Nhân viên cấp cứu mặc bảo hộ y tế đưa bệnh nhân vào bệnh viện CHU Strasbourg, miền đông Pháp, ngày 16/03/2020 REUTERS/Christian Hartmann
(RFI) Nước Pháp đã nhiễm dịch COVID-19 như thế nào ?
Báo Le Figaro kể lại, chiếc trực thăng đang lao đi trên bầu trời vùng Picardie hôm 25/2 mang theo một tin xấu. Trong ca-bin, tiếng ồn của động cơ lấp đi những hơi thở của Dominique Varoteaux trên băng-ca, đang nguy kịch.
Người giáo viên 60 tuổi của trường trung học Crépy-en-Valois thuộc vùng Oise ban đầu chỉ có triệu chứng cúm thông thường, nhưng tình trạng bỗng trở nên tồi tệ. Tại Creil, các bác sĩ khám thấy bị viêm phổi nặng nên cho chuyển khẩn cấp đến bệnh viện Pitié-Salpêtrière. Bay với tốc độ 250 km/giờ, chiếc trực thăng đưa bệnh nhân đến bệnh viện ở Paris trong không đầy 15 phút. Khi đến nơi, Dominique Varoteaux được chẩn đoán dương tính với virus corona chủng mới.
Cho đến lúc ấy, con virus xuất hiện trước đó hai tháng trên những lối đi bẩn thỉu của chợ động vật Vũ Hán thuộc tỉnh Hồ Bắc, Trung Cộng , tuy là một mối đe dọa nhưng vẫn còn xa vời. Nhập viện tại Pháp, chỉ có một nhúm du khách Trung Cộng , một thương gia rượu vang có đi qua Vũ Hán, và một bác sĩ thiếu may mắn bị lây nhiễm. Lời cảnh báo duy nhất đến từ một chùm 6 ca bệnh tại khu trượt tuyết Contamines-Montjoie.
Chỉ có một trường hợp tử vong là một du khách Trung Cộng đã 80 tuổi, ông cụ này vào bệnh viện Bichat, Paris và chết hôm 15/2. Ngày 24/2, bộ trưởng Y Tế Olivier Véran vừa nhậm chức được 9 ngày, hài lòng khi tất cả các bệnh nhân bị virus corona được chữa trị đều đã khỏi bệnh, tuyên bố: « Không còn sự di chuyển của con virus Vũ Hán trên lãnh thổ Pháp ».
Vào sáng sớm thứ Tư 26/2, ông Dominique Varoteaux trút thở hơi cuối cùng ở bệnh viện Pitié-Salpêtrière. Cư dân vùng Oise một lần nữa hoảng hốt, tự hỏi không biết các học sinh Crépy-en-Valois có thể quay lại trường sau kỳ nghỉ hay không. Con virus corona không còn là « Cảnh báo vàng » như một tờ báo địa phương mô tả (và đã bị chỉ trích), mà đã làm cho người dân tại chỗ có cảm giác như bị xa lánh. Trên bản đồ, vùng Oise bị coi là ổ dịch đầu tiên của nước Pháp. Hôm 27/2, khoảng 20 ca được vùng này loan báo.
Con virus đi theo những người lính di tản công dân Pháp từ Vũ Hán ?
Con virus tai hại vào nước Pháp bằng cách nào ? Tất cả đều đặt câu hỏi, và mọi cái nhìn đều nhanh chóng hướng về căn cứ quân sự ở Creil, nơi có đơn vị công binh đã tham gia di tản 193 công dân Pháp từ Vũ Hán về. Trước những tin đồn dai dẳng, bộ Quân Lực cố thanh minh, nhưng chiến dịch truyền thông trở nên phức tạp khi một người có trách nhiệm của căn cứ này thú nhận các quân nhân sau khi từ Trung Cộng trở về không bị cách ly, mà vẫn được cử đi làm nhiệm vụ.
Không chỉ khu vực phía đông vùng Oise là ổ dịch. Ngày 25/2, vào lúc ông Dominique Varoteaux được trực thăng cấp cứu đưa về Paris, một người Pháp 63 tuổi sống ở Balme-de-Sillingy, thuộc Haute-Savoie, bị phát hiện dương tính sau khi từ Ý về. Đây là ca đầu tiên trong một chuỗi lây nhiễm, bệnh nhân và người thân trước đó 10 ngày có tham gia một buổi tối vận động tranh cử tại xã Mésigny bên cạnh cùng với 120 người khác.
Tối 29/2, xã trưởng François Daviet loan báo trên Facebook ông là người thứ 14 ở La Balme xét nghiệm dương tính. Tại Crépy-en-Valois, hôm sau xã trưởng Bruno Fortier thông báo trên mạng xã hội là ông cũng dính con virus « tồi tệ » này. Hàng ngày phải bắt tay bao nhiêu là người, các đại biểu dân cử và viên chức chịu đựng nhiều rủi ro. Ngày 2/3 tại Hauts-de-France, giám đốc cảnh sát vùng Oise, phó giám đốc Senlis, giám đốc y tế vùng và chánh văn phòng đều bị cách ly : hóa ra con virus corona Vũ Hán có thể lây nhiễm ngay trong thời gian ủ bệnh. Các cơ quan hành chính trong vùng hoạt động trong tình trạng cô lập.
Chỉ trong vài ngày, những người trở về từ các vùng có nguy cơ như Ai Cập và Ý gây lo ngại, khi những ca dương tính xuất hiện tại các khu vực mới như Bas-Rhin, Alpes-Maritimes, Hérault, Sarthe, đồng thời tái xuất ở Paris, nơi một linh mục xét nghiệm dương tính hôm 28/2. Đó là ngày thứ Bảy, tin đồn bắt đầu lan truyền tại Hội chợ Nông nghiệp và đến cuối ngày được xác nhận : Hội chợ truyền thống quy mô này phải kết thúc trước một ngày. Hôm sau, chính quyền cấm những cuộc tập họp trên 5.000 người trên toàn lãnh thổ, loan báo bước vào giai đoạn 2 của nạn dịch. Lúc đó đã có 100 ca dương tính.
Quả bom nổ chậm
Trong danh sách những từ bắt đầu bằng mẫu tự « C » năm 2020, những người làm tự điển Pháp sẽ phải thêm từ « cluster », chùm ca bệnh. Ngày 1/3, một ổ dịch khác xuất hiện tại Morbihan, và lây lan ra những ngày sau đó. Vùng Oise tiếp tục thu hút sự chú ý, những hình ảnh cho thấy một nước Pháp dừng hoạt động. Ở Crépy-en-Valois, bệnh viện không còn cho vào thăm, các nhà dưỡng lão tự phong tỏa. Giáo viên và tài xế xe buýt dựa vào luật để vận dụng quyền không làm việc vì nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng. Khoảng vài chục ca xuất hiện tại các vùng khác, có liên quan đến ổ dịch này. Ngày 3/3, một phần ba vùng này bị ảnh hưởng. Tổng cộng đã có hơn 200 ca.
Tuy nhiên một « cluster » mới đã làm lan rộng trên toàn quốc. Tại Mulhouse thuộc vùng Haut-Rhin, trên 2.000 tín đồ Phúc Âm (Tin Lành) đã tham dự ngày hội của Phong trào Ngũ Tuần, ăn chay cầu nguyện trong một tuần lễ từ 17 đến 24/2. Điều mỉa mai là đúng vào ngày bộ trưởng y tế Olivier Véran loan báo virus Vũ Hán không còn lan tràn tại Pháp, các tín đồ này đã ôm hôn nhau tạm biệt trước khi lên xe hơi, máy bay trở về nhà. Với khoảng thời gian ủ bệnh ước tính hai tuần lễ, quả bom nổ chậm này sẽ nổ tung trên khắp nước Pháp.
Ca đầu tiên được báo hiệu tại Mulhouse hôm 29/2. Những ngày tiếp theo, số lượng người dương tính bùng nổ ở vùng Haut-Rhin, Bas-Rhin, Doubs, Territoire de Belfort. Các khu vực khác nhanh chóng bị ảnh hưởng. Năm ca liên quan đến ngày hội ở Mulhouse phát hiện tại đảo Guyane hôm 4/3, ba ca ở Ajaccio ngày 5/3. Đến 7/3, hai phần ba nước Pháp bị ảnh hưởng. Ngày 9/3, báo Le Figaro đếm được ít nhất 26 tỉnh (département) có những ca liên quan đến sự kiện trên.
Phong tỏa để cố làm giảm tốc độ lây lan của virus
Tại vùng Grand Est, Bourgogne-Franche-Comté và Auvergne Rhône Alpes, số ca liên quan đến Mulhousa còn nhiều hơn số « cluster » ở Oise. Paris và vùng phụ cận cùng với Alsace trở thành các khu vực bị lây nhiễm nhiều nhất, mỗi nơi có gần 400 ca tính đến tối 10/3.
Nhưng đánh giá những con số này như thế nào ? Từ cuối tháng Hai, việc xét nghiệm chỉ còn dành cho những trường hợp bệnh nặng. Jean-Stéphane Dhersin, phó giám đốc khoa học của Viện Toán quốc gia chuyên về dịch bệnh thổ lộ : « Hồi đầu nạn dịch, có thể xử lý từng trường hợp một, còn coi trọng xem xét bệnh nhân bị lây nhiễm như thế nào và những ai trong số những người này tiếp xúc có nguy cơ bị lây. Điều này giúp nhận diện các ổ dịch. Nhưng kể từ khi con virus ngự trị, dịch bệnh tăng theo cấp số nhân, xét từng trường hợp không còn có nghĩa gì nữa. Thế nên nạn dịch tiếp tục hoành hành. Nó chỉ dừng lại khi nào đã có đủ số người miễn dịch trong dân chúng ».
Nay chiến lược của chính quyền là ngăn cản không cho hệ thống y tế bị quá tải. Giải pháp duy nhất là « kéo thẳng lại đường cong đồ thị » nạn dịch, thông qua việc phong tỏa để làm giảm số lượng trung bình mà một người dương tính có thể lây lan ra những người khác. Ông Dhersin kết luận : « Dịch bệnh sẽ kéo dài hơn, nhưng kém dữ dội hơn nếu chúng ta đạt được việc giảm bớt tốc độ lây lan của nó. Có ít nhất 15% dân số có thể bị lây nhiễm ».
