IVANKA, FIND SOMETHING NEW!
Hoàng Ngọc Nguyên
Một tổng thống có nên người hay chăng đương nhiên phần lớn tùy thuộc vào con người của ông. Tuy nhiên, cũng rất quan trọng là ở đội ngũ cố vấn bao quanh ông. Lịch sử đã cho thấy có nhiều ông vua có thể lêu lổng, ham chơi, nhưng nhờ kính nể những trung thần dưới trướng, cho nên vẫn có thể làm nên sự nghiệp lớn. Nếu nhìn vào chính trị nước Mỹ, từ thời Barack Obama trở về trước, tổng thống nào cũng rất kỹ càng trong việc chọn lọc cố vấn. Bởi thế nói chung họ đã đi đúng đường, và khi rơi vào khủng hoảng, còn có đường ra.
Tổng thống Donald Trump, một “thiên tài rất ổn định”, là người tự xếp mình đứng đầu các tổng thống Mỹ từ trước đến nay vì chuyện nói dối (quen tật, không ngượng miệng), chưởi bới, miệt thị những người đối lập (gần đây ông đã cho tháo hình ông Clinton và George W. Bush khỏi phòng chưng bày và cất trong nhà kho – đó là một sự lạm dụng quyền lực trắng trợn của môt người vẫn nghĩ mình là vua muốn làm gì cứ làm) và xem người dưới trướng như cỏ rác. Ông là một nhân vật chính trị “khác thường” mà chắc chắn cuốn sách của bà Mary Trump, người cháu gái yêu quí của ông (Too Much and Never Enough: How My Family Created the World’s Most Dangerous Man) chưa thể “ca tụng” hết.
Câu hỏi đặt ra là như thế các cố vấn của ông đâu cả rồi mà không tìm cách can gián, uốn nắn cho ông tu sửa bản thân. Câu trả lời có thể đơn giản nhưng cần được giải thích: ông có cố vấn đâu mà can gián! Ông vẫn khẳng định ông có giải đáp cho tất cả các vấn đề, từ đại dịch coronavirus hiện nay, mở cửa lại kinh tế, chiến tranh mậu dịch với Trung Quốc, hòa hoãn với Kim Jong-un, thân thiện với Putin, đến đóng cửa biên giới với Mễ, phân hóa chủng tộc để đề cao “da trắng siêu đẳng”, o ép quan hệ với các đồng minh truyền thống và chiến lược của Mỹ, từ Âu sang Á... Ông vẫn tự suy nghĩ, và tự làm một mình, không cần ai phụ. Cái hay của ông thực sự là ở chỗ, như mọi người đều nói, ông chẳng cần nghe, chẳng cần học, chẳng cần đọc gì cả. Ngay cả những báo cáo sinh tử của đất nước. Không cần input mà vẫn có output. Chỉ cần giải quyết công việc bằng tweet tốí ngày – sáng trưa chiều tối.
Như thế mà ông vẫn cần cố vấn, có cố vấn. Ông cần cố vấn không phài để nghe người ta nói, mà để ông nói cho có người nghe. Ông vẫn thích độc thoại, nhưng chủ trương nói thì phải có người vỗ tay. Hơn nữa, ông cần tạo công ăn việc làm ít nhất cho những người bao quanh ông, cũng là một cách thuê mướn nhưng nhờ công quỹ trả, ví dụ như con, như rễ, như những người giúp ông vận động tranh cử... Bởi thế mà tuy không cần cố vấn, ông vẫn có cố vấn như thường. Với điều kiện, cố vấn phải biết điều, biết nghe ông nói hơn là muốn nói cho ông nghe. Không được có ý kiến ngược lại.
Đó là trường hợp chúng ta đang chứng kiến ở những người cố vấn về y tế, đang ở tuyến đầu trên mặt trận chống đại dịch coronavirus: Bác sĩ Anthony Fauci, người đứng đầu Viện Quốc gia Bệnh Dị ứng và Truyển Nhiễm (National Institute of Allergies and Infectious Diseseases) và bác si Deborah Birx. Bác sĩ Fauci ai cũng biết là người chủ chốt của lực lượng đặc nhiệm chống đại dịch của Tòa Bạch Ốc, cố vấn hàng đầu của Tổng thống Trump. Bà Birx là phối trí viên của lực lượng, vốn là người được ông Fauci nâng đỡ. Thế nhưng, như bác sĩ Fauci thố lộ, từ đầu tháng sáu đến nay, ông Trump chưa hề gặp bác sĩ, và chinh quyền cũng “mạnh dạn” bỏ qua chuyện họp báo hàng ngày hay thường xuyên thông báo tình hình đại dịch và công cuộc chống coronavirus của chính phủ. Lý do là vì ông Fauci có một thái độ cẩn trọng và cảnh báo trước chuyện mở cửa kinh tế, mở cửa trường học, nhấn manh chuyên cach ly vá đeo mang, và lo ngại trước những con số vế người nhiễm bệnh và tử vong trong mấy tháng tới. Trong khi đó, ông Trump chủ trương cứ khoanh tay rồi đại dịch cũng qua đi, thuốc rồi sẽ có, ông không tin ở những con số được đưa ra, và gián tiếp chỉ trích cơ quan CDC “khủng bố” ngưởi dân.
Bởi thế mà bà Birx đang nổi bật như người được ông Trump tín nhiệm nhất, bởi vì bà có “kỹ năng chính trị” chinh phục lãnh đạo. Trong khi ông Fauci nói chính trị phải đứng ngoài chuyện chăm sóc sức khỏe của người dân, nhất là trước đe dọa nghiêm trọng của đại dịch, thì bà Birx không hề đưa ra một lời nào trái ý ông Trump. Ngay cả khi Trump vào hồi cuối tháng tư đưa ra đề nghị “táo bạo” chích chất tẩy uế vào người. Người ta còn kể lại hồi tháng tư, chính bà mớm cho ông Trump, đại dịch ở Mỹ cũng sẽ biến mất tự nhiên như đại dich ở bên nước Ý. Bởi vậy mới có chuyện xung khắc giữa bà và cơ quan CDC, vốn có những mối quan ngại giống như ông Fauci.
Bởi vậy mới có chuyện ông cố vấn kinh tế của Trump, Peter Navarro, đề tỏ một lòng một dạ trung thành với chủ, đã viết một bài ý kiến (Op-Ed) trên tờ USA Today, nói ông Fauci, cũng được xem là cố vấn y tế (thất sùng) của Trump, không hề nói gì đúng từ trước đến nay. Hành động đã sai lầm (không thể một cố vấn này của tổng thống đi nói xấu một cố vấn khác trên báo, nhất là hai ngành kinh tế và y tế khác nhau), mà lập luận cũng sai lầm (ông Fauci vẫn rất cẩn trọng trong phát biểu, không làm người ta quá sợ hãi, nhưng không cho họ lạc quan hão huyền).
Nhưng trong những cố vấn của Tồng thống Trump, người nổi bật nhất vẫn là Ivanka Trump. Tước hiệu cố vấn cao cấp (senior advisor) chỉ dành cho bốn người: Stephen Miller (chủ trương ngăn chận di dân), Kevin Hassett (kinh tế, chủ trương mở cửa kinh tế bằng mọi giá), Jared Kushner (rễ), và Ivanka Trump (con gái). Kushner có mặt trong đội ngũ này là nhờ vợ. Còn tại sao Ivanka có uy tín với ông Trump như thế thì thật khó biết, ngoại trừ một lần người ta nghe chính từ miệng ông ca ngợi nức nở thân hình của Ivanka.
Ivanka là cố vấn gì người ta không được biết, vì cô chỉ mới học đến cấp bachelor, nhưng hiện nay cô đã giúp cha hứng chịu búa rìu dư luận. Ít nhất vì hai chuyện.
Sau khi ông Robert Unanoue, chủ hãng đậu Goya Foods, người Mỹ gốc Mễ, được ông Trump gọi đến Nhà Trắng để tâng bốc ca ngợi chủ nhà, khối công nhân Latino phản đối và quan trọng hơn nữa khối người tiêu thụ Latino lên tiếng tẩy chay. Để thay đổi tình thế, Ivanka đã chụp một hình quảng cáo với lon đậu Goya trên tay. Giới phê bình tức thi lên tiếng đây là một vi phạm vô ý thức đạo đức chính trị: không thể lạm dụng quyền lực để làm quảng cáo.
Chuyện thứ hai, Trump có không thiếu những cố vấn kinh tế, nhưng người lên tiếng lại là Ivanka, khi cô ta triệu tập mấy ông chủ lớn của các đại công ty của Mỹ đề nghe lời cô khuyên, gời đến hàng chục triệu người đang thất nghiệp vì coronavirus. Lời khuyên ngắn gọn, dễ hiểu, nhưng cũng đủ cho thấy cái vô hạn của sự ngu xuẩn của con người: “Find something new”. Hỡi những người thất nghiep, hãy kiếm một việc gì mới. Ai chẳng biết điều đó. Nhưng trong thời buổi khó khăn này, ai cũng ngại làm ăn, đầu tư, kinh doanh. Còn những người thất nghiệp? Kỹ năng giới hạn cũng đông mà có chuyên môn cũng không hiếm. Làm sao có gì mới cho họ kiếm?
Người ta từng nhớ trong cuốn sách Fire and Fury, Ivanka tỏ ý mong muốn là nữ tổng thống đầu tiên của nước Mỹ, và người chồng đầy tham vọng của cô sẽ trờ thành Đệ nhất Phu quân. Tuy nhiên, trước mắt, có một lời khuyên cho Ivanka hay nhất: Từ nay đến ngày 3-11 không xa, cô hãy cố “find something new” – cho cô. Không dễ đâu, khi người ta biết cô là con gái rượu của Donald Trump, có năng lực và tư cách giống cha!
Hoàng Ngọc Nguyên
