MỊT MÙ PHÍA TRƯỚC

Giấc Mơ Nước Mỹ hay Ác Mộng Nước Mỹ?

Trong thời buổi văn minh hiện đại ngày nay, Donald Trump đúng là một tổng thống độc đáo – cưc kỷ độc đáo vì chủ trương một chính phủ “của ta, do ta, vì ta” như được thấy qua hành động của ông. Ngay trong tháng đầu tiên sau khi trở lại Nhà Trắng kể từ ngày 20-1-2025, tai tiếng của ông đã vang dậy như cồn. Trump cũng biết điều đó. Trước đây ông vẫn so sánh mình với Tổng thống thứ 16: ông Lincoln thì cho người da đen quyền làm người, ông Trump thì cho người da trắng quyền đứng trên con người. Nay thì ông Trump cứ cho rằng mình có thể ngang tầm với Tổng thống đầu tiên của nước Mỹ: George Washington là người có thành tích lập quốc và khai sinh nền dân chủ Mỹ cách đây 250 năm, Donald Trump thì đang thúc đẩy cho nước Mỹ trở thành bá chủ thế giới - chỉ “thỏa hiệp” với Nga của Putin mà thôi.

      Phải nói rằng trong những tổng thống thời hiện đai sau này, ông Trump có lẽ là người được dân Mỹ ngày nay biết nhiều nhất, cho dù không phải là tổng thống được ủng hộ nhiều nhất. Đương nhiên không chỉ vì Trump là tổng thống hiện thời. Ông là tổng thống thứ 47, nhưng cũng là tổng thống thứ 45 - người thứ nhì có hai nhiệm kỳ không đi liền. Trước ông là Tồng thống Grover Cleveland, thắng cử năm 1884, thất cử năm 1888 nhưng lại thắng trong bầu cử năm 1992. Tuy nhiên, Trump đang làm cho người dân hồi hộp vì không biết ông có tìm cách “tu chỉnh” hiến pháp để tranh cử thêm một nhiệm kỳ nữa vào năm 2028 hay không. Vào năm đó, ông đã 82, gần đất xa trời, nhưng nay ông vẫn ởm ờ không nói rõ ông sẽ ngừng cuộc chơi chính trị hay không. Trong thực tế, bốn năm nữa chẳng phải là xa vời gì, nhưng có lẽ lần đầu tiên, người ta không thể thấy được chuyện trước mắt ở nước Mỹ này.

      Trump độc đáo vì nhiều lẽ - không cần nhờ một bà đệ nhất phu nhân cũng độc đáo như truyền hinh Nga vừa phơi bày nhân dịp chào mừng ông đã bất ngờ đắc cử một lần nữa. Năm 2024 là một năm tiền hung hậu kiết đối với Trump, có lẽ ngay cả ông trời cũng lắc đầu, không hiểu nổi. Ông bị kẹt trong bao nhiêu vụ án, từ trả tiền bịt miệng đến cưỡng hiếp nhà báo, từ tìm cách thay đổi kết quả bầu cử đến gây bạo loạn để phủ nhận kết quả bầu cử, đến độ ông ra tranh cử một phần cũng chỉ vì muốn trì hoãn chuyện phải ra tòa và tìm cách thoát chuyện tù tội. Như thế mà pháp luật nước Mỹ vẫn khoanh tay để cho ông ra tranh cử! Người ta nay phải hỏi công lý nước Mỹ ở đâu, dân chủ nước Mỹ ở đâu thời nay – cho dù câu hỏi khá thừa thải!

Người dân Mỹ, cử tri Mỹ chẳng xa lạ gì với ông bởi vì ông đã xuất hiện trên sân khấu chính trị từ 10 năm nay nếu không nói lâu hơn nữa. Mặt khác, nước Mỹ là một nước tiến bộ về mặt truyền thông đại chúng, và người dân Mỹ chẳng phải không biết điều biết chuyện. Như thế mà người ta vẫn bỏ phiếu cho ông, cụ thể nhất là ông đã thắng ở tất cả bảy tiểu bang tranh chấp (Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania và Wisconsin). Joe Biden thắng tại tất cả 7 tiểu bang tranh chấp náy năm 2020, cho nên ông được 306 phiếu cử tri đoàn, trong khi Trump được 232. Trong khi đó, bà Harris thất bại tại tất cả những nơi này. Chủ yếu có lẽ vì sự kỳ thị đối với ứng cử viên phía Dân Chủ vừa là phái yếu, vừa da màu vừa gốc Ấn Độ. Một phần thất bại là vì ông Biden đã cứ chần chờ, không chuẩn bị mở đường cho bà vào cuộc. Đảng Dân Chủ cũng đã cho thấy chẳng học hỏi gì ở kinh nghiệm thất bại của bà Hillary Clinton năm 2016. Hơn thế nữa, người ta cũng không chịu hiểu tính khí bao đời của cử tri Mỹ, nhất là vào một thời người Mỹ da trắng từ thôn quê đến tỉnh thành nghĩ rằng đã đến lúc phải hành động dù chưa biết phải hành động thế nào trước viễn ảnh trở thành một giống dân thiểu số ở Mỹ trong vài chục năm nữa. Cũng phải nói cho ngay tình: MAGA đang tạo ra hội chứng MASA, cho nên người ta cho rằng ông Trump sẽ không phí phạm công quỹ như ông Biden và còn có khả năng thùc đầy kinh tế tang trưởng.

Ông Trump đã thoát chết đúng là trong đường tơ kẻ tóc trong khi xạ thủ bị bắn chết ngay tại chỗ khiến cho người ta chẳng hiểu gì thêm về động cơ vụ mưu sát diễn ra ngày 13-7-2024 tại Butler, Pennsylvania. Chưa nói đến một vụ mưu sát khác ngày 15-9-2024 tại một sân chơi golf của ông Trump tại West Palm Beach, Florida; thủ phạm đã bị bắt trước khi hành động sau khi người ta phát hiện cây súng dấu trong bụi cây. Chính vì thoát được hai vụ mưu sát này cho nên ông Trump cứ nói rằng “số trời đã định” (người dân chớ than van), ông có Thượng đế phù hộ, che chở, vì ông đã được ơn trên lựa chọn để giao cho sứ mệnh đồi đời cho đất nước Mỹ, cho xã hội Mỹ. America First, Make America Great Again. Đó là “American Dream”. Không biết American Dream của người Mỹ như thế nào, nhưng American Dream của Trump xem chừng ngày càng trở thành cuồng vọng, điên rồ, nguy hiểm, nhất là với Putin và Elon Musk ở trên chỉ đạo, ở phía trước dẫn đường, phía sau đẩy tới, bên canh dắt đi, thì hẳn là ông Trump nói đúng: khi có ma đưa đường, quỷ dẫn lối, giấc mơ nước Mỹ làm sao chận lại được! “Unstoppable American Dream”!

Tổng thống Trump đã nhiều lần phát biểu về mục tiêu của mình với tư cách là chủ nhân Tòa Bạch Cung trong bốn năm tới. Tuy nhiên, vì ông phát biểu trong những những hoàn cảnh  khác nhau cho nên những mục tiêu này thường bất nhất. Tựu trung về kinh tế, ông thường nhấn mạnh năm điềm: (1) Kiềm chế lạm phát để kiểm soát giá sinh hoạt; (2) Đưa giá xăng dầu xuống mức trước khi có nạn dịch COVID cách đây gần 5 năm; (3) Cắt giảm thuế lợi tức mạnh mẽ; (4) Bảo vệ lợi ích An sinh Xã hội (Social Security) không bị ảnh hưởng bởi chuyện cắt giảm ngân sách, và (5) Giữ giá cả hàng nhập bình ổn và phải chăng.

 Điều làm người ta nhức đầu chính là những mục tiêu này đang bị thử thách quyết liệt vì những biện pháp kinh tế và chính trị mà Trump đã háo hức, vội vàng áp dụng ngay trong tháng đầu tiên Trump vào Tòa Bạch Ốc. Hiện nay, ai cũng thấy lạm phát đang gia tăng quá mức kiểm soát - cứ xem giá trứng thì biết. Nhưng không chỉ giá trứng! Giá thực phẩm đã tăng ít nhất 20-30% trong 2-3 tháng qua! Giá xăng dầu xuống mức năm 2020? Còn lâu! Duy trì ở mức hiện tại đã chật vật cho dù nay đã có sự xuât hiện của xe điện trên đường phố. Cắt giảm thuế lợi tức? Còn khuya! Vì mục tiêu giảm chi cho chính phù để giảm thu thuế lợi tức của người giàu mà Trump dưới sự chỉ đạo của Elon Musk đã cho biết bao công chức liên bang nghỉ việc, bao cơ quan liên bang dẹp tiệm mộtt cách bửa bãi. Giữ cho bình ổn Social Security và Medicare? Đây đúng là cơn ác mộng có thực của người già, người nghèo… Chính quyền Trump cứ nói chuyện chính quyền Joe Biden trước đây “lạm dụng” những quỹ an sinh xã hội. Chính ông Trump bịa ra khi khẳng định rằng có 3,9 triệu người được liệt kê trong độ tuổi từ 130 đến 139 và 3,5 triệu người được liệt kê trong độ tuổi từ 140 đến 149 đang nhận tiền An sinh Xã hội vì họ chưa được ghi nhận là đã chết.

 Thực ra, có lẽ ngồi không cũng buồn và sinh ra lắm chuyện, cho nên ông đã cho thấy có nhiều sáng kiến thực không ngờ. Quyết không để ai yên, trừ ra nước Nga, ông bày ra chuyện đánh thuế trên hàng nhập của nước ngoài, chủ yếu là từ hai nước láng giềng huynh đệ thân thiện là Canada và Mexico và một nước đại cường bạn không ra bạn thù chẳng phải là thù là Trung Cộng. Ông cho rằng chẳng những ngân sách của nước Mỹ sẽ tăng vọt với mức thuế có lúc đến 250% (!) mà sản xuất trong nước cũng sẽ phát triển vì giảm sự cạnh tranh từ hàng nhập. Ông không nói người tiêu thụ sẽ vui vè thế nào với giá cà hàng tiêu dùng gia tăng và những mối đe dọa lạm phát sẽ trở nên gân gũi, đến sát hơn nữa. Ông không chỉ làm cho người Mỹ lắc đầu mà cả người dân Canada và Mexico phài phát điên vì biện pháp bất ngờ có tinh cách “đâm sau lưng chiến sĩ” này dù Canada và Mexico đều là những nước bạn chí thiết từ bao đời.  Như chúng ta đều đã biết, người dân Canada nay đã quyết không nhìn mặt nước Mỹ nữa – ít nhất là cho đến khi Trump ra đi!

Ông Trump cũng lo rằng người ta xem thường ông về khà năng quan hệ đối ngoại và tăng cường vai trò lãnh đạo của Mỹ trên thế giới, cho nên ông cũng gấp rút hành động lấy tiếng, tìm cách xây dựng lại một “trật tự thế giới mới” dưới thời ông. Không chỉ là chuyện điên rồ khi Trump đòi thu nhận bán đảo Greenland của Đan Mạch, kênh đào của Panama, hay bán đảo Gaza của Palestine làm của riêng của Mỹ (đuổi tất cả người Palestine qua Ai Câp, Jordan, Saudi Arabia… sống). Nay ông gọi Gulf of Mexico, một cái tên đã có lâu đời, là Gulf of America, và sau khi ông đã ra một quyết định hành chánh sự đổi tên này mà hãng thông tấn AP vẫn gọi tên cũ, ông ra lệnh cấm cửa với hãng này. Còn bà Tổng thống Mexico phản ứng bằng cách nói đùa: “Như vậy, từ nay chúng ta cũng sẽ gọi Bắc Mỹ là Mexicana Americana”. Ông còn cho rằng Canada phải là tiểu bang thứ 51 của Mỹ đề được lợi không bị đánh thuế!!! Người Canada phải nói: s.o.b. Canada nay đã có một thủ tướng mới để điều phối mặt trận thương mãi chống Mỹ!

Căng thẳng hơn nữa, vì ông trở lại Nhà Trắng cho nên mối quan hệ Mỹ và khối NATO tệ hại trở lại. Ông Trump “thẳng thắn” đặt lại vấn đế Mỹ rút ra khỏi khối Minh ước Bắc Đại Tây Dương dù tổ chức này đuợc thành lập từ năm 1948 (gần 80 năm trước) với vai trò lãnh đạo của Mỹ để các nước phương tây có một liên minh chống xu hướng xâm lược bành trướng của Liên Xô. Ngày nay Liên Xô dĩ nhiên không còn, nhưng nước Nga còn đó và lãnh tụ Putin xem chừng còn nguy hiểm hơn, độc hơn, với âm mưu bành trướng hơn cả Stalin. Cứ xem cách Putin điều khiển Trump để thấy Putin đáng sợ đến thế nào một khi Trump còn đó. Trump không che dấu ý đồ phục vụ Putin khi ông ta mời Tổng thống Volodymir Zellinskyi của Ukraine vào Tòa Bạch Cung ngày 28-2 để nghe ông và Phó Tổng thống J D Vance nói lời phải trái: Ukraine hãy vì hòa bình mà thỏa hiệp ngưng bắn với Nga dù phải chịu mất đất, mất dân! Và ông ta đuổi Zellinskyi ra khỏi White House khi tổng thống Ukraine không chịu “thỏa hiệp”. Cũng nhờ cuộc gặp gỡ này người ta mới thấy được bản mặt của ông Phó Tổng thống J.D. Vance, người đang muốn nhìn xa bốn năm nữa cho dù nhìn gần ông ta chẳng thấy được gì.

Cũng đáng ghi nhận đương nhiên là những biện pháp lùng sục, truy bắt di dân bất hợp pháp, tống khứ thẳng tay hàng chục ngàn người bằng cách này hay cách khác, và bao gồm cả những người trẻ đã được đến Mỹ vì lý do học vấn. Câu hỏi mà Trump bất kể giải đáp không chỉ là những xáo trộn xã hội tại một số địa phương mà còn là đưa những người này đi đâu, về đâu, làm sao quản lý khối lượng người đông đảo trước chiến dịch đột ngột, không chuẩn bị này. Tiền đâu, người đâu, nhà giam đâu? Và trên “đất nước của di dân” này, như Tổng thống John Kennedy từng phát biểu khi còn là thượng nghị sĩ, chúng ta còn cần mở rộng lý trí để thấy những đóng góp của họ vào sản xuất nông nghiệp của nước Mỹ…

Một mục tiêu kịch tính khác là ép buộc hàng chục ngàn, hay cả hàng trăm ngàn, công chức liên bang phải rút lui để “tinh giản bộ máy nhà nước”. Câu hỏi đặt ra không chỉ là làm sao cho bộ máy nhà nước liên bang tiếp tục điều hành, những chuyện thuế khóa, y tế, giáo dục và cả kiểm soát không lưu đang ngỗn ngang, mà còn là tấn bi kịch, thảm kịch cho các gia đình, cho xã hội, khi người người mất việc… Hay đơn giản, ông Trump muốn trả thù bộ máy liên bang từng ủng hộ ông Biden trước đây làm cho Trump khốn đốn. Đây chính là cuộc phiêu lưu cho thỏa chí bình sinh của Elon Musk muốn dựng lên một bộ máy nhà nước mới do ông ta kiến trúc, trong khi Musk chi có kinh nghiệm làm ăn, không có kinh nghiệm và hiểu biết về bộ máy chính quyển… Bộ máy mới này của chính quyền cũng đương nhiên cho cả Trump và Musk tung hoành trong kinh doanh, không sợ kiểm soát hay thuế má…

Nhưng làm sao Musk và Putin có uy đến thế? Câu trả lời đơn giàn: Musk có tiền rừng bạc bể đã giúp Trump kiếm phiếu trong cuộc tranh cử vừa qua – chưa nói đến những chuyện khác. Còn Putin thì đã biết Trump từ lâu, không chỉ từ năm 2006 mà người ta nói cơ quan tình báo Nga từ năm 1987 đã biết ông Trump là ai và đã mở rộng vòng tay cho Trump từ đó - theo các báo Mỹ trích lời một ông cựu đại tá KGB của Nga!

Vừa qua, Trump đã có dịp nói chuyện với lưỡng viện Quốc Hội ngày 4-3 và tuyên bố "Giấc mơ Mỹ là không thể ngăn cản" khi ông phát biểu tại phiên họp chung ồn ào của Quốc hội lần đầu tiên kể từ khi ông trở lại nắm quyền. Trong bài phát biểu dài nhất của tổng thống trước các nhà lập pháp được ghi nhận, ông đã phác thảo tầm nhìn của mình cho nhiệm kỳ thứ hai, khi đảng Cộng Hòa hoan nghênh sáu tuần đầy nhiệt huyết đã định hình lại chính sách đối nội và đối ngoại. Trump đã bị đảng Dân Chủ la ó và ông cũng đã khiêu khích họ trong bài phát biểu ồn ào, trong đó ông nói rằng chính quyền của mình "mới chỉ bắt đầu". Ông khoe khoang “Tôi đã thành tựu chỉ trong 43 ngày nhiều thành quả hơn bất cứ tổng thống nào trước đây làm được trong bốn năm hay tám năm – như thế mà tôi chỉ mới bắt đầu”.

Các tổng thống thường sử dụng bài phát biểu tại phiên họp chung của Quốc Hội để vạch ra chương trình nghị sự cho năm tới. Nhưng ông Trump thì không. Ông đã không công bố các chính sách mới, có lẽ là vì ông không có, và dành ít thời gian cho các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza, cả hai cuộc chiến mà ông Trump đều đã tuyên thệ sẽ chấm dứt. Ông Trump cũng không đề cập đến một vấn đề nhạy cảm khác: làm thế nào để ngăn chặn chính phủ đóng cửa vào tuần tới. Ngay cả khi đảng Cộng Hòa kiểm soát Hạ Viện và Thượng Viện, vẫn còn những bất đồng về cách tốt nhất để tiến hành cuộc chiến tài trợ. Tổng thống nhắc lại rằng ông muốn Quốc hội phân bổ nhiều tiền hơn cho việc thực thi luật nhập cư trong khi cắt giảm thuế, nhưng vẫn chưa rõ các nhà lập pháp sẽ đạt được điều đó như thế nào.

Ông Trump luôn luôn cần có một đối thủ, và cựu Tổng thống Joe Biden vẫn đang trong tầm ngắm của ông. Ngay cả sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 11, đánh bại phó tổng thống Kamala Harris, ông Trump đã nhắc đến chính quyền của người tiền nhiệm hơn một chục lần và gọi Biden là "tổng thống tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ". Ông đổ lỗi cho Biden về một loạt các vấn đề, bao gồm giá trứng cao, tội phạm và ma túy tràn lan qua biên giới, và cáo buộc ông yếu kém với Trung Quốc. Đôi khi, Trump dường như đang đưa ra một trong những bài phát biểu vận động tranh cử của mình trong chiến dịch tranh cử, khi ông chỉ trích các chính sách nhập cư, sự ủng hộ đối với quyền của người chuyển giới và "sự thức tỉnh" (awakening) của ông Biden. "Sự thức tỉnh là rắc rối. Sự thức tỉnh là xấu", ông Trump nói, nhưng không nêu rõ chính xác ông đang ám chỉ điều gì. "Nó đã biến mất. Nó đã biến mất".

Trong vòng năm phút đầu tiên, dân biểu Al Green của Texas bị đưa ra khỏi phòng họp sau khi không chịu ngừng la ó và ngồi vào chỗ của mình. Khi Trump phát biểu, những người Dân Chủ giơ cao các tấm biển ghi dòng chữ: "Đây là lời nói dối". Đảng Cộng Hòa kiểm soát Nhà Trắng, Hạ Viện và Thượng Viện, đảng Dân Chủ phần lớn không có người lãnh đạo khi nỗ lực truyền đạt thông điệp của mình và phản đối hoạt động của chính quyền Trump. Nhiều phụ nữ đã đến Hạ Viện mặc bộ đồ màu hồng để phản đối. Hàng chục người trong đảng - một số người có dòng chữ "Resist" (Chống đối) ở mặt sau áo sơ mi - đã rời khỏi phòng họp trong khi bài phát biểu đang diễn ra. "Tôi hoàn toàn không thể nói gì để họ vui", Trump nói, dường như đang thích thú với sự cay đắng của đảng phái.

Có nhiều chuyện không vui, mất ngủ, chúng ta phải sẵn sàng chờ đợi trong nhiệm kỳ này,  khiến chúng ta thực sự không biết bốn năm tới và bốn năm sau đó sẽ xảy ra chuyện gì.

Ngày 11-3, chỉ số chứng khoán Dow Jones xuống mức thấp nhất của thời Trump: 41.361, trong khi Hạ Viện chưa tìm ra được giải pháp để thông qua ngân sách. Sự đe dọa của lạm phát và suy thoái kinh tế càng rõ rệt với sự tăng giá manh mẽ của hàng hóa. Trong khi đó, Trump chỉ có mỗi một điều trong đầu: chiến tranh mậu dịch với hai nước láng giềng!

Đứng ngồi không yên.

Người ta nay phải trở lại với câu hỏi ban đầu: pháp luật, công lý của nước Mỹ ở đâu, dân chủ nước Mỹ ở đâu thời nay – cho dù câu hỏi khá thừa thải khi đã có MAGA thì phải dẫn đến MASA!

Hoàng Ngọc Nguyên