Nguyễn Tài Ngọc
http://saigonocean.com/index.php/en/
Kết quả của cuộc bầu cử Tổng Thống Mỹ vào ngày 3-Tháng 11-2020 (nhiệm kỳ 20/Jan/2021- 20/Jan/2025) cho thấy Joe Biden thắng Donald Trump với:
- số tỷ lệ electoral votes - đại cử tri- là 306 / 232 (hơn 74 electoral votes).
- số popular votes - phiếu cử tri- là 80,218,808 / 73,947,962 phiếu (hơn 6.3 triệu phiếu).
Rất nhiều người thắc mắc tại sao nước Mỹ dùng electoral votes (538 phiếu) để chọn Tổng Thống, mà không dùng phiếu cử tri (154 triệu người bầu năm nay), ai nhiều phiếu hơn thì thắng?
Hệ thống bầu cử electoral votes của Mỹ liệt kê rõ ràng trong Hiến pháp, tôi đã giải thích trong bài viết trước, xin đọc: https://saigonocean.com/trangNguyenTaiNgoc/NguyenTaiNgoc2020/V57.htm ).
Trừ khi Hiến pháp thay đổi thì luật lệ bầu cử mới được thay đổi. Bài viết này tôi sẽ giải thích lý do tại sao nước Mỹ vẫn giữ hệ thống electoral votes:
1. Đảng Cộng Hòa sẽ không bao giờ muốn đổi hệ thống bầu cử:
Theo danh sách dưới đây, trong gần 30 năm, tám lần bầu cử Tổng Thống gần đây nhất bắt đầu từ năm 1992, đảng Dân Chủ đã thắng popular votes đến bẩy lần. Thế nhưng hai năm 2000 và 2016 (mực đỏ), mặc dù thắng popular votes, Al Gore và Hillary Clinton Dân Chủ thua elector votes nên thua chức Tổng Thống vào tay Cộng Hòa Bush Con và Trump:
| Năm | Người thắng | Đảng | Tỷ số elec. votes | Số phiếu thắng | Người thua | Số phiếu thua | Số phiếu hơn (+) hay thua (-) |
| 1992 | Bill Clinton | Dem. | 370 / 168 | 44,909,806 | Bush Cha | 39,104,550 | + 5,805,256 |
| 1996 | Bill Clinton | Dem. | 379 / 159 | 47,400,125 | Bob Dole | 39,198,755 | + 8,201,370 |
| 2000 | Bush Con | Rep. | 271 / 267 | 50,460,110 | Al Gore | 51,003,926 | - 543,816 |
| 2004 | Bush Con | Rep. | 286 / 252 | 62,040,610 | John Kerry | 59,028,440 | + 3,012,170 |
| 2008 | Barack Obama | Dem. | 365 / 173 | 69,498,516 | John McCain | 59,948,323 | + 9,550,193 |
| 2012 | Barack Obama | Dem. | 332 / 206 | 65,915,795 | Mitt Romney | 60,933,504 | + 4,982,291 |
| 2016 | Donald Trump | Rep. | 306 / 232 | 62,984,828 | Hillary Clinton | 65,853,514 | - 2,868,686 |
| 2020 | Joe Biden | Dem. | 306 / 232 | 80,218,808 | Donald Trump | 73,947,962 | + 6,270,846 |
Nếu chọn Tổng Thống theo phiếu cử tri thì trong tám nhiệm kỳ trước, Dân Chủ đã giữ ghế Tổng Thống bẩy lần (Cộng Hòa chỉ giữ ghế Tổng Thống một lần vào năm 2004). Dùng electoral votes chọn Tổng Thống còn cho phép Cộng Hòa có cơ hội thắng cử dù rằng thua popular votes, do đó Đảng Cộng Hòa sẽ không bao giờ chịu thay đổi Hiến pháp.
2. Ông cha Mỹ đã suy nghĩ rất kỹ khi thiết lập hệ thống electoral votes:
Có lý do tại sao tên nước Mỹ là United States of America, Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ: 50 tiểu bang họp lại thành nước Mỹ. Trong khi Pháp, Canada, Úc, Anh, Việt Nam..., hầu hết quốc gia trên thế giới chỉ là một quốc gia duy nhất, Mỹ có đến 50 "quốc gia nhỏ" hợp chung thành một quốc gia lớn.
Mỗi tiểu bang giầu nghèo khác nhau, dân số ít nhiều cũng khác nhau (tiểu bang đông dân nhất California có 39.5 triệu dân, trong khi tiểu bang ít dân nhất Wyoming chỉ có gần 600,000 dân), thì làm thế nào bảo đảm mỗi tiểu bang có quyền bình đẳng như nhau? Các ông cha nước Mỹ khi lập quốc đã nghĩ đến điều này và thiết lập hệ thống quyền hành/bầu cử để bảo đảm tiểu bang bình quyền:
- Thượng Viện: Mỗi tiểu bang không cần biết to nhỏ, đều có hai nghị sĩ trong Thượng Viện Hoa Kỳ. 50 tiểu bang x 2 = 100 Thượng nghị sĩ.
- Hạ Viện: Năm 1929, luật pháp vĩnh viễn ấn định số dân biểu là 435 người. Mỗi tiểu bang tùy theo dân số mà được chia tỷ lệ số dân biểu là bao nhiêu.
Thí dụ: dân số nước Mỹ là 309 triệu (2010), chia ra cho 435 thì Wyoming được 1 dân biểu, trong khi California với 39.5 triệu dân được 53 dân biểu (Tôi chỉ đưa ra thí dụ sơ sài cho dễ hiểu, thật sự thì hơi phức tạp một tí vì các thuộc địa của Mỹ cũng được một "dân biểu tượng trưng", không có quyền gì hết trong Quốc hội Mỹ).
Số electoral votes là số nghị sĩ và dân biểu cộng lại. Xem hình dưới đây, Wyoming (WY) có 2 Nghị sĩ + 1 Dân biểu nên được 3 electoral votes. California (CA) có 2 Nghị sĩ + 53 Dân biểu nên được 55 electoral votes (Tổng số electoral votes là 100 (số Nghị sĩ) + 435 (số Dân biểu) + 3 (thủ đô Washington D.C) = 538 eletoral votes):
3. 50 tiểu bang quan trọng như nhau:
Nếu dùng phiếu cử tri -popular votes- thì ứng cử viên Tổng Thống sẽ chỉ chú trọng vào các tiểu bang & thành phố đông dân, không quan tâm đến tiểu bang ít người.
Đây là kết quả bầu cử năm nay của bốn tiểu bang đông dân nhất và ba tiểu bang ít dân nhất (trong ngoặc kép là số electoral votes):
-
-
-
-
-
-
-
Để ý là số cử tri ở ba tiểu bang sau cùng quá ít, vài trăm nghìn người so với cả triệu người ở các tiểu bang đông dân. Nếu bầu cử chọn theo popular votes, cả hai đảng có thể sẽ chẳng chú tâm vào những tiểu bang "cắc ké" này, không bỏ tiền vận động tranh cử, mướn quảng cáo TV, mướn người gọi phone khuyến khích bầu cho ứng cử viên của mình... làm tiểu bang mất cơ hội thu nhập lợi tức tranh cử.
Nếu cử tri chọn Tổng Thống thì các tiểu bang đông dân, các thành phố đông dân sẽ được hưởng lợi tức khổng lồ tiền hai đảng bỏ ra để vận động tranh cử (Năm nay số tiền ước lượng hai đảng đã bỏ ra tranh cử là $14 tỷ dollars).
Tôi kèm theo hai biểu đồ này xem cho vui tiểu bang và thành phố nào giầu nhất, tính theo số người có tài sản trị giá ít nhất là $30 triệu dollars cư ngụ ở đó:
Tiểu bang giầu nhất: con số của mỗi tiểu bang bên trên là tổng số cư dân với tài sản ít nhất là $30 triệu dollars. Nguồn Business Insider.
Thành phố giầu nhất: con số của mỗi thành phố bên trên là tổng số cư dân với tài sản ít nhất là $30 triệu dollars. Nguồn Business Insider.
Vì electoral votes quyết định hơn thua cần 270 phiếu để thắng, khi kết quả hai bên quá suýt soát thì 3 electoral votes có thể chọn ai làm Tổng Thống. Do đó, trong hệ thống electoral votes, tiểu bang ít dân quan trọng như tiểu bang đông dân.
--------------------------------------
Tôi đọc nhiều ý kiến khác nhau về bãi bỏ hay giữ hệ thống electoral votes. Tôi đồng ý với những người muốn giữ lại. Hiến pháp ông cha Mỹ đã đặt ra thì không nên thay đổi.
Hệ thống electoral votes làm cho cả hai đảng Cộng Hòa & Dân Chủ phải chú tâm vào cả 50 tiểu bang, hứa hẹn chính sách có lợi cho tất cả để hậu thuẫn mình đắc cử. Vì tất cả tiểu bang thấy mình được đối xử một cách quan trọng, không tiểu bang nào cảm thấy bất bình, bị đối xử ngược đãi hay bị lợi dụng. Đây là những lý do mà
Hơn nữa, phải công nhận theo dõi bầu cử ở các nước dùng cử tri chọn Tổng Thống thật là chán phèo: trong vòng vài giờ là người ta đoán kết quả ngay ai sẽ đắc cử Tổng Thống.
Trong khi đó, bầu cử Mỹ thật là exciting, nhất là lần này: sau ngày bầu cử, mấy ngày đêm sau vẫn nín thở, khó thở, nghẹt thở như chương trình lúc Không giờ. Cả mấy ngày mà tinh thần tôi dao động, tâm hồn lo lắng, mặt mày tái mét, con tim run sợ, đầu óc bồn chồn, bụng dạ không ăn, tóc tai dựng đứng, lục tạng hồi hộp, không biết ai sẽ thắng thua. Tôi bảo đảm nhiều người đã chết ngủm củ tỏi vì nhồi máu cơ tim.
May mà Biden thắng nên tôi vẫn còn sống nhăn răng để viết bài này. Nếu Biden thua thì tôi đã theo Hai Bà Trưng nhẩy xuống cầu Bình Lợi tự tử.
Nguyễn Tài Ngọc
December 2020
http://saigonocean.com/trangNTN.htm
Tài liệu tham khảo:
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_United_States_presidential_elections_by_popular_vote_margin
https://www.businessinsider.com/us-states-with-the-wealthiest-residents-2015-3
https://www.visitthecapitol.gov/sites/default/files/documents/resources-and-activities/CVC_HS_ActivitySheets_CongApportionment.pdf
https://www.visitthecapitol.gov/sites/default/files/documents/resources-and-activities/CVC_HS_ActivitySheets_CongApportionment.pdf
https://www.opensecrets.org/news/2020/10/cost-of-2020-election-14billion-update/
