Nguyễn thị Cỏ May
Ukraine sẽ có hòa bình?
Sau cú điện thoại của Tổng thống Zelensky nói chuyện với Xi hơn một giờ, Âu châu liền lên tiếng chào mừng. Ông Joseph Borrell, Trưởng Ngoại vụ của Âu châu, tối hôm 26/04/23, đã tỏ lời hoan nghinh cuộc điện đàm đầu tiên giữa Tổng thống Ukraine và Chủ tịch nước Tàu kể từ lúc xảy ra cuộc chiến vừa mong ước đây sẽ mở đầu một giai đoạn quan trọng cho một nền “hòa bình thật sự, chánh đáng”, để bảo đảm sự vẹn toàn lãnh thổ và biên giới của nước Ukraine độc lập.
Xi đã trấn an Zelensky rằng Tàu luôn luôn đứng về phe “yêu chuộng hòa bình” và kêu gọi sự đàm phán. Một phái đoàn Tàu sẽ tới Kiev để tìm một giải pháp chánh trị cho cuộc chiến khốc liệt kéo dài hơn một năm qua. Về phía Ukraine, trong dịp này, Tổng thống Zelensky cũng đề cử một vị Đại sứ ở Bắc kinh.
Từ trước đến giờ, TT. Zelensky vẫn mong muốn có dịp nói chuyện với Xi, người mà chưa bao giò chịu công khai lên án Pou xâm chiếm Ukraine.
Việc Xi, vẫn liên kết chặc chẽ với Pou vì chiến lược thiết lập một trật tự thế giới mới, xóa bỏ dân chủ tự do, bổng chấp nhận điện đàm hơn một giờ với Zelensky, sẽ báo hiệu một giải pháp tốt đẹp cho Ukraine chăng?
Theo giới quan sát Âu châu, việc Tàu có gởi một phái đoàn qua Ukraine cũng chỉ nhằm thảo luận tiếp việc đàm phán về một giải pháp với Ukraine có thể “chấp nhận” được rõ hơn là thật sự quyết tâm tìm một giải pháp hòa bình đúng đắn trong gần đây cho cuộc chiến. Bởi Tàu vẫn không phải là kẻ thật sự có lòng điều đình nghiêm chỉnh và cũng chưa nghĩ tới vai trò này. Trưởng phái đoàn không ai khác hơn là Li Hui, cựu Đại sứ ở Moscou từ 2008 – 2019, người am hiểu vấn đề nên sẽ tìm những lời lẽ để đừng làm khó chịu cho Pou vì khi nghe tin Zelensky điện thoại Xi, Pou liền lên tiếng cảnh cáo Ukraine phá hỏng những sáng kiến hòa bình vì vẫn từ chối nói chuyện với Pou.
Phái đoàn Li Hui khi tới Kiev chắc chắn sẽ dở lại hồ sơ 12 điểm của Xi về đề nghị tìm giải pháp chấm dứt cuộc chiền Ukraine. Sẽ không có sáng kiến gì mới và cụ thể hơn.
Mối quan hệ giữa Xi và Pou là một thứ hôn nhơn vì quyền lợi hơn là tình yêu. Mục tiêu, người cộng sản vẫn chết sống vì mục tiêu, không vì thứ gì khác hơn. Mà mục tiêu liên kết Xi và Pou để ăn ở đời với nhau là chánh trị, ý hệ và địa chánh. Một thứ mục tiêu chiến lược dài hạn. Ai nghĩ chiến tranh Ukraine khi có giải pháp sẽ làm thay đổi tình bạn của họ là sai lầm. Xi từ nhiều năm nay vẫn giữ liên kết ngày thêm khắn khít với Pou. Hơn nữa, Xi đang tìm thêm liên kết nhiều nước để loại Âu châu ra khỏi ảnh hưởng thế giới về những giá trị chuẩn mực dân chủ tự do.
Mục tiêu dài hạn của Xi
Pou bị Tòa án Hình sự Quốc tế kết án nhưng Xi vẫn thăm viếng để cho mọi người thấy là mối quan hệ của họ không có gì ngăn cản được. Xi vẫn biết bị Âu châu phê phán nhưng Xi phải theo đuổi mục tiêu dài hạn.Trao đổi giữa Nga và Tàu trong năm rồi, 2022, đã lên tới 30%. Đồng thời 2 nước còn cùng nhau tập trận ở biển Hoa Nam, ở ngoài khơi Nam phi, với cả Nam Phi, ngoài khơi vịnh Oman với Iran.Về ngoại giao, Tàu làm mọi cách tránh cho Nga trở thành một nước bần cùng nên tăng cường trao đổi song phương từ khi cuộc chiến Ukraine bắt đầu. Tháng 4/2022, Tàu cố gắng can thiệp để Nga không bị ONU treo cẳng trong Hội đồng Nhơn quyền nhưng không thành công.
Thật ra liên kết Xi và Pou tuy mang tính chiến lược nhưng vội vàng. Tạm thời Xi quên những xung đột trong lịch sử gần đây giữa hai nước như Nga gây nhiều thiệt hại lớn cho Tàu khi Tàu bị các nước Tây phương xâm chiếm. Năm 1969, hai nước không tránh được xung đột biên giới mà phần thiệt về phía Tàu. Liên hệ Nga với Tàu thật sự chỉ là thứ lệ thuộc.
Nhưng theo sử gia chuyên về Tàu, ở Trung tâm Á châu của ifri, bà Alice Ekman, thì mối liên hệ này khá chặc chẻ. Tàu không quên Nga vẫn là một thành viên của Hội đồng An ninh Thường trực LHQ, một cường quốc nguyên tử tuy trong cuộc chiến Ukraine có yếu kém, một cường quốc ngoại giao, về không gian và uy tín thế giới. Hiện nay về kinh tế, Nga có phụ thuộc Tàu nhưng không vì thế mà làm suy yếu tình bạn không biên giới của hai nước bởi mục tiêu của họ là chiến lược.
Để thực hiện giấc mơ Tàu
Khi gặp Xi trong chuyến viếng thăm vừa rồi, Pou liền chúc mừng Xi đắc cử nhiệm kỳ III. Xi quả quyết Pou sẽ đắc cử Tổng thống năm tới 2024. Hai tên độc tài có chung tham vọng ngự trị muôn năm.Cả hai đều nhắc lại và lên án những cuộc « cách mạng màu » và cho đó là do Tây phương gây ra. Họ cùng nhau cực lực chống lại thay đổi chế độ bằng bầu cử tự do. Xi và Pou cùng củng cố sự ủng hộ nhau về chánh trị để chống lại sự hăm dọa của Tây phương. Về địa chánh, họ lên án Hiệp ước quân sự Aukus (Huê kỳ, Úc và Anh) và Otan vì ngày càng có mặt nhiều ở Á châu. Cùng có kẻ thù chung, cùng quyết tâm thiết lập một trật tự thế giới mới, đó là động cơ làm cho 2 nước sáp lại với nhau.
Hai nước Tàu và Nga còn tăng cường mối quan hệ vì những dự án chiến lược như « Con đường tơ lụa » của Tàu và dự án nga về thống nhứt hợp tác kinh tế Âu-á, tức tăng cường hợp tác ở Trung Á.
Mặt khác, Tàu vẫn còn coi Ukraine là một đối tác quan trọng, nhứt là về nông phẩm. Nên Tàu thật sự không hoan nghênh lắm việc Pou xâm chiếm Ukraine nhưng phải giữ quan hệ chiến lược với Pou mà không lên án Nga xâm lược. Xi vẫn phải tiếp tục ủng hộ Pou hơn là chống Pou.
Xi luôn luôn liên kết chẳng riêng với Pou mà cả với Iran, Á-rặp Saoudite, bảo vệ an ninh cho Bắc hàn và lớn tiếng chống đối chế độ dân chủ tự doTây phương. Vậy phải chăng các nước độc tài đang họp nhau lại chống Tây phương dưới sự lãnh đạo của Tàu?
Sự chống đối không chỉ ở tầng kinh tế hay ngoại giao, mà đó là thứ chống đối về giá trị qui chiếu, về hệ thống chánh trị. Ý căn bản này trở thành tư tưởng chỉ đạo cho đảng cộng sản Tàu. Nên trong ngoại giao từ 2019, người ta thấy những tên đại diện Tàu ở Tây phương có xu hướng làm thứ “ngoại giao chó sói”. Cách nay vài hôm, tên Lu Shaye, Đại sứ Tàu ở Paris, trên TV, dám nói Ukraine chưa bao giờ là một quốc gia độc lập và Crimée là của Nga. Nhà báo Pháp hỏi tại sao Mao Trạch-đông đã giết hằng trăm triệu dân Tàu mà ngày nay nhà cầm quyền Tàu vẫn tôn thờ? Hắn không trả lời được. Tuyên bố về Ukraine liền bị cộng đồng Âu châu kịch liệt phản đối đến đổi Bắc kinh đã phải lên tiếng đính chánh để xoa diệu dư luận.
Tuần trước khối G7 hợp đưa ra quyết định cực lực chống Tàu. Phải chăng những phản ứng mạnh của Âu châu thống nhứt đã làm cho Xi bớt hun hăng mà nhận nói chuyện với Tổng thống Zelensky hôm 26/04/23 về một giải pháp hòa bình cho Ukraine? Nhưng Xi không thể buông Pou ra thì không thể có một giải pháp hòa bình đúng đắn cho Ukraine.
Một giải pháp hòa bình thật sự cho Ukraine, đúng theo nguyện vọng của người dân Ukraine phải do chính người Ukraine đem lại bằng chiến thắng quân xâm lược Nga.
Nguyễn thị Cỏ May
