
Yên Phụ đôi bờ sóng vỗ
Nhị Hà lấp lánh sao thưa
Cầu Giấy đường hoa phượng vỹ
Nhớ nhung biết mấy cho vừa

(“Thương về năm Cửa Ô xưa”, Y Vân & Tạ Tỵ)

Vẫn là nỗi niềm “bước đi nhưng chưa nỡ rời”, vẫn là nỗi lòng “nhớ nhung biết mấy cho vừa”, vẫn nghe “Yên Phụ đôi bờ sóng vỗ”, vẫn thấy “Nhị Hà lấp lánh sao thưa”, tưởng như Hà Nội vẫn còn nguyên vẹn đó, Hà Nội không mất đi bao giờ. Lời thơ ý nhạc nghe thiết tha đến não lòng.

Hà Nội trong “Tình cố đô” của Lam Phương & Mạnh Thương (1955) là Hà Nội đã mịt mùng, Hà Nội của đôi bờ thương nhớ, của nặng trĩu sầu thương qua những giọng Việt Ấn, Thái Thanh, Mỹ Thể…

Buồn nhìn về xa xôi
Hà Nội ơi, đã xa cách rồi
Mịt mùng ngàn trùng khơi
thành phố cũ lắng sau núi đồi
Đâu Thăng Long năm xưa
cùng tháp cũ rêu xanh mờ
Còn tìm đâu nên thơ
Ngày hồi hương ta vẫn mong chờ


Trong những lời nhạc của các bài hát về Hà Nội ngày ấy luôn có những “ly hương”, “hoài hương”, “hồi hương” và giấc mơ về một “ngày vui về cố hương”.

Hôm nay đi nghe tiếng sóng rạt rào nghe tiếng gió nghẹn ngào / nhìn làn mây buồn trôi
Ôi, quê hương / giờ chìm trong khói sương Mây bao la gợi sầu ai viễn phương…
Đêm nay ta lặng ngắm mây trôi / nhớ về phía xa xôi hận sầu dâng đầy vơi…
Thăng Long ơi! Không biết tới bao người đang sống với mong chờ / ngày vui về cố hương

(“Hận ly hương”, Anh Hoa)

Bài hát với nhịp điệu chầm chậm, buồn buồn, với âm điệu mênh mang, réo rắt, như nghe một nỗi gì tái tê, ray rứt qua từng nốt nhạc rưng rưng. Hà Nội là nỗi sầu khắc khoải, là nỗi đau quặn thắt, là đau đáu trông vời về một quê hương đành lìa bỏ.

Nào phải chỉ có “Hận ly hương”, những cuộc chia ly não nùng và những sầu đau gửi về Hà Nội còn nghe thấy qua những “Sầu ly hương” (Lam Phương & Lê Mộng Bảo), “Thu ly hương” (Nhật Bằng & Đan Thọ), “Xuân ly hương” (Phó Quốc Lân)…, chưa kể những “Xa quê hương” (Đan Thọ & Xuân Tiên), “Mộng ngày hồi hương” (Hoàng Trọng & Hồ Đình Phương), “Hướng về đất Bắc” (Phó Quốc Thăng), “Nhớ thu Hà Nội” (Lê Trọng Nguyễn), “Giấc mơ Hà Nội” (Y Vân), “Vọng cố đô” (Đan Thọ & Nhật Bằng), “Mùa hoa nở”(CungTiến),“Bắcmộtnhịpcầu”( HoàngTrọng&Hồ Đình Phương), “Gửi một cánh chim” (Nguyễn Hiền)…, bao nhiêu là khúc hát chất chứa bao nhiêu tâm sự, gửi gấm bao nhiêu nỗi niềm về một thành phố, một quê hương đã “nghìn trùng xa cách”.

Còn đâu nữa Hà Nội của “ba mươi sáu phố phường”, của trai thanh gái lịch, của những “dáng yêu kiều của ngày đã qua”…

Em Hà Nội hàng Đường trong giọng nói
để hàng Bông êm ái lót cơn mơ…
Ôi, hàng Ngang tội nghiệp mối tình đầu
Anh hờn giận mơ hàng Buồm lãng tử
”(1)

Những “người em Hà Nội” đẹp như là giấc mơ trong những câu thơ cũ.

Tóc mây Hà Nội năm nào
em đem từng sợi buộc vào đời anh
Bây giờ tóc bạc, tóc xanh
tình xưa anh vẫn quẩn quanh tìm hoài(3)


Một đời mãi tìm nhau. “Tóc mây Hà Nội” là thế, tình yêu Hà Nội là thế. Người ta yêu Hà Nội như người tình chung, yêu từ thuở còn xanh tóc cho đến khi bạc đầu. Yêu như yêu từng sợi tóc mây trói buộc vào đời nhau. Yêu như yêu mầu son môi tươi thắm của “em tôi”.

Em tôi đi / mầu son lên đôi môi Khăn san bay / lả lơi trên vai ai
Trời thắm gió trăng hiền Hà Nội thêm bóng dáng nàng tiên

(“Gửi người em gái”, Đoàn Chuẩn)

Chiếc “khăn san” ấy cũng “lả lơi” bay trong những câu thơ tình “Yêu em, Hà Nội”.
Hà Nội yêu, áo lụa ngà óng ả Thoáng khăn san nũng nịu với heo may(1)
Những ngọn gió heo may se se lạnh và những “áo lụa ngà óng ả” ấy cũng lất phất trong “Mưa Sài Gòn, mưa Hà Nội” của Phạm đình Chương & Hoàng Anh Tuấn.

Mưa hoàng hôn
trên thành phố buồn gió heo may vào hồn thoảng hương tóc em ngày qua
Ôi, người em Hồ Gươm về nương chiều tà Liễu sầu úa thềm cũ nằm mơ hiền hòa Thương màu áo ngà / thương mắt kiêu sa hiền ngoan thiết tha…


“Mưa Sài Gòn, mưa Hà Nội” mà chỉ nghe thấy tiếng mưa Hà Nội. Nhịp điệu Beguine Rock nghe mênh mang, dào dạt như tiếng nhạc mưa. Cả thành phố như chìm dưới màn mưa. Mưa giăng kín bầu trời, mưa phủ kín không gian, mưa lấp kín thời gian. Mưa trắng xóa, mưa mịt mù. Mưa não nề, mưa sướt mướt. Mưa hiu hắt trên những cảnh đời tăm tối, mưa sụt sùi cho những kiếp người lầm than.

Hà Ni sũng nước mưa.

Một bài nhạc khác cũng nhắc đến tên hai thành phố, nhưng không phải là những cơn mưa nối dài hai thành phố ấy mà từ phương này gửi về phương đó những hoài niệm đẹp về một thời để yêu và một thời để tiếc nhớ.

Hà Nội ơi, nào biết ra sao bây giờ Ai đứng trông ai ven hồ
khua nước trong như ngày xưa…
Hôm nay Saigon bao nhiêu tà áo khoe mầu phố vui
Nhưng riêng một người tâm tư sầu vắng đi trong bùi ngùi

(“Nỗi lòng người đi”, Anh Bằng)

Nghe những bài hát như thế ai mà không nghe lòng xao xuyến, không thấy nỗi ngậm ngùi cho dù có hay không mối tình nào với Hà Nội.

Hà Nội không chỉ là Hà Nội, Hà Nội là đất Bắc, là “cố hương”. Hà Nội là nỗi nhớ rưng rức, là nỗi cách xa muôn trùng.

Đắm say ch nhng kiếp sau

“Hướng về Hà Nội” (1954) của Hoàng Dương vẫn được xem là bài hát “kinh điển” về Hà Nội, từng được bao nhiêu người hát, bao nhiêu người nghe. Đến cả những người chưa một lần đặt chân đến Hà Nội, hoặc đang sống ngay giữa lòng Hà Nội cũng… “hướng về Hà Nội”. Lý do có thể hiểu được, người ta muốn đi tìm lại cái đẹp, cái thơ và một tình yêu về một thành phố chỉ còn tìm thấy được trong bài hát ấy.

Cái đẹp và quyến rũ của bài hát là ở giai điệu man mác, nghe một nỗi gì ray rứt, khắc khoải, và ở lời nhạc mang nhiều hình ảnh thật nên thơ, thật trữ tình. Người ta nghe được trong bài hát ấy có tình yêu say đắm, có lời thề hẹn, có niềm tin yêu, có nỗi thiết tha và nhớ nhung luyến tiếc.

Bài hát là bài thơ đẹp nhất về Hà Nội của một mùa nào đã xa như dĩ vãng.

Hà Nội ơi! Hướng về thành phố xa xôi
ánh đèn giăng mắc muôn nơi / áo mầu tung gió chơi vơi
Hà Nội ơi! Nước hồ là ánh gương soi nắng hè tô thắm lên môi / thanh bình tiếng guốc reo vui
Hà Nội ơi! Mắt huyền ngây ngất đê mê tóc thề thả gió lê thê / Hãy tin ngày ấy anh về!…

Hà Nội ơi! Mỗi chiều sương gió dâng khơi có người lặng ngắm mây trôi / biết bao là nhớ tơi bời…




Những “Hà Nội ơi!… Hà Nội ơi!” lặp đi lặp lại như tiếng gọi thì thầm của một người tình đã xa biệt. Thật khó mà tìm được bài hát nào về Hà Nội đẹp cả nhạc lẫn lời và “Hà Nội” hơn thế. Cứ mỗi lần nghe bài hát ấy là mỗi lần tôi muốn… “yêu muốn khóc” và muốn ngước mặt nhìn trời, “lặng ngắm mây trôi” về phương nào xa xôi mà lòng nghe “biết bao là nhớ tơi bời”.

Tôi chưa hề nghe ai nói “nhớ tơi bời” bao giờ, và thật khó mà tìm được những chữ nào hay hơn để tả nỗi nhớ thương ngập lòng. Làm sao mà người nhạc sĩ ấy lại bật ra được hai tiếng “tơi bời” ấy (mà không phải là nhớ “da diết”, nhớ “mênh mang”, nhớ “quay quắt”, nhớ “thẫn thờ”…), nghe mà gió mưa, mà giông bão… tơi bời.

Sau “Hướng về Hà Nội”, ta còn nghe được những “tơi bời” khác ở những bài nhạc khác, như:

Thùy dương rũ bến tơi bời
(“Thuyền viễn xứ”, Phạm Duy & Huyền Chi)

Giờ đây trên sông hoa rụng tơi bời
(“Hoa rụng ven sông”, Phạm Duy & Lưu Trọng Lư)

Tóc tơi bời lộng gió bốn phương
(“Mấy dặm sơn khê”, Nguyễn Văn Đông)

Cũng đâu phải chỉ có “tơi bời” thôi, ta còn nhặt ra được những câu, chữ thật đẹp trong những lời nhạc ấy:

Áo mầu tung gió chơi vơi
Không phải “thướt tha” hay “lất phất” mà… chơi vơi. Chữ “chơi vơi” như vẽ lên hình ảnh những vạt áo dài lay động chập chờn, rất lửng lơ và rất… chơi vơi.

Đắm say chờ những kiếp sau
(Không phải là “đắng cay chờ những kiếp sau” như ít ca sĩ vẫn hát)

Khi người ta nói “Đắm say chờ những kiếp sau” thì lời ấy không còn là lời nói với một nơi chốn, một thành phố nữa mà là lời của một người tình nói với một người tình. Phải yêu đắm đuối, yêu say mê đến mức nào mới thốt lên được lời tình ấy, mới hẹn thề “nhớ kiếp sau chờ nhau”(4). Tình ấy là tình muôn thuở, là tình muôn-đời-muôn-kiếp-không-phai.
Trong những lời nhạc ấy người ta còn thấy được cách sử dụng các động từ thật hay, thật lạ. Chữ “reo” chẳng hạn.

Thanh bình tiếng guốc reo vui
(Không phải là “… tiếng hát reo vui” như ít ca sĩ vẫn hát)

Mỗi lần nghe ca sĩ (những giọng hát tôi yêu) hát đến câu “Hà Nội ơi! Nước hồ là ánh gương soi/ nắng hè tô thắm lên môi…” là mỗi lần tôi lại… hồi hộp, chỉ sợ câu hát tiếp theo bị đổi thành “thanh bình tiếng hát reo vui”, làm hỏng mất câu hát tôi yêu. “Tiếng guốc”, nói như tác giả bài hát, là “âm thanh rất ‘riêng’ của Hà Nội thuở ấy”. Thay “tiếng guốc” bằng “tiếng hát” thì… chẳng thấy đâu Hà Nội nữa (chưa nói là tiếng “hát” thì khó mà… “reo” được)! Đánh mất tiếng “guốc” là đánh mất bức tranh thật đẹp thật sinh động, là đánh mấtnhữngâmthanhrộnrãrất“thanhb ình”trênnhữnghè xưa phố cũ, và cũng đánh mất hình ảnh thướt tha, mềm mại của những tà “áo mầu tung gió chơi vơi” trong nắng trong gió Hà Nội. “Thanh bình tiếng guốc reo vui”, chỉ trong một câu hát, người ta vừa đọc được ý tưởng, vừa nghe được âm thanh, vừa thấy được hình ảnh.

Cũng đâu phải chỉ có tiếng “reo” ấy thôi, ta còn nghe thấy những…

Mắt buồn dâng những đêm mưa…

(Không phải “… giăng những đêm mưa” như ít ca sĩ vẫn hát)

Hà Nội ơi, mỗi chiều sương gió dâng khơi…

Chữ “dâng” rất thơ, rất gợi hình ấy cũng gợi nhớ những câu hát khác trong những bài hát nào.

Gió dâng khúc đàn thanh bình
(“Tạ từ”, Tô Vũ)

Như hương hoa soan dâng bên thềm
(“Hoa soan bên thềm cũ”, Tuấn Khanh)

Hà Nội ơi! Phố phường dãi ánh trăng mơ…
Liễu mềm nhủ gió gây thơ…

(Không phải “… nhủ gió ngây thơ” như ít ca sĩ vẫn hát)

Tóc thề thả gió lê thê…
Nắng hè tô thắm lên môi…
Dáng chiều ủ bóng tiên nga…

(Không phải “… phủ bóng tiên nga” như ít ca sĩ vẫn hát)

Bài hát nghe được hai tiếng “anh”, “Biết đâu ngày ấy anh về” và“ Hãy tin ngày ấy anh về!” Tiếng “anh” như vừa nói với thành phố ấy vừa nói với người em“dáng huyền tha thướt đê mê, tóc thề thả gió lê thê…” Nghe những lời ấy là nghe những ray rứt và nỗi ước mơ của một người tình thủy chung gửi về “thành phố xa xôi” ấy.

“Hãy tin ngày ấy anh về!”

Câu hát như lời thề hẹn sắt son, thiết tha và tràn đầy niềm tin.
“Hướng về Hà Nội”, với những người tình một thuở của Hà Nội, là “hướng về” những năm tháng tươi đẹp nhất của một thời tuổi trẻ. Nghe bài hát mà tưởng như nghe được cả khí hậu, mùa màng của Hà Nội, nghe được cả những thoáng dư hương Hà Nội cũ còn rơi rớt lại. “Cứ nghe ai hát, tôi lại thấy không gian xưa trở về, vượt qua mọi thời gian”,(5)nhạc sĩ Hoàng Dương có lúc đã thốt lên như thế khi nói về bài nhạc của mình.

Bản nhạc “Hướng về Hà Nội” được nhà xuất bản Tinh Hoa ấn hành lần thứ nhất ở miền Nam năm 1954 với tranh bìa màu tím của họa sĩ Duy Liêm, vẽ hai thiếu nữ đứng cạnh nhau, một cô chít khăn mỏ quạ, một cô tóc quăn kiểu thời trang miền Nam ngày ấy. Hai cô gái, hai khuôn mặt xinh đẹp thoáng vẻ buồn nhớ, tư lự và cùng “hướng về Hà Nội” với hình Hồ Gươm–Tháp Rùa làm nền phía sau.

Bản nhạc “Hướng về Hà Nội” ấn hành lần thứ hai năm 1955, cũng nhà xuất bản Tinh Hoa và cũng họa sĩ Duy Liêm, tranh bìa màu nâu vẽ “người em gái” Hà Nội chít khăn mỏ quạ, tì tay vào má với vẻ mặt âu sầu. Xa xa, mờ mờ cũng là hình Hồ Gươm–Tháp Rùa. Trang trong, bên dưới tựa bài nhạc là dòng chữ “Riêng tặng Hoàng Trọng, bạn thân yêu, gửi đây niềm thương nhớ một mùa chia phôi…” Tác giả “Hướng về Hà Nội”–trong một bài báo ở trong nước–cho biết bài hát được phổ biến lần đầu tiên trên làn sóng Đài phát thanh Hà Nội năm 1954 với giọng hát Kim Tước và ban nhạc Hoàng Trọng. Ông được biết ca sĩ Kim Tước hiện vẫn còn giữ được cuốn băng thu âm bài hát phổ biến lần đầu tiên ấy. “Thú thật,” ông nói, “tôi rất muốn có được một bản sao cuốn băng đó mà không biết bằng cách nào.”(5)

Kể từ ngày đất nước chia đôi, người Hà Nội đã không còn được nghe“Hướng về HàNội”,tưởng như bài hát ấy chưa hề ra đời, tưởng như không hề có bài hát nào như thế về Hà Nội. Bài hát câm nín như Hà Nội câm nín. Hơn bốn mươi năm sau, “Hướng về Hà Nội” mới được phép phổ biến lại ở trong nước. Bài hát như từ quá khứ nào bước ra, như được tái sinh, như có hai đời sống.

Kể từ ngày bài hát được giọng hát mang tên loài chim quý ấy cất lên, đến nay đã có tới ba thế hệ ca sĩ hát “Hướng về Hà Nội”, và thật khó mà biết được có bao nhiêu người đã hát, đã nghe và đã yêu bản tình ca ấy.

“Biết đâu ngày y anh v!

Tr ít bài được sáng tác v sau này, hu hết nhng bài hát cũ v Hà Ni thường được viết ra gia thp niên 1950’s, sau ngày đất nước chia đôi, khi mà vết ct trong tim nhng người phi lìa xa Hà Ni vn chưa lành ln, khi mà tình yêu dành cho Hà Ni vn còn nóng m.

Nhng bài hát v Hà Ni bây gi có khá nhiu và cũng khá nhiu bài “rng hay thì tht là hay”, tuy nhiên “nghe ra” có khác vi nhng bài “hướng v Hà Ni” ca nhng năm tháng cũ. Nhng bài hát hoài nim v mt dĩ vãng xa xôi, mt quê hương xa khut, mt nơi chn người ta đã sng đã yêu, đã hnh phúc đã kh đau, bao gi cũng làm người ta bâng khuâng tiếc nh.

Hà Ni trong nhng bài hát cũ là mt Hà Ni khác, mt thành ph khác, không phi là Hà Ni bây gi. Sau bao nhiêu là biến động ca lch s, bao nhiêu là tang thương dâu b, hu như người ta khó mà tìm li được du vết Hà Ni cũ. Hà Ninhưđãthayhìnhđổidng,nhưđã hóa thành người nào khác. Nhng người tình mt thu ca Hà Ni mun đi tìmliHàNicũnhưtìmlichínhmìn h,nhưtìmlimi tình cũ, như tìm li mt phn đời ca mình còn gi li nơi chn y. Đi tìm nhưng không mong gì gp li được.

Tôi kiếm hn tôi xưa Hà Ni
thu
còn trong vt gió vào thu(1)

Còn đâu na Hà Ni ca nhng “áo mu tung gió chơi vơi”, ca nhng “thanh bình tiếng guc reo vui”. Còn đâu na Hà Ni ca nhng “khăn san bay l lơi trên vai ai”, nhng “dáng yêu kiu ca ngày đã qua / thướt tha bên h liu thưa”…

Hà Ni ch còn là tm nhan sc ca mt thi vang bóng. Hà Ni ch còn li trong nhng trang sách cũ, trong nhng câu chuyn k, trong nhng tm nh đen trng m m và trong nhng thước phim cũ k. Hà Ni ch còn li trong nhng bài thơ, bài nhc và trong nhng ging hát người ta luôn mun được nghe li để tìm v nhng tháng năm k nim đã phôi pha.

Vi nhng người tình năm xưa ca Hà Ni, nghe li nhng bài hát cũ y như tìm li được nhng thoáng hnh phúc, như thy lòng mình tr li, như trái tim chưa bao gi già ci, như là… chưa bao gi ri xa Hà Ni.

Hà Ni yêu, vn y nguyên tưởng nh nên nghìn năm vn ng mi hôm qua (1)

Hà Ni như thành ph mang v đẹp mơ màng, huyn o trong nhng câu chuyn thn tiên. Hà Ni y, thành ph y đã mt hút, đã chìm khut trong sương mơ.

Hà Ni như mt người tình cũ. Người ta yêu Hà Ni như yêu mi tình cũ mà người ta tin rng vn còn nguyên vn đó, vn sut đời thy chung. Người ta nh Hà Ni ngay c nhnglúcđangsnggialòng HàNi.Ngườitađi tìm Hà Ni ngay trên nhng đường ph ca Hà Ni. Như vy thì Hà Ni chc phi là thành ph nào khác ch đâu phi thành ph cùng mt cái tên gi.

Tôi biết có nhng người yêu Hà Ni đến độ không mun quay v Hà Ni vào cui đời để không phi chm mt nhng ht hng, xót xa và để nuôi gi mãi trong lòng mình nhng k nim m áp, nhng gic mơ êm đềm, ngt ngào.

Hà Ni anh gi là gic chiêm bao
cùng th
ơ u đã già đi trăm tui
Bu
i sáng nay tâm hn nghe thơ di
m
t thoáng vui cht ti, cht bay đi (1)

Ôi Hà Ni ca nhng đời người đã cũ! Ôi Hà Ni ch còn là thoáng “hương xưa”!… Có phi là người ta đã c tình xóa b mt Hà Ni, hay là Hà Ni như mt cô gái quê không còn hp thi trang na nên không tn ti được. Không hn là nhng người yêu Hà Ni c mun Hà Ni mãi mãi là “tháp cũ rêu xanh m”, là “tóc th th gió lê thê”; thế nhưng, nhng đổi thay ca Hà Ni trong nhng năm dài chinh chiến y và nhng năm sau ngày dt chiến chinh chc không phi là nhng gì người ta hng trông đợi.

Chuyn tr v Hà Ni nay không còn là “gic mơ hi hương” na. Gic mơ y có chăng là gic mơ tương phùng vi “người em Hà Ni”. Không rõ là đã có bao nhiêu cuc “hi ng c nhân” ca nhng la đôi mi mòn đôi b đất nước nh thương nhau”(6). Không rõ là đã có bao nhiêu nước mt và n cười, bao nhiêu b bàng và tiếc hn.

Mt trong nhng người thc hin sm nht gic mơ “biết đâu ngày y anh v” là Phm Hun,mt người lính min Nam. Ri b Hà Ni ngày đất nước chia đôi, mười chín năm sau, cùng vi hai người lính min Nam khác, ông đã có được cơ hi làm mt chuyến v thăm “c hương” vào mt ngày tháng Hai năm 1973 (18/2/1973), trong mt phái đoàn hn hp và trong vai trò quan sát viên ca đợt tiếp nhn đầu tiên nhng người tù nhân chiến tranh, và đã ghi li nhng gì “quan sát” được trong tp hi ký Mt Ngày Ti Hà Ni (Diu Hâu xut bn, Saigon, 21/3/1973):

“Ngi trên chuyến xe di chuyn t Gia Lâm v Hà Ni, nhìn thy H Gươm, Tháp Rùa, tôi có trong lòng mt ni xao xuyến mun làm a l… Ni nh thương Hà Ni đã choán ngp tâm trí đến độ trong khonh khc tôi không còn nhn ra Hà Ni đã không còn là Hà Ni na. Nước h vn xanh. Tháp Rùa vn như t bao gi gi màu vôi cũ k. Nhưng tt c v đẹp ca Hà Ni, màu sc ca Hà Ni đã mt hết… Hà Ni trong thơ văn, Hà Ni trong âm nhc, Hà Ni trong trí nh, mt ln na li làm dy động tâm khm tôi. Cái Hà Ni thơ mng tuyt vi mi ch trong vòng hai mươi năm đã b người ta làm cho biến đi không còn mt du vết nào đó, liu còn có mt ngày nào có th sng li?

Hà Ni còn đó, nhưng Hà Ni đã làm chy nước mt tt c nhng người nhìn thy li Hà Ni.”

Trong nhng trang sách y có mt chi tiết, mt hình nh, còn đọng li trong tôi mãi đến tn bây gi. Dương Phc, mt bn đồng hành ca Phm Hun, k li rng, nhng gì trông thy được trong “mt ngày ti Hà Ni” y đã khiến ông có nhng lúc phi bước vào phòng ra mt, lng l ôm mt nc lên, c ngăn không để cho nhng git nước mt a ra.

Ti sao phi bước vào phòng ra mt? Ti sao mun khóc mà không khóc được? Tôi hiu. Có nhng git l người ta phi giu đi, không cho ai thy. Có nhng git l chy thm mà đớn đau gp nhiu ln nhng tiếng khóc bt ra được… Người sĩ quan ca quân đội min Nam y, người quân nhân dn dày vi đời sng quân ngũ y đã có nhng phút như thế, nhng phút không giu được tiếng nc nghn ngào khi ch mi va chm mt vi mt phn rt nh ca Hà Ni, ca thành ph mà sut bao nhiêu năm tri ông ch mong được mt ln trông thy li.

“Nếu v li Hà Ni để mà nhìn thy nhng cnh như thế, tôi s không bao gi tr v na,” ông nói li sau cùng.

Người ta đã làm gì Hà Ni để cho người lính y phi ôm mt nc lên như thế!? Người ta đã làm gì Hà Ni để cho người lính y phi tht lên nhng li chua xót đến như thế!? Người ta đã làm gì Hà Ni để cho nhng người được nhìn thy li Hà Ni sau bao nhiêu năm phi mang tâm trng nng n đến như thế!?

Hà Ni đổi thay như khuôn mt người thân yêu sau bao năm cách xa đã thay đổi đến mc người ta phi quay mt đi để không phi… bt khóc.

Lâu lm em mi v Hà Ni
đi trên viên gch tui thơ ngây
Gió mùa
đông bc làm em khóc
Hà N
i, anh ơi ph rt gy! (7)

Hà Ni đổi thay như thế nào khiến cho nhng ai tng có “mt thi để yêu” vi Hà Ni đều… mun khóc.

Du thế nào đi na, điu may mn là sau cùng chúng ta vn còn có được nhng bài hát cũ v Hà Ni, nhng bài hát còn sng mãi vi thi gian, để người đời sau biết được rng đã tng có mt Hà Ni như thế, như thế

Đêm xuân, nghe vng bên tai điu nhc cũ và nhng câu hát cũ v nhng ngày Tết Hà Ni đã vng xa mà lòng bâng khuâng “Nhng người muôn năm cũ / hn đâu bây gi!” (8)

Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nng Rng đào phong kín cánh mong manh hé hoa lòng Hà Ni mng đón Tết
hoa chen ng
ười đi / liu r mà chi
Đêm tân xuân / H Gươm như say mê
Chuông reo ngân / Ng
c Sơn sao uy nghi
Ngàn phía
đến l đền
ch
nh lòng tôi nh ti người em
(“Gi người em gái”, Đoàn Chun)

“Người em” y, “đêm tân xuân” y là Hà Ni ca nhng ngày vui mơ h trong trí tưởng.

Cám ơn nhng bài hát cũ v Hà Ni đã gi cho nhng gic mơ v Hà Ni không bao gi tt hn. Hà Ni y còn đọng li trong dư âm li ca tiếng nhc ca nhng bn tình ca mt thu.

Hà Ni như mt dĩ vãng đẹp và bun. Hà Ni ch còn là nhng mùa xuân phai.

 
Lê Hu
2015 MAR 27

 
 (1) Thơ Hoàng Anh Tuấn
(2) Nghìn năm vẫn chưa quên, nhạc Phạm Duy
(3) Thơ Nhất Tuấn
(4) Gợi giấc mơ xưa, nhạc Lê Hoàng Long
(5) Người Lao Động Online, 28/8/2010
(6) Thơ Quang Dũng
(7) Thơ Trần Mộng Tú
(8) Thơ Vũ Đình Liên


 
Viện Việt-Học và chương-trình văn-nghệ chủ-đề \"Những Tình Khúc Mùa Thu\".
Viện Việt-Học trân-trọng kính mời Quí-vị tham dự chương-trình văn-nghệ được tổ chức vào Thứ Bảy, 19 tháng Mười năm 2024 lúc 3 giờ chiều.  Chương-trình do Nhóm Bạn Văn Nghệ QGHC và Thân Hưũ thực hiện với chủ-đề "Những Tình Khúc Mùa Thu".
Tòa soạn
Do công ty Saigon News LLC thực hiện
Editor-in-chief: HOÀNG DƯỢC THẢO
Director of Marketing: ANDY TRƯƠNG
Với sự cộng tác của: LÊ TẤT ĐIỀU, HOÀNG NGỌC NGUYÊN, NGUYỄN THỊ CỎ MAY, TRẦN TRỌNG HẢI.

Email: saigonweeklyonline@gmail.com

Thư từ bài vở: 702-389-5729

Quảng cáo: 702-630-0234

702-426-4404

Hotline: 702-426-4404

back top