Trump phàn nàn NATO
Nguyễn Tài Ngọc
http://saigonocean.com/trangNTN.htm
Buổi họp thượng đỉnh của nhóm G7 năm nay đáng lẽ tổ chức ở Mỹ vào tháng 3, nhưng vì đại dịch coronavirus nên phải dời đến ngày 10-12 Tháng 6 ở Camp David, tiểu bang Maryland (G7 là bẩy cường quốc kinh tế : Hoa Kỳ, Anh, Đức, Nhật-Bản, Pháp, Ý, Canada. Năm 1998, Nga được mời vào tham dự, tên đổi thành G8. Năm 2014, vì Nga tước đoạt Crimea của Ukraine nên bị Group đuổi ra, tên Group trở lại thành G7).
Thái độ kiêu căng hống hách của Trump làm phần đông các lãnh đạo Âu Châu không thích Trump mỗi lần gặp nhau ở những buổi hội họp. Người kình Trump nhất có lẽ là Thủ Tướng Angela Merkel của Đức.
Ngày 28 Tháng 5, bà Merkel báo cho Trump biết là Đức sẽ không tham dự buổi họp Thượng Đỉnh G7, viện lẽ sự nguy hại của dịch coronavirus.
Mất thể diện vì cường quốc thứ nhì trong G7 không tham dự, Trump một mặt tuyên bố dời buổi họp đến Tháng Chín, mặt khác trả đũa Merkel bằng cách loan báo Mỹ sẽ rút 9,500 quân trong tổng số 34,500 quân Mỹ đóng ở Đức bảo vệ Âu Châu theo Hiệp Ước NATO. (NATO -North Atlantic Treaty Organization- Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương- là một Tổ chức do Mỹ và các quốc gia đồng minh sáng lập vào năm 1949 sau Thế Chiến Thứ II với 12 hội viên, mục đích để ngăn chận sự bành trướng của khối Cộng Sản Xô-Viết sang Âu Châu. Hiện nay NATO có 30 quốc gia hội viên).
Rút quân Mỹ đóng ở Đức là hành động Trump trả thù Thủ Tướng Merkel, đặt Đức trong địa vị thất thế đương đầu với Nga. Các chuyên gia quân sự nói rằng việc Mỹ rút quân là một phần thưởng Trump tặng không cho Nga. Vladimir Frolov, cựu nhân viên ngoại giao Nga, nói rằng hành động Trump như là "nhổ nước bọt vào mặt bà Merkel, nhưng chúng tôi (Nga) hoan hỉ đón mừng". 22 dân biểu Đảng Cộng Hòa -hội viên của Ủy ban Dịch vụ Quân đội- cảnh cáo Trump việc cắt giảm binh lính ở Đức ảnh hưởng nguy hại đến nền an ninh Hoa Kỳ, khuyến khích Nga xâm lược Âu Châu.
Chính dân biểu của Đảng Cộng Hòa nói hành động cắt giảm binh lính ở Đức khuyến khích Nga xâm lược, nhưng trả thù như thế vẫn chưa đủ, Trump còn nói là sẽ mời thêm Nga (đúng thế, nước Nga mà dân biểu Cộng Hòa cảnh cáo Trump là xâm lược Âu Châu!), Ấn Độ, Úc, và Hàn Quốc tham dự buổi họp Thượng đỉnh vào tháng 9 sắp tới.
Khi tức giận, Trump làm nhiều điều không suy nghĩ chín chắn. Ở đây, Trump quyết định mà không nói cho ai biết trước làm một số nhân viên an ninh quốc gia thâm niên chưng hửng vì không được thông báo: họ chỉ biết qua báo chí. Ngay cả Ngũ Giác Đài cũng chưa có lệnh rút quân từ Tòa Bạch Cung.
Một trong những lý do Trump không thích bà Thủ Tướng Angela Merkel, và Trump rút quân Mỹ từ NATO là vì theo Trump, Đức và các quốc gia trong NATO không "nộp đủ lệ phí hội viên" vào NATO. Trump cay cú NATO, gọi NATO là lỗi thời cần dẹp bỏ nhưng đòi hỏi các quốc gia hội viên gia tăng ngân sách quốc phòng (sau này Trump đổi ý, nói là NATO không lỗi thời!), than phiền là Mỹ đóng góp quá nhiều tiền, Mỹ bỏ nhiều tiền thiết lập hệ thống phòng thủ chống hỏa tiễn, gìn giữ 65,000 quân Mỹ khắp Âu Châu, các quốc gia Âu Châu không bỏ tiền nâng cao ngân sách Quốc Phòng, và đặc biệt là cáo buộc Đức trốn tránh góp tiền vào việc võ trang quân đội.
Để xét đoán những lời chỉ trích NATO của Trump đúng hay sai, chúng ta cần biết cơ cấu tổ chức của NATO, và phải biết ngân quỹ hoạt động của NATO như thế nào.
1. Mục đích thành lập: NATO được thành lập trên khái niệm căn bản là "bảo vệ nhau, tương chiến" (collective defense). Nếu một hội viên quốc gia bị tấn công thì tất cả nhẩy vào vòng chiến bảo vệ quốc gia đó (Cho đến nay thì tất cả hội viên nhẩy vào vòng chiến chỉ có một lần: bảo vệ Hoa Kỳ bị tấn công ngày Sep 11, 2001).
Vì cùng bảo vệ nhau nên phải có cùng một ngân quỹ hoạt động. NATO có hai loại ngân quỹ:
2. Direct contributions: Tiền do 30 hội viên NATO đóng góp hàng năm. Số tiền này NATO dùng để lo việc chung cho cả 30 hội viên như trả lương nhân viên ở Trụ sở chính, mua súng ống thiết lập hệ thống phòng thủ cho cả Âu Châu...Năm 2019 tiền đóng góp này vào khoảng 4 tỷ Euro. Năm 2018 là gần 3.9 tỷ Euro, theo tài liệu của NATO dưới đây:
Nguồn : NATO
Vì 30 nước giầu nghèo khác nhau nên cả 30 quốc gia hội viên đồng ý mỗi nước sẽ đóng phần mình tùy theo Gross National Income, với một tỷ lệ ấn định.
Theo sự thỏa thuận này thì Mỹ đóng 22% (880,000 Euro) , Đức đóng 14% (560,000 Euro), Anh và Pháp đóng 10% (400,000 Euro), nước nghèo nhất Montenegro đóng 0.027% (10,800 Euro)..., tạo nên ngân sách 4 tỷ Euro hàng năm (tôi đổi số phần trăm ra tiền để người đọc có khái niệm là bao nhiêu. Nó không phải là con số chính xác).
Trump than phiền là Đức, quốc gia có nền kinh tế mạnh nhất Âu Châu đóng vào quỹ NATO quá ít, 14% so với Mỹ 22% nên NATO đồng ý là Mỹ và Đức sẽ đóng cùng tỷ lệ 16%, bắt đầu từ năm sau.
Theo ý tôi thì Trump và các Tổng Thống Mỹ xưa nay phàn nàn đúng: NATO được lập ra để chống chọi Nga có thể xâm lăng Âu Châu. Đức nằm trong Âu Châu. Đức giầu có, là cường quốc kinh tế số 1 ở Âu Châu mà không góp tiền nhiều bằng Mỹ vào ngân quỹ NATO là không công bằng.
3. Indirect funding - Ngân sách Quốc phòng: Khi NATO quyết định tất cả hội viên phải tham dự một hoạt động nào đó, tôi nói thí dụ như đánh hải tặc Somalia, thì tùy theo thế lực quân sự mà các quốc gia có thể gửi máy bay, tầu bè tham chiến nhiều ít khác nhau. Để cho quốc gia nào cũng có một quân đội sẵn sàng khi cần dùng, NATO đưa ra guideline hướng dẫn, đề nghị là mỗi quốc gia phải bỏ ít nhất 2% tiền GDP vào ngân sách quốc phòng (lo về quân đội) cho riêng nước của mình.
Biểu đồ sau đây cho thấy tỷ lệ phần trăm ngân sách quốc phòng dựa trên GDP của tất cả hội viên NATO (mầu xanh dương nhạt là 2014, xanh dương đậm là 2019):
Nguồn: NATO
Theo biểu đồ này thì vào năm 2019 chỉ có 9 quốc gia có ngân sách quốc phòng trên 2% GDP, đúng theo guideline của NATO: Hoa Kỳ, Hy-Lạp, Estonia, Anh Quốc, Romania, Ba-Lan, Latvia (bản đồ dưới, cập nhật hơn, cho thấy Bulgaria và Lithuania cũng có ngân quỹ quốc phòng hơn 2% GDP).
Nếu xem năm 2014 thì chỉ có 3 quốc gia với ngân sách quốc phòng ít nhất là 2% GDP: Mỹ, Anh Quốc và Hy-Lạp.
Biểu đồ dưới đây khác một tí là cho thấy 5 năm liên tục từ 2014 đến 2019, mỗi quốc gia trích bao nhiêu tỷ lệ phần trăm của GDP cho ngân sách quốc phòng (mũi tên vàng là mỗi năm đóng nhiều hơn. Mũi tên xanh dương là ngược lại, đóng ít đi).
Trong 5 năm liên tiếp, Đức là cường quốc kinh tế số 1 ở Âu Châu thế mà chỉ dùng từ 1.15% đến 1.36% GDP cho ngân sách quốc phòng. Ngược lại, Mỹ năm nào cũng trích ra ít nhất 3.4% GDP cho ngân sách quân đội. Chúng ta có thể kết luận là Đức và rất nhiều quốc gia khác trốn tránh trách nhiệm, không dùng 2% GDP vào ngân sách quốc phòng của quốc gia mình, theo guideline của NATO :
Bây giờ thì có thể xét đoán những lời nói của Trump về NATO:
A. "Tất cả hội viên NATO phải đóng 2% (GDP) vào ngân sách quốc phòng (của quốc gia họ). Dần dần số 2% này sẽ phải tăng lên 4%! - "All NATO Nations must meet their 2% commitment, and that must ultimately go to 4%!" (Trump- July 2018).
- Phần đầu của câu này nếu dựa trên lý thuyết thì đúng, nhưng thực tế thì sai. Guideline của NATO không bắt buộc mỗi nước phải bỏ ra đúng 2% của GDP cho ngân sách quốc phòng nước của họ, và không một nơi nào thiết lập hình phạt nếu không dùng 2% GDP: nó chỉ là một đề nghị, guideline hướng dẫn.
(Vào năm 2014, các hội viên NATO đồng ý là đến năm 2024 thì tất cả quốc gia phải bắt buộc trích ra 2% GDP vào ngân sách quốc phòng).
Tóm lại, nếu nói thực tế thì cả hai phần trong câu nói này của Trump sai: hội viên NATO không bị bắt buộc phải bỏ 2% GDP vào ngân sách quốc phòng riêng nước của họ, và câu "Dần dần số 2% này sẽ phải tăng lên 4%!" thì là Trump tự đặt ra, một trong hơn 18,000 câu nói láo, fake news của Trump. Nếu Mỹ bỏ ra 4% GDP vào ngân sách quốc phòng thì đó là ý riêng của Mỹ, không thể nào bắt buộc quốc gia khác phải làm giống mình.
B. "Tổng Thống (Mỹ) nào cũng thất bại trong việc đòi hỏi Đức và các quốc gia giầu có NATO đóng tiền thêm vào việc được bảo vệ khi Nga tấn công. Họ chỉ trả một phần rất nhỏ của phí tổn. (Trong khi đó,) Hoa Kỳ trả tỷ, tỷ dollars để trợ cấp Âu Châu, mà còn bị lỗ lã trong cán cân mậu dịch!"
- Câu: " Tổng Thống (Mỹ) nào cũng thất bại trong việc đòi hỏi Đức và các quốc gia giầu có NATO đóng tiền thêm... " có phần đúng, phần sai. Đúng là các Tổng Thống Mỹ thất bại, nhưng sai là dưới thời Obama, Mỹ đã thành công vào năm 2014 bắt buộc các quốc gia hội viên NATO phải bỏ đúng 2% của GDP vào ngân sách quốc phòng riêng nước của họ, bắt đầu từ năm 2024.
-Câu "Họ chỉ trả một phần rất nhỏ của phí tổn" là Trump hơi quá đáng khi dùng chữ "rất".
- "(Trong khi đó,) Hoa Kỳ trả tỷ, tỷ dollars để bao cấp Âu Châu, mà còn bị lỗ lã trong cán cân mậu dịch!"
Trump dùng chữ "subsidize - bao cấp" là sai. Mỹ không phải là một tay đánh mướn mà chỉ là một hội viên dự phần bảo vệ an ninh cho các quốc gia NATO. Thành ra tiền Mỹ hay tiền các quốc gia khác đóng là niên liễm hàng năm của mỗi quốc gia. Dù rằng số tiền đóng nhiều ít của mỗi quốc gia khác nhau, mỗi hội viên có trọng trách đồng đều như nhau, không ai bao cấp ai.
- "mà còn bị lỗ lã trong cán cân mậu dịch": câu này thì tôi không thấy dính líu gì đến NATO không bỏ đủ 2% GDP vào ngân sách quốc phòng; ngoại trừ trường hợp là vì bỏ đủ 2% GDP, họ sẽ có dư tiền mua súng ống máy bay, phần lớn là do Mỹ sáng chế.
C. "Hoa Kỳ đang trả từ 70% đến 90% để bảo vệ Âu Châu, không sao hết" - "We're paying for anywhere from 70 to 90 percent to protect Europe, and that's fine." (Trump, 08 July 2018)
- Câu này thì Trump láo trắng trợn. Số tiền Mỹ đóng vào quỹ direct funding của NATO - như tôi đã trình bày ở phần trên- chỉ là 22%. Số tiền này sẽ giảm đi còn lại 16%, Mỹ và Đức đóng ngang nhau.
Nếu Trump nói 70% đến 90% của ngân sách quốc phòng thì cũng là láo 100%. Biểu đồ dưới đây cho thấy ngân sách quốc phòng của Hoa Kỳ và NATO từ năm 2013 đến 2019.
Hai con số này là hoàn toàn khác biệt, không thể nào so sánh với nhau được vì ngân sách quốc phòng Hoa Kỳ không phải chỉ để bảo vệ Âu Châu, mà còn bảo vệ chính Hoa Kỳ và các nước khắp thế giới ở Mỹ Châu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Tân Tây Lan, Do Thái, Thái Lan, Taiwan, Phi-Luật-Tân...Nói theo kiểu người Mỹ là không thể so sánh táo và cam với nhau được vì hai trái cây này hoàn toàn khác nhau.
Trump nhìn NATO với một góc cạnh hẹp hòi duy nhất: Mỹ là nước bảo vệ Âu Châu thế mà lại đóng góp nhiều tiền hơn các quốc gia NATO. Như thế là NATO chơi gác, chơi không công bằng. Các Tổng Thống Mỹ trước bất lực không làm gì nhưng đến Trump thì khác, Trump phải sửa sai, bắt NATO đóng tiền bằng Mỹ.
Nếu Trump nghĩ như thế thì chẳng lẽ tất cả các Tổng Thống Mỹ trước, tất cả các tướng lãnh Mỹ, các chuyên gia quân sự , kinh tế cố vấn cho các Tổng Thống trước đều khờ, không thông minh như Trump?
Tôi không nghĩ như thế: trên đời này có vạn sự mà mình không thể tính hơn thua bằng con số trên giấy trắng mực đen. Giống như có những chuyện rất quan trọng Mỹ hưởng lợi từ NATO không thể nào đo lường được:
- Nhờ liên hệ tốt đẹp với NATO mà Mỹ buôn bán 700 tỷ dollars hàng năm với đối tác thương mại lớn nhất: Cộng đồng chung Âu Châu.
- NATO sẽ bảo vệ Mỹ nếu Mỹ bị tấn công.
- NATO chia sẻ tình báo, hoạch định chống khủng bố với Mỹ.
- Mỹ được dùng các căn cứ quân sự khắp nơi của NATO: gần Nga, Trung Đông, hay Phi Châu.
- Những căn cứ quân sự của Mỹ ở NATO được NATO chia tiền phí tổn (NATO đóng góp 34%), trị giá 2.5 tỷ dollars mỗi năm.
Mỹ là quốc gia duy nhất trên thế giới có quân đội hiện hữu sẵn sàng tác chiến từ Thái Bình Dương đến Đại Tây Dương, từ Á Châu đến Âu Châu. Có căn cứ quân sự khắp nơi là việc tối quan trọng, giúp cho việc gửi quân đội, máy bay, súng ống, tầu bè tham chiến nhanh chóng. Trong thời chiến tranh Việt Nam, ban đầu B-52 phải bay từ Guam đến Việt Nam oanh tạc, tốn kém thì giờ, tốn kém tiếp tế nhiên liệu trên không. Sau này khi được sự thỏa thuận của Thái Lan, B-52 cất cánh từ Thái Lan, đường bay ngắn nên các phi vụ tăng thêm phần hữu hiệu.Được dùng căn cứ quân sự của NATO tương tự như B52 cất cánh từ Thái Lan thay vì Guam.
Trump không nghĩ những điểm quan trọng này, những lý do mà các Tổng Thống Mỹ trước đây không tạo áp lực gay gắt với NATO.
Ngược lại Trump còn hùng hổ hơn nữa, dọa mở cuộc chiến tranh thương mại. Vào ngày 03 Tháng 12, 2019, Trump đe dọa Âu Châu: "Chắc tôi phải cho họ biết tay từ quan điểm (chiến tranh) mậu dịch. Mình không muốn những người (thờ ơ) không trả tiền" - “Maybe I’ll deal with them from a trade standpoint. We don’t want to have people delinquent.” (Trump, Dec 2019).
Trump mở chiến tranh thương mại với Trung Cộng, dù rằng đánh nhau với Trung Cộng xiểng niểng nhưng vẫn chưa chừa? (Xin đọc "Ủng hộ Trump vì Trump chống Trung Cộng?" https://saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/NguyenTaiNgoc2020/V27.htm).
Chưa mở chiến tranh thương mại với Âu Châu mà trong bốn năm làm Tổng Thống, Trump đã cộng thêm 4,832 tỷ dollars nợ vào nợ công - national debt (so với Obama trong 8 năm, Obama cộng thêm $8,588 tỷ dollars vào nợ công). Ngày xưa tôi không thích đảng Dân Chủ vì họ tiêu tiền như nước lã, mượn nợ ngập đầu, con cháu đời sau phải trả. Bây giờ Trump còn tệ hơn Obama, thêm nợ vào nợ công khủng khiếp hơn. Đúng là cá mè một lứa.
Trump làm gì mà quan tâm nếu chiến tranh thương mại làm vật giá gia tăng, dân thất nghiệp, nợ công ngập tràn đầu (nợ công của Mỹ bây giờ là $26,061 tỷ dollars, mỗi một người đi làm phải trả $209,818 dollars mới dứt nợ này. Xem link: https://www.usdebtclock.org/)
Dân chúng Mỹ phải trả cái nợ công khủng khiếp do Obama, và bây giờ Trump, gây ra. Gia đình Trump là tỷ phú thì có hề hấn gì, có chi mà quan tâm!
Nguyễn Tài Ngọc
June 2020
http://saigonocean.com/index.php/en/
Tài liệu tham khảo:
https://en.wikipedia.org/wiki/Group_of_Seven
http://www.rfi.fr/en/international/20200601-trump-delays-g7-meeting-wants-to-welcome-back-russia-pursues-anti-china-policy
https://www.businessinsider.com/how-nato-budget-is-funded-2018-7
https://www.nato-pa.int/download-file?filename=sites/default/files/2019-06/116%20FIN%2019%20E%20fin%20-%20Audited%20Financial%20Statements%202018.pdf
https://www.businessinsider.com/how-nato-budget-is-funded-2018-7
https://www.reuters.com/article/us-usa-germany-military-trump/trumps-troop-cut-in-germany-blindsided-senior-u-s-officials-idUSKBN23G0BE
https://www.cnbc.com/2019/12/03/each-nato-countrys-financial-contribution-to-the-military-alliance.html
https://www.iiss.org/blogs/military-balance/2018/07/us-and-nato-allies-costs-and-value
https://www.iiss.org/blogs/military-balance/2019/02/european-nato-defence-spending-up
https://www.nytimes.com/interactive/2017/01/16/world/trump-military-role-treaties-allies-nato-asia-persian-gulf.html
https://www.thebalance.com/us-debt-by-president-by-dollar-and-percent-3306296
https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_67655.htm
