• Mỗi tuần một khuôn mặt văn học : Cõi Thơ Bùi Giáng / VÀI KỶ NIỆM VỚI BÙI GIÁNG, MAI THẢO

Mỗi tuần một khuôn mặt văn học


Bùi Giáng
Tiểu sử
Sinh ngày 17-12-1926 (Bính Dn) ti Vĩnh Trinh, Duy Xuyên, Qung Nam.
Mt ngày 17.8.1998 (Mu Dn)
 
Tác phẩm

Lá hoa cn (Thơ) - Thi ca tư tưng (Đi vào cõi thơ) - Sa mc phát tiết (Thơ)
Martin Heidegger (Vn đ căn bn ca Siêu hình hc) - Mùa thu trong thi ca
(Tư tưng và thơ) - Sa mc trưng ca (Thơ) - Ngày tháng ngao du


 

Sầu lục tỉnh

Chân trời mộng mị vàng pha
Mùa Phương Lan giậy bên tà dương buông
Vói tay sầu khổ hao mòn
Đầu nghiêng rũ tóc miệng tròn thơ ngây
Chiêm bao dần rộng phai ngày
Liễu in dòng rụng thu đầy hồ phơi
Hào hoa tiếng lạnh trong lời
Về trong vân thạch em ngồi vén xiêm
 

Phượng

Những người ngồi đó
Chờ đợi rất lâu
Và trong khi đó
Nước đổ dưới cầu

Em bước qua mau
Như màu hoa cũ
Nắng hạ kia đâu
Gọi hồn tu hú

Trời sẽ bỏ đi
Đất sẽ bỏ đi
Nước sẽ bỏ đi
Nghĩa là nghĩa là
Đọc cả bài Bình luận (0)
Bao giờ

Tôi cười tôi khóc bâng quơ
Người nghe cười khóc có ngờ chi không?
 

Hiện thể

Mảnh băng tuyết khóc rẫy ruồng
Mộng hoang phế rụng bên nguồn nước xanh
Chiêm bao tàn tạ trăng cành
Ngàn xưa gục ngã bên thành luỹ xiêu

 

Bờ lúa

Em chết bên bờ lúa
Ðể lại trên đường mòn
Một dấu chân bước của
Một bàn chân bé con

Anh qua miền cao nguyên
Nhìn mây trời bữa nọ
Ðêm cuồng mưa khóc điên
Trăng cuồng khuya cuốn gió

Không đủ gọi một lần
Hờn phố thị để lạc hồn cõi lạ
Sầu phố xanh từ bữa nọ em đi
Tuyết trời Tây có nguôi lãng những gì
 

Gái bờ mương

Mùa xuân thu vội gieo vàng
Rớt nhung nhớ hột xuống hàng lạnh xương
Kể chi câu chuyện môi hường
Hôn làm chi gái bờ mương không quần

 

Vài k nim vi Bùi Giáng

MAI THO


Nhiu bui chiu Sài Gòn, tôi chng còn có th nh đích xác vào nhng năm nào, đâu như năm 1962, đâu như năm 1965 (nếu sai, nh hai anh Cung Tiến, Phm Công Thin nh li dùm cho), tôi thưng đưc mi ti nhng hp mt ăn nhu trên căn lu ngăn np, thoáng mát ca thy Thanh Tu đưng Lý Thái T. Mi hp mt vi Thanh Tu, hi đi là giám đc ca nhà xut bn An Tiêm và còn là nhà sư tr tươi tn chưa ci áo hi tc, thưng vì mt cun sách. Mt cun sách mi, va in xong chưa ráo mc. Và trưc khi gi sách vào nng mưa đi, hp mt An Tiêm vi thân hu là mt tic rưu lc thành cho sách.

Nhng hp mt vì sách và do sách đó thưng có tôi, Thanh Tâm Tuyn, Phm Công Thin, đôi khi Nguyn Ðình Toàn, Dương Nghim Mu, Doãn Quc Sĩ, và đương nhiên nhân vt ch cht là tác gi sách là Bùi Giáng. Tôi ch k ti Bùi Giáng, bi sut thi k đó, có th nói, thy Thanh Tu vì mt tm lòng liên tài đc bit, ch mê thích thơ văn Bùi Giáng, ch in Bùi Giáng, dành trn phương tin cho ưu tiên xut bn trưóc mi tác gi khác. Và giai đon có th đt tên là giai đon Bùi Giáng này, An Tiêm đã in đêm in ngày, in mt ngh, vì nhng năm tháng đó chính là nhng năm tháng đánh du cho thi k sáng tác k diu sung mãn nht ca Bùi Giáng, cõi văn cõi thơ Bùi Giáng by gi ào t v b, bát ngát trưng giang, mênh mông châu th, Bùi Giáng by gi mi tun viết c ngàn trang khiến chúng tôi bàng hoàng khiếp đm, ngôn ng và tư duy ca Bùi Giáng hin lng ti không bn không b, vô cùng vô tn, và tài năng ông cũng vy.

Bùi Giáng cht ngt mt tri ch nghĩa, Bùi Giáng trùng trùng mt bin văn chương. Vy mà mi ln gp thi sĩ hi đó, cm tưng bao gi cũng gi đưc là đã gp mt Bùi Giáng rt nhàn ri, rt rong chơi. Bưc chân vào nhà Thanh Tu chúng tôi đã thy Bùi Giáng ngi trưc đó, tươi cưi, ung dung, trong cái phong thái ca mt ngưi nhàn nhã nht thế gii, chng có mt du vết nào ca mt ngưi viết đang gió táp mưa rơi trên ngàn ngàn trang sách. Có như Bùi Giáng trưc sau vn đang chp chn vi đi như mt cánh bưm, lng thng vi đi như mt áng mây. Có như Bùi Giáng, cái áo vi cũ, râu tóc đ mc, điếu thuc trên tay, chén trà trưc mt, vn ch ngi chơi thnh thơi ngày ngày vi An Tiêm như thế. Sau này, sng vi Bùi Giáng nhiu hơn, tôi cũng ch thy Bùi Giáng như hi đu thy An Tiêm.
Trong mt phiêu ht, mt ung dung chưa tng thy. Có như, trn mt đi cái đu ca thi sĩ không mt chút nào dành cho suy nghĩ, bàn tay thi sĩ không mt phút nào dành cho cây bút. Có như trang giy trng, mt bàn viết là nhng vt th xa l chng bao giø ông biết ti. Vn tt là Bùi Giáng chng làm gì hết, chng ai mt ln nhìn thy Bùi Giáng đang làm gì hết. Mà hoàn toàn phiêu bông, hoàn toàn rong chơi. Vy mà cái sc viết hi đó đến như Bùi Giáng là tt đnh, là không tin khoáng hu. Vy mà cái lc viết đến như Bùi Giáng và thy Bùi Giáng là ngàn ngưi không mt, là phi phàm, là vô đch ri. Mt ln, tôi đem cái điu khó hiu này ra hi mt ngưi cũng làm thơ tht nhiu, cũng làm thơ rt đu tay là Thanh Tâm Tuyn. Tác gi Liên Ðêm Mt Tri Tìm Thy lc đu cưi: “Chu không gii thích đưc. Ch biết Bùi Giáng khác. Vi tôi. Vi hết thy. Là cái ch có mt. Vi tôi là tng bài thơ. Nói đến tng bài thơ Bùi Giáng, bài thơ này bài thơ kia ca Bùi Giáng li là chuyn tc cưi lm lm. Bùi Giáng là cái hin tưng d thưng ca mt sui thơ ăm p không ngng. Ðc thơ Bùi Giáng cũng phi đc như thế. Ðng trên đơn v tng bài. Bùi Giáng đ ït ta cho tng bài là ngt thơ ra, ngt chơi ra vy thôi. Nói đến my ngàn bài thơ Bùi Giáng là đúng. Mà nói thơ Bùi Giáng ch có mt bài, vô tn vô cùng là đúng hơn. Ng ra thơ, th ra thơ, đi ra thơ, đng ra thơ. Ch không phi nghĩ ra thơ, làm thơ. Ta c tm hiu cái trng thái thơ k l khác thưng Bùi Giáng là như vy.”

S ngưc nghch gia cái rong chơi mt đi ca Bùi Giáng vi cái lc thơ, cái s thơ, cái lưng thơ khng khiếp làm ra, tôi đem hi thêm nhà xut bn hng ngày sng cùng Bùi Giáng, ri đến chính thi sĩ, cũng không đưc sáng t gì hơn ngoài suy din có tính cht phng đoán ca Thanh Tâm Tuyn. Thy Thanh Tu cũng ch lc đu cưi. “Tôi cũng ly làm k”, Thanh Tu nói. “Anh lang thang sut ngày, chng thy lúc nào ngi viết hết. La cà hết nơi này đến nơi khác, ung rưu say ngt ri v lu lăn ra sàn ng, nhiu ngày b c ba ăn. Ðêm cũng không thc, ch nm ti thm. Tôi in không kp, nói nh tm ngng thì nh ngng. Nói có máy, có giy, nói bui sáng bui chiu nh đã ti ném bch xung c năm, by trăm trang. C thế đem sp ch thôi, đâu có thì gi đc. Ðiu k l là không riêng mt th loi mà th loi trưc tác nào anh cũng có ngay sách, d dàng và nhanh mau vô t. T thơ đến văn. T mt cun tiu lun v Camus đến mt cun tiu lun v Nguyn Du. T dch thut tiu thuyết đến phê bình triết hc. Tt c như đùa như chơi vy.”  Nhà An Tiêm sut my mùa sách, hu như không th đưc na trưc cái viết tràn b ca Bùi Giáng, điu này ai cũng biết.
Ri tôi r Bùi Giáng ti quán. Ðãi ông ung rưu. Vn hi chính thi sĩ. Ð cũng ch đưc Bùi Giáng cưi cưi thích thú trưc tìm hiu có v ng ngn ca tôi. Ông không chu gii thích, chng như ông không có gì gii thích, s thành hình tác phm nơi Bùi Giáng cui cùng vn là mt bí n hoàn toàn trong cái vùn vt, cái bt tuyt thao thao, cái chp mt đã là ca nó. Cưi cưi, ông đt điếu thuc, cm ly ly rưu: “Vui thôi mà”. vui, ba ch “vui thôi mà” là câu tr li mơ h nghch ngm duy nht ca Bùi Giáng trưc mi tìm hiu ca lc thơ và sng thơ không thng tưng đưc nơi ông, cõi thơ vô b ca ông trăm phương nghìn ngã mênh mông và chính ông là hin tưng thân ca mênh mông nghìn ngã trăm phưong y.
Bùi Giáng nói vui thôi mà. Qu vy, thơ ông vui cc k. Con châu chu, con chun chun. Cơn chun chun, con châu chu. Rng Marylyn. Bin Brigitte Bardot. Ngành Novak. Ðóa John Keats. Ngành Mt nim. Ðóa U Linh. Hng Lĩnh Hc Lâm. Qunh Lai Th X. Thơ đt pháo bông, ngôn ng triu triu, như ch thn diu:

Ngưi nm ng thy gì
Thy rt nhiu nng l

Gic ng đy nng, đy nng l. Bùi Giáng nói vui thôi mà. Thơ ông vui tht. T cánh tay áo rng, thơ bay. T trí tu gió lng, thơ pht. Nghìn thu c lc. Ngày Hy Nga. Ðêm bé ch. Mi trên ngàn. Sóng Hng Hoang. Thm dc vng. Thơ ghé thăm đá, thăm bàn ghế, thăm bún bò, thăm lá.

Ghé thăm trái mn ban đu
Bình minh bt gp nguyên màu ban mai

Tiếng thơ sáng r, chói li, k o, cánh rng ngôn ng y sui reo, chim hót, hoa n, cây ào ào sóng v, sóng tng tng xanh cây, beo gu rn nghch, con chun chun hóa thân, con châu chu suy tưng, nhng môi nh hng ngày, gì cũng là thơ, thy đu biến dng. Thơ Bùi Giáng vui tht. Mt vĩ đi vui. Hãy đc thơ y, như cùng ông đi vào mt trn vui lng lng. Ðng cn tìm hiu. Ðng cn gii thích. Hãy đc li Mưa Ngun, Bài Ca Qun Ðo:

Xin chào nhau gia con đưng
Mùa Xuân phía trưc, miên trưng phía sau

S thy cái vy tay chào lp lánh ca thi sĩ. Cái s “vui thôi mà” trưc sau ông ch nói vy, ba ch này tôi ao ưc đưc thy khc vào m chí ông khi ông mt đi, ông và gia con đưng vui, không dưi không trên, không đu không cui gì hết. Gia và mùa xuân phía trưc, miên trưng phía sau. Thơ là ngưi. Ngoài đi Bùi Giáng cũng tht vui. Thi k Thanh Tu chm dt, nhà xut bn An Tiêm tm ngng hot đng, Bùi Giáng gp li Thanh Nam, Viên Linh, Vũ Khc Khoan và tôi toà son tun báo Ngh Thut và nhng k nim chúng tôi có vi thi sĩ thi gian này vn là nhng k nim vui. Lúc này, thn thái ông y không còn đưc rng r như my năm v trưc. Cuc phiêu bng qua đi sng ca ông k d và tn cùng hơn. Mái tóc ông đi màu. My chiếc răng ca b gãy, ni tr thơ va móm mém. Cp ma-sát sâu hóm xa khut dn vi mi hình hài thc tế. Nhng con đưng trên đó ông đi, cái túi vi thơ nào, nhng ngã tư ông ngng li, tách thoát vi nhân thế, tt c Bùi Giáng phơi hin dn dn mt hy hoi khô khc, y là tôi ch biết nhìn thy ông mt cách “hình hài” như vy, nhưng “vui thôi mà” thì vn là rt vui. Ông vào tòa so, ngi xung ghế, nhìn mi ngưi, cưi tr thơ, thưng nói khát quá và xin mt chai bia ung. Ông ung tng ngm nh, nói thích chai bia ln vì ung đưc nhiu hơn, châm thuc hút, nhng ngón tay vng v lóng ngóng. Ung cn chai bia, cái túi vi đeo lên và b đi. Ðó là cái đến cái đi êm ca Bùi Giáng. Nhiu ln không thế. Ông ra tm cái máy nưc trưc tòa son, thn nhiên trưc ngưi qua k li, qun áo lưt thưt đi qua đưng, mt đám con nít tròn mt đi theo. Mt ln khác, chúng tôi đi ra ngoài mt lát tr v, thy ông nm ng ngon lành trên hai cái bàn viết kê lin li. Gic ng dài, quên đi, quên hết, mc hết, phi đánh thc dy. Nhng ln đó, ông ngi bt đng, thm thì “vui thôi mà” ri lng l b đi, cái bóng dáng gãy đ, gy guc trong chiu xung.

Chính là trong cái tình trng suy nhưc đã trm trng quá chng và tiu ty quà th này ca Bùi Giáng mà chúng tôi bt đu cm thy quan tâm thc s đến thi sĩ. Ðến sc khe ông, ngày mi cn kit. Ðến cách sng ông ngày mi tiu ty. Ðến tâm thc ông, ngày càng bt đnh. Cuc vui ca ông Bùi Giáng tuyt vi nhưng chng th phiêu bng mãi mãi. Phi làm mt cái gì v ông. Ð ghi nhn li. V thế nào là cái tiếng thơ trác tuyt ca Bùi Giáng, cõi ngôn ngõ đt ti hoang đưng k o ca Bùi Giáng. Trong khi còn gn ông. Trưc khi ông chng gn, chng chu sng cùng ai na.

S bit v thiên tài thi ca Bùi Giáng phi ch đến hơn mt năm sau, t Ngh Thut đình bn, tôi sang trông coi t Văn chung vi Nguyn Xuân Hoàng thc hin đưc. Cũng nh s Văn này mà tôi mi nhìn thy và hiu đưc s không hiu ca tôi nói trên là s ngưc nghch gia Bùi Giáng tháng ngày rong chơi vi Bùi Giáng m tun l c ngàn câu thơ, c ngàn trang sách. S Văn y, phn nhn đnh nh Thanh Tâm Tuyn, Ninh Ch, Tu S, Trn Tun Kit... viết. Bài phng phn Nguyn Xuân Hoàng thc hin. Phn gii thiu nhng bài thơ mi nht là tôi. Chưa biết kiếm tìm Bùi Giáng đâu, thi sĩ bt ng ghé thăm tòa son. Ông y ch còn là da bc xương trong qun áo thùng thình, mái tóc dài đo sĩ, cái túi vi còn thêm cây gy. Kéo ông ra trưc báo quán chp chung tm hình làm k nim ri tôi hi xin ông nhng bài thơ mi nht.

Ông gt. Tưng ly túi vi ra. Hoc nói v ly, hoc nói hôm sau. Tt c đu không đúng. Ông hi mưn mt cây bút, xin mt xp giy, mt chai bia ln na, đon ngi xung, và trưc s kinh ngc cc đim ca chúng tôi, bt đu ti ch làm thơ. Ông không chép li thơ đã làm. Ông làm thơ ti ch. Ln đu tiên tôi thy Bùi Giáng viết, thoăn thot, vùn vt, nhanh không th t. Như thơ không th t đu, t tim chy xung, lâu quá, mà ngay t ngn bút t đu ngón thôi. Làm thơ ng khu, làm thơ ti ch, nhiu ngưi cũng làm đưc. Nhưng là thơ thù tc, và ch năm by câu mt bài thôi. Bùi Giáng khác. Chai bia còn si bt, ông ngi viết không ngng, t dng nm nót chnh đn, ch mt thôi đã xong hơn hai mươi bài thơ, chúng tôi cm lên coi, thy bài thơ nào cũng khác l, cũng tht hay, cũng đích thc là tng ht ngc ca cái thơ thưng tha Bùi Giáng. Ln đó, tô đã hiu ti sao Bùi Giáng c cánh bưm rong chơi, c phiêu bng lãng du mà vn có ngay nghìn câu mt bui. Ðúng là ng ra thơ, th ra thơ, ung la-de, hút thuc lá ra thơ. Mà thơ không ai sánh bng, thơ không ai đui kp. Ông ung cn chai la-de, lp li ba tiếng bt h “vui thôi mà” ri đng lên t bit. My tháng cui cùng trưc biến c 1975, tôi không thy Bùi Giáng trong đi sng tôi na. Ch tnh thong nghe thy ông vn lang thang đây đó, mt quán này, mt bãi hoang kia, ng bt c đâu, dưi tri sao, mt gm cu, dưi mt mái hiên. Có lúc thy nói ông đeo mt xâu chui toàn dày dép và qun áo ph n quanh c như mt vòng gai quái d, đám con nít reo hò ch tr ngưi điên, ngưi điên. Có khi nghe thy, ông n lánh ngôi chùa vùng ngoi vi thành ph, ăn chay nim Pht c ngày không nói.

trình trng này, anh em chúng tôi, nhng bn bè mt thi thân thiết vi Bùi Giáng, tng đã chén thù chén tc vi Bùi Giáng bao ln trên căn gác đưng Lý Thái T ca nhà xut bn An Tiêm, nhn sách tng ca Bùi Giáng, vi ông và tri thơ trác tuyt ca ông, chúng tôi biết chúng tôi chng làm gì cho Bùi Giáng đưc na. Chng phi b ông. Ông cũng không b. Ch là ông đã đi khi, đi xa, vào mt tri đt khác.
Hai câu thơ hay tuyt hay vào tp cho tp Mưa Ngun:

Xin chào nhau gia con đưng
Mùa xuân phía trưc, miên trưng phía sau

Ðã mang mt ý nghĩa khác. Li chào như mt xa cách vĩnh vin. Mt b đi. Mt vĩnh vin. Cái kho tàng ch nghĩa phong phú vô tn đó Bùi Giáng va to dng nên cái thế gii o huyn ca mình va phá hy tan tành cái thế gii y, kho tàng y thi sĩ không thèm s dng na, và chúng tôi chng còn con đưng nào ti đưc vi ông.

Bùi Giáng đã đem li cho cuc đi biết bao nhiêu châu ngc. Bng tài thơ trác tuyt. Bng cõi ngôn ng o diu, không tin khoáng hu. Có ông, thi ca mi đích thc có bin có tri. T y, thi ca mi không cùng không tn. Ðc li Mưa Ngun, đc li Ngàn Thu Rt Ht, Bài Ca Qun Ðo, tôi còn mun bt cưi vi thơ Bùi Giáng. Vui thôi mà. Ðúng vy, vui thôi, có khác gì đâu. Mt Bùi Giáng , thơ ta li tr v vi cái hu hn đi đi ca thơ. Nhiu ngưi bo ông ch là mt thng điên. Tôi ch mun nghĩ thm cho tôi là nếu có thêm đưc ít ngưi điên như Bùi Giáng, thơ ca ta văn hc ta còn đưc l lùng đưc k o biết bao nhiêu.
Mai Tho



 
Viện Việt-Học và chương-trình văn-nghệ chủ-đề \"Những Tình Khúc Mùa Thu\".
Viện Việt-Học trân-trọng kính mời Quí-vị tham dự chương-trình văn-nghệ được tổ chức vào Thứ Bảy, 19 tháng Mười năm 2024 lúc 3 giờ chiều.  Chương-trình do Nhóm Bạn Văn Nghệ QGHC và Thân Hưũ thực hiện với chủ-đề "Những Tình Khúc Mùa Thu".
Tòa soạn
Do công ty Saigon News LLC thực hiện
Editor-in-chief: HOÀNG DƯỢC THẢO
Director of Marketing: ANDY TRƯƠNG
Với sự cộng tác của: LÊ TẤT ĐIỀU, HOÀNG NGỌC NGUYÊN, NGUYỄN THỊ CỎ MAY, TRẦN TRỌNG HẢI.

Email: saigonweeklyonline@gmail.com

Thư từ bài vở: 702-389-5729

Quảng cáo: 702-630-0234

702-426-4404

Hotline: 702-426-4404

back top