Nữ Hoàng “Liều”
Đoàn Thị
Sàigòn bị đổi tên, bố mẹ tôi bị “mất dạy”, thầy cô giáo ra chợ trời kiếm sống. Bố thu mua radio, bàn ủi, quạt máy…, mẹ vào nhà người ta mua quần áo, giặt sạch, sửa vá, cắt may thành áo con nít bán.
Vài năm chạy chợ trời, thầy cô nâng cao tay nghề chuyển sang mua mão thùng quà Mỹ phân loại thuốc tây, vải, son phấn, bánh kẹo… bán lẻ.
Thêm vài năm bị công an rượt đuổi ngoài chợ trời, thầy cô chuyển hướng thu mua thuốc tây phân phối cho bạn hàng mang về tỉnh bán.
Mười năm mưa gió chợ trời giọt ngắn giọt dài thủi thân dân “Thua Cuộc” khi bị công an hốt về phường mắng nhiếc, thầy cô quyết đổi đời, không thèm làm mồi cho vixi cướp bóc, hùn vốn với bác Gia mở tiệm thuốc tây, đóng hụi chết cho cán cuốc để được yên thân buôn bán.
Năm 92 bác Gia đi Mỹ theo diện HO, bố mẹ không đủ tiền mua lại phần hùn của bác nên đành giải nghệ, sang nhượng tiệm thuốc tây cho người khác.
Bố trở về nghề đồ điện ra chợ Tân Định mở sạp hẳn hoi, mẹ chán cảnh chợ trời ở nhà lo cơm nước.
Đầu thập niên chín mươi Sàigòn “mở cửa”, ngoại quốc đổ vào VN kinh doanh, Hồng Kông, Đài Loan, Singapour, Nhật, Pháp, Mỹ…đặt bản doanh trong cao ốc trên đường Tự Do, tên Tự Do bị vixi đổi thành Đồng Khởi nên Sàigòn dạo đó có câu vè “Đồng khởi lên rồi mất Tự do”.
Dì Út làm việc cho hãng Đài Loan trong cao ốc này, nghe tin hãng thuốc lá Pháp Seita cần thư ký, dì bảo mẹ đến xin việc.
Nhờ có vốn tiếng Pháp nên mẹ được ông Giám Đốc nhận ngay, với chức danh thư ký của giám đốc nhưng kiêm luôn vai kế toán, trưởng phòng nhân sự, quảng cáo thương mại…
Mẹ tuyển sinh viên mang thuốc lá mẫu đi chào hàng, chọn thủ kho và nhân viên bốc vác, những công việc mẹ chưa từng làm nhưng phải liều mạng nhận việc để kiếm sống.
Gíam đốc Tây nhận mẹ vào hãng vì mẹ rành tiếng Pháp, về chuyên môn làm tới đâu học tới đó, khi nào bí GĐ trực tiếp giải quyết.
Mỗi tuần ông Tây ra cảng Sàigòn nhận thuốc lá nhập kho và đi thu tiền các đại lý về giao cả bao bố tiền cho mẹ đếm rồi nộp ngân hàng.
Tuy làm việc vất vả nhưng mẹ vui, vì xếp Tây coi mẹ như người nhà, tin tưởng mẹ tuyệt đối, có lần tiền nhiều quá mẹ đếm không xuể bắt ông đếm phụ, ông từ chối vì hôm đó có hẹn với cô bồ trẻ.
Ông vả lả:
– Bà ráng giúp tôi đi, ngày mai bà nghỉ bù, tôi không thể lỡ hẹn chiều nay.
Mẹ bực mình nhưng không nỡ làm khó gã Tây tuổi đáng em út mình, nhưng hù cho ông rét:
– Được rồi, tôi đếm tiền rồi để lại văn phòng, sáng mai ông mang ra ngân hàng mà nộp.
Ông nài nỉ:
– Đếm xong bà mang qua ngân hàng nộp ngay giúp tôi, để tiền trong văn phòng qua đêm rủi có chuyện gì tôi cụt vốn mất.
Nói xong ông chuồn nhanh sợ mẹ đổi ý, sau 5 năm làm ăn khấm khá, Seita tuột dốc đóng cửa, mẹ thất nghiệp đành trở về nghiệp nội trợ.
Tôi đang học năm thứ nhất đại học Kinh tế, cô bạn thân rủ tôi ghi tên đi du học Mỹ, mẹ chạy mượn tiền khắp nơi trang trải chi phí thủ tục hành chánh và đóng tiền trường bên Mỹ cho tôi đi học.
Ngày tôi lên đường mẹ vét sạch tiền nhà đưa tôi tám ngàn đô la dằn bóp rồi nhảy ra sạp radio, quạt máy…ngoài chợ Tân Định phụ bố.
Sau đó dì Út báo Công ty vàng bạc đá quý C.B đang tuyển thư ký GĐ, mẹ đâm đơn xin việc, qua phỏng vấn GĐ đòi hỏi thư ký phải thông thạo tiếng Anh Pháp, tuy là hãng Tây nhưng vì cung cấp nữ trang cho Hồng Kông, Úc, Thái Lan…nên phải nói tiếng Anh như tiếng Tây.
Mẹ nhận việc mà run vì tiếng Anh mẹ trả lại “Hội Việt Mỹ” hết phân nửa, nhưng phải liều mạng vì mức lương gần một ngàn đô la một tháng, cộng với tiền buôn bán chợ trời của bố, mẹ có thể tiếp tế cho tôi năm đầu tiên.
Ban ngày làm thư ký song ngữ, chiều tan sở mẹ cắp sách đến lớp Anh văn cấp tốc để có thể soạn thư từ, hợp đồng cho Giám Đốc và làm việc với khách Thái Lan, Úc… qua điện thoại.
May mà tiếng Anh có một số chữ giống tiếng Pháp nên mẹ soạn văn thư, đơn đặt hàng, hóa đơn… không khó, chỉ khi làm việc qua điện thoại với khách Hồng Kông, Singapour… xì thẩu nói tiếng Anh với giọng xì dầu nước tương làm mẹ “rối bời tâm can”.
Nghe mẹ than đôi khi líu lưỡi khi trao đổi với khách bằng điện thoại, dì Út thở dài:
– Chị liều thật, may là công ty bán nữ trang chứ nếu chị làm cho hãng bào chế dược phẩm chắc chết thiên hạ.
Trời thương mẹ làm việc ở đây hơn mười năm cho đến lúc bố mẹ đi Mỹ đoàn tụ với gia đình chúng tôi, hãng trả tiền hưu và thâm niên hơn mười ngàn đô la.
Vào tuổi 59 một lần nữa mẹ lập nghiệp trên đất khách, dằn bóp thẻ xanh, học ESL, học lái xe, học nail vì nghề này không kén thợ trẻ đẹp, thu nhập khá nhưng phải kiên nhẫn tận tụy với khách và hòa nhã với đồng nghiệp.
Biết phận trâu chậm, mẹ xách túi lên Ohio tiểu bang lạnh xa nơi phồn hoa đô hội Little Sàigòn, xin một chân “đắp bột” trong tiệm nail lớn của cô Tư em của bố.
Tuy mẹ là chị dâu của bà chủ, nhưng là ma mới, tay nghề yếu nên mẹ cố chăm chỉ làm việc, chịu đựng những cặp mắt cú vọ, những câu móc méo của đám ma cũ đa số đáng tuổi con cháu.
Ngày nào chả có vụ giành giật khách, tụi nhỏ chửi bới nhau tung toé thô lỗ, cảnh này làm mẹ nhớ thuở bán chợ trời sau năm 75 khi bị công an rượt đuổi, trấn lột sạch túi, chị em bạn hàng vừa chửi vừa khóc chứ không ồn ào như mấy nhóc này.
Một hôm có bà Mỹ trọng tuổi bước vào tiệm, bà là khách quen nhưng thợ không thích làm cho bà vì bà có tật chuyện huyên thuyên làm họ mất thời giờ và mất khách, nên họ giao bà cho mẹ.
Sau vài câu trao đổi sơ giao, bà Mỹ mở đài phát thanh kể “chuyện đời tui”, bà người Pháp lấy chồng Mỹ thế kỷ trước, cháu nội ngoại có đủ nhưng bà rất cô đơn vì chồng bà đã mất năm ngoái.
Bà than:
– Tôi vừa về Pháp thăm gia đình, cha mẹ tôi đã qua đời, anh chị còn vài người, trở qua đây tôi nhớ nhà quá, thèm được nói tiếng Pháp mà có ai cho mình nói đâu.
Mẹ cười ưng ý, đúng là buồn ngủ gặp chiếu manh, từ lúc sang đây mẹ vật lộn với tiếng Mỹ hơi khác tiếng Anh học bên nhà, cũng nhớ tiếng Pháp như bà.
Mẹ hỏi bà:
– Bà nghĩ sao nếu tôi nói tiếng Tây với bà?
Bà trố mắt:
– Bà không đùa chứ?
Từ đó hai kẻ nghiện nghập tiếng Tây trao đổi “nhật ký đời tui”, đám ma cũ trút gánh nặng lên vai mẹ nên bớt gấu ó xiên xỏ như lúc đầu, mẹ có bà khách ruột để ôn lại Pháp văn dù không thông dụng trên đất Mỹ.
Hồi học lớp ESL, mẹ lấy thêm lớp tiếng Pháp với cô giáo Mỹ, thầy trò trong giờ giải lao xi xô xí xào tiếng Tây, cô giáo phát âm giọng Mỹ lơ lớ, mẹ giọng “Tây lai”, câu nào hai bên chưa nghe rõ, đồng thanh “N’est ce pas?” (có đúng thế không?), vậy là cả hai cùng cười.
Có lần mẹ nghỉ bệnh vì bị sốt nặng, bà đầm phải đưa chân tay cho một cô trẻ chăm sóc, theo thói quen bà lại kể lang mang chuyện đời bà, cô nhỏ không rành tiếng Anh nên cứ “yes” lia lịa cho qua chuyện nên mới sinh chuyện.
Kể đến đoạn đêm đầu tiên chồng bà mất, bà than thở:
– Đêm đó tôi không tài nào chợp mắt, tôi buồn đến muốn chết theo ông ấy ngay lúc đó.
Bà bỏ lửng câu nói như người mất hồn, cô nhỏ lịch sự đáp ngay:
– Yes.
Tiếng “yes” làm bà hoảng hồn, bà nhìn cô trân trân hỏi:
– Cô nói sao?
Đám ma cũ có đứa lên tiếng tránh cô nhỏ kia:
– Má ơi, chồng bả chết má không an ủi mà còn xúi bả chết theo là sao?
Cô nhỏ thất kinh hồn vía bèn xin lỗi bà và lánh xa bà từ đó.
Ngày mẹ đi làm trở lại, đám nhóc “sang tay” ngay cụ khách quí cho mẹ “làm của”, dĩ nhiên bà cụ cũng chỉ đến tiệm khi đã lấy hẹn với mẹ.
Năm năm hành nghề Nail, tay nghề của mẹ khá hơn lúc đầu nhưng không thể bảnh như đám nhóc nhanh nhẹn khéo tay nên lương của mẹ thuộc loại xếp hạng bét, vậy mà mẹ cũng gom được vài chục ngàn sau khi giải nghệ.
Giã từ Ohio bố mẹ về Las Vegas “lập nghiệp hưu trí” vì cả hai đã trên sáu mươi lăm tuổi, tôi chở mẹ đi tìm một căn nhà nhỏ để bố mẹ an hưởng tuổi già.
Tôi là thổ địa thổ công gần hai mươi năm nay, vậy mà căn nhà nào tôi chấm mẹ cũng lắc đầu, mẹ đòi tiêu chuẩn “rẻ, bền, đẹp…”
Giời ạ, mấy lần mẹ liều lĩnh “hành nghề tay trái” không liên quan đến nghề giáo của mình, tuy vài lần “thoát nạn” trong tầm tay nhưng khá thành công, lần này thì tôi “chạy làng” mẹ luôn.
Thời buổi nhà ít người đông, cán cuốc theo chân xì thẩu đỏ mang cả tỷ đô la qua Mỹ “tỵ nạn thanh trừng nội bộ” giá nhà bị thổi lên tít mây xanh, mẹ có bao nhiêu tiền mà đòi hỏi như rứa.
Cuối cùng mẹ chọn căn nhà ba phòng ngủ có sân cho bố trồng rau muống, rau lang, rau quế, húng… gần bên Sở Cảnh Sát, giá vừa túi tiền tích lũy của mẹ nên không cần vay ngân hàng.
Sáng đi coi nhà, trưa ký giấy và đặt tiền cọc mua nhà, bố ngăn cản cách chi cũng không được, chiều tôi đi làm về nghe bố “báo cáo” tôi đầu hàng nữ hoàng liều thứ thiệt.
Vài tháng sau theo thông tin của giới địa ốc, căn nhà của mẹ tăng lên 30 ngàn đô la so với giá mua.
Mẹ tôi đó, liều lĩnh chạy chợ trời mặc cho công an rượt đuổi, liều mạng làm cho ngoại quốc mà vốn liếng chỉ có tiếng Tây nằm lòng chứ không có mảnh bằng kế toán, thương mại lận lưng.
Qua Mỹ mẹ làm liều gia nhập nghề Nail, một nghề cạnh tranh khốc liệt khi đồng tiền lên ngôi đế vương hạ đo ván đạo đức nhân cách, mẹ thản nhiên thử vận không bán rẻ tư cách nhà giáo của mình.
Mẹ tôi đó thân gầy nhỏ bé từng dương đông kích tây, chịu bao nhiêu dâu bể để lo toan cho chồng con, bây giờ kiêm thêm nghề đưa đón hai đứa con tôi đi học dù đã đến tuổi nghỉ ngơi.
Nữ hoàng liều của tôi từng làm liều nhiều chuyện ú tim, nhưng bây giờ bảo mẹ làm liều chạy thử trên Freeway chơi thì Nữ Hoàng tuyên bố “từ chức Liều” vì mẹ còn quá yêu con cháu, yêu đời, yêu xứ Mỹ dễ thương.
Đoàn Thị
