Hoàng Ngọc Nguyên
CÔNG LÝ VÀ CHÍNH TRỊ
.png)
Một ngày thứ năm đẹp trời cuối tháng ba, không phải là chuyện cá tháng tư, người dân Mỹ có được một niềm vui lớn bất ngờ đến từ ông Donald Trump. Ngày 30-3, một đại bồi thẩm đoàn của tòa án Manhattan, New York, đã quyết định truy tố cựu Tồng thống vào tội gian lận tài chánh liên quan đến việc trả tiền bịt miệng “nữ diễn viên phim người lớn” Stormy Daniels. Đây là một “biến cố lịch sử”: Trump là cựu tổng thống đầu tiên bị truy tố, bị câu lưu (arrest - cho dù không thực sự ở trong tù) và phải ra tòa (theo luật pháp nước Mỹ, không thể truy tố một tổng thống đương nhiệm). Đương nhiên, ít nhất một nửa dân số nước Mỹ vẫn nghĩ Trump là một tội phạm đáng phải ngồi tù vì tội trạng hiển nhiên và vì sự an toàn của đất nước, của xã hội. Nhưng nay Trump đã 76, và xem chừng ông ta vẩn ở ngoài vòng pháp luật. Nỗi tuyệt vọng chính là ở người dân!
Mặc dù Donald Trump vẫn tự hào đã lập nhiều kỷ lục đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ, cái kỷ lục đầu tiên này có thể là gay cấn nhất. Ngày thứ ba, 4-4, ông ta đã phải ra tòa, bị lấy dấu tay, như tất cả những tội phạm khác. Nhưng ông được miễn trừ chuyện còng tay (để giữ thể thống) và cũng không phải chụp hình thẳng và nghiêng (mug shot) bởi lẽ ai cũng biết mặt mũi ông. Và ông ta đã được nghe đến 34 tội mà đại bồi thẩm qui cho ông, để ông trả lời hoặc “Guilty” hoặc “Not guilty”. Đương nhiên ông không dại gì nói “Guilty”.
Bấy lâu nay, người dân đã quá mỏi mệt với những chuyện chính chị, chính em của Mỹ, đến mức họ không tin công lý nước Mỹ còn nữa với một nền dân chủ đình đốn như người ta đang thấy ở cả Thượng Viện và Hạ Viện liên bang - nhất là Hạ Viện đang nằm trong tay đảng Cộng Hòa mà nhiệm vụ hầu như duy nhất là chống đỡ cho một cựu tổng thống thối nát và dơ bẩn chẳng thể tưởng được. Câu hỏi đương nhiên khá day dứt: làm sao một nước Mỹ vĩ đại như thế, dân chủ thử thách lâu đời, công lý là nền tảng của chế độ pháp trị của đất nước, lại có thể phát sinh và chịu đựng được một ông tổng thống như thế?
Người ta có thể kể không hết biết bao vụ án mà Trump là chính phạm trong bao nhiêu năm qua, thế nhưng lạ lùng thay ông ta có tài luồn lọt với bao nhiêu luật sư mà ông ta đã mướn để chạy tội. Đúng Donald Trump là một “thiên tài ổn định” như ông ta vẫn tự tán dương – có lẽ chỉ có Putin, người bạn chí thiết của Trump mới có thể so sánh được. Bởi thế mà cho đến nay Donald Trump chưa thực sự phải đứng trước vành móng ngựa và lãnh án trong bất cứ vụ nào. Đến mức ông ta thực sự nghĩ rằng mình đứng trên luật pháp (above the law), có nghĩa là luât pháp không thể áp dụng cho ông ta. Và ví dụ như ông ta đứng trên đường phố New York mà bắn chết một người nào đó thì cũng vẫn được dân chúng ủng hộ như thường! Chính cái tư tưởng bệnh hoạn này đã khiến cho ông ta sẵn sàng làm bất cứ chuyện gì bất kể hợp pháp hay phi pháp!
Nay người ta đang kể ra bốn vụ án sẽ đưa ông ta ra trước tòa: một là công khai âm mưu gian lận phiếu bầu ở Georgia năm 2020 để thắng ở tiểu bang này – đây là chuyện quá rõ ràng; hai là công khai tổ chức bạo loạn ngày 6-1 để đảo ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020 – đây cũng là câu chuyện quá rõ ràng; ba là thao túng tài liệu, hồ sơ của Tổng thống mà lẽ ra Trump không được đụng đến khi rời Tòa Bạch Ốc đầu năm 2021 – Trump cứ nói là tổng thống thì ông ta có quyền coi tất cả tài liệu, hồ sơ này là của mình, và; bốn là vụ án bỏ tiền trám miệng trong cuộc vận động tranh cử tổng thống năm 2016 - một chuyện rất dễ hiểu với một con người như Trump, vốn nổi tiếng với phát biểu rất nổ: Là một ngôi sao, ông ta có thể tự do xâm phạm bất cứ phụ nữ nào…
Thế nhưng rồi bốn vụ án này sẽ đi đến đâu? Người ta lo sợ chính trị nước Mỹ hiện nay sẽ làm cho công lý chùn bước. Chẳng phải Hạ Viện Mỹ đã ba lần xử tội Donald Trump nhưng cuối cùng đảng Cộng Hòa tại Thượng Viện với Mitch McConnell làm chủ tịch đảng đã cho Trump trắng án: một lần năm 2018 vào tội thông đồng với Nga phá ứng cử viên Dân Chủ Hillary Clinton trong bầu cử tổng thống năm 2016; một lần vào đầu năm 2020 ép buộc chính phủ Zellinskyi của Ukraine phải có báo cáo về chuyện “tham nhũng” của Joe Biden thì Mỹ mới viện trợ cho Ukraine chống Nga, và; một lần nữa vào đầu năm 2021 về tổ chức bạo loạn nhằm đảo ngược kết quả bầu cử. Trump từng bày tỏ cảm kích với McConnell bằng cách mướn vợ ông ta (Elaine Chao - gốc Đài Loan) làm bộ trưởng giao thông, nhưng sau biến cố 6-1, bà Chao từ chức và hai người (Trump và McConnell) đoạn giao và Trump công khai xem McConnell là kẻ thù vì McConnell không chịu đồng ý câu chuyện “bầu cử gian lận” của Trump.
Với những thất bại của công lý trong ba vụ án kể trên, người ta phải nghĩ rằng chẳng có vụ án nào có thể đụng đến Donald Trump, mặc dù ai cũng biết ông ta dính đến chẳng biết bao nhiêu vụ trọng án bấy lâu nay (người ta nói trong 40 năm qua, kể từ khi ông ta ra đời làm ăn, chẳng thể kể siết những tội trạng ông ta đã làm nên. Cụ thể chuyện khai man trốn thuế và lường gạt khách hàng của Trump Organization).
Tuy nhiên, bốn vụ án đang được nói đến ở đây vẫn được quần chúng theo dõi để xem công lý nước Mỹ đi về đâu - nhất là nay Tối cao Pháp viện có chín thành viên thì hết sáu người mang nhãn hiệu Cộng Hòa, và trong đó có ba người do chính Trump đề cử! Và sự kết tội Trump trong vụ án trả tiền bịt miệng đáng ngạc nhiên ở chỗ trong bốn vụ án thì đây là vụ án nhẹ nhất, so với ba vụ còn lại có tính nghiêm trọng vì liên quan đến công lý, an ninh và trật tự chính trị của đất nước. Vả lại, Trump còn vướng vào vụ án Karen McDougal, một người mẫu Playboy từng được một tờ báo theo Trump trả $150.000 để bịt miệng, và còn vụ án nhà báo E. Jean Carroll kiện Trump về tội cưỡng hiếp bà cách đây cũng cả 25 năm!
Khi có tin mình phải ra tòa trả lời vụ án, Trump không tiếc lời chửi rủa. Dĩ nhiên ông ta phải nói “Tôi chẳng làm gì sai trái” (I did nothing wrong), chỉ trả tiền dịch vụ bình thường cho luật sư Michael Cohen mà thôi, còn chuyện ông này trả cho “nữ diễn viên” $130,000 là tự ý ông ta! Nhưng vấn đề không phải là chuyện trả tiền bịt miệng, mà tiền này Trump lấy ở đâu ra? Trump đương nhiên cũng chẳng buông tha đảng Dân Chủ (“phá hoại nước Mỹ”), quan tòa Juan Merchan (“tay sai của tỷ phú khuynh tả George Soros”, “nghe lời gia đình khuynh tả bên vợ”), công tố viên Alvin Braggs (“kỳ thị chủng tộc da trắng”, “đồ súc vật”. Ông ta còn kêu gọi người dân New York xuống đường tỏ thái độ.
Tuy nhiên, trong ngày thứ ba 4-4 đó, hầu như người duy nhất xuống đường là Marjorie Taylor Greene, nữ dân biểu Cộng Hòa của tiểu bang Georgia đang muốn làm người lãnh đạo quần chúng MAGA cuồng Trump, khối người da trắng dân tộc chủ nghĩa Cơ Đốc giáo (white Christian nationalism) đang bùng phát ở Mỹ vì sợ rằng một mai này người da trắng theo Cơ Đốc chẳng còn ai. Bà ta hẳn phải tham vọng nghĩ rằng trong chính giới hiện nay, chẳng ai có thể thay thế Trump bằng bà ta, và biết đâu, một ngày đẹp trời không xa, Trump sẽ biến mất, và bà ta sẽ là nữ tổng thống đầu tiên của nước Mỹ. Bà ta không hiểu được điều tối thiểu: New York không phải là vượng địa của Trump, của Cộng Hòa, cho nên cái “quần chúng” xuống đường của bà ta không đông bằng số phóng viên báo chí, truyền hình theo dõi sự kiện.
Phản ứng từ đảng Cộng Hòa chủ yếu đến từ Hạ Viện, và từ Hạ Viện đến chủ yếu từ chủ tich Cộng Hòa Kevin McCarthy và các dân biểu MAGA. Họ lên tiếng “tố cáo” cả quan tòa và biện lý đang “chính trị hóa” ngành tư pháp, và họ buộc cả hai người (Merchan và Braggs) phải ra điều trần trước Quốc Hội. Đó rõ ràng là một sự lạm dụng quyền lực, vi phạm nguyên tắc hiến pháp tam quyền phân lập. Về phía đảng Dân Chủ, họ nhắc lại quan điểm “không ai có thể đứng trên pháp luật”. Đúng là chỉ có người điên (và ngu) mới nghĩ rằng pháp luật không áp dụng cho mình. Điều đáng lưu ý là qua thăm dò dư luận của người Cộng Hòa, con số cử tri ùng hộ ông Trump đã gia tăng sau khi ông ta phải ra tòa về vụ án dơ bẩn Stormy Daniels. Trump càng bỏ xa Thống đốc De Santis và cựu Phó Tổng thống Mike Pence. Để nhắc nhở khối cử tri này và cả bà MT Greene, Daniels mới đây còn kể Trump khi đã vào phòng thì chẳng chịu mặc gì cả “làm cho tôi ngượng quá” (I was really depressed). Nhưng hình như thời nay, cử tri đã quá dễ dãi, không để ý nhũng chuyện “hình thức”, “tiểu tiết” như thế!
Tại phiên tòa ngày 4-4, Trump đã giữ im lặng, không có phát biểu nào với báo giới, và ông ta cũng không nói gì trong tòa án, gây kinh ngạc cho giới quan sát. Ông ta chỉ nói không nhận tội, và quầy quả ra về, lên máy bay trở lại Mar-a-Lego. Tại tòa, biện lý cho đọc 34 cáo buộc, chủ yếu nhằm vào những vi phạm có tính cách gian lân tài chánh trong việc trả tiền bịt miệng… Tuy nhiên, tòa qui định đến đầu tháng 12, tức đúng tám tháng nữa, mới có phiên tòa thứ hai của vụ án này. Trong thời gian chờ đợi này, hai bên (bị can và công tố) có bốn tháng để bổ sung hồ sơ, luận điểm của mình. Phía công tố sẽ đưa ra những chứng cớ hỗ trợ cho 34 cáo buộc của họ. Phia bị can Donald Trump nói họ sẽ đưa ra những phản bác nhằm mục đích không chỉ bào chữa cho Trump mà còn để cho chánh án hủy bỏ vụ án này.
Tuy ông chánh án không có quyết định bắt bị can ngậm miệng, ông Merchan nhấn mạnh các bên “cần phải tự chế không đưa ra những nhận định hay có thái độ có thể kích thích bạo lực, tạo bất ổn dân sự (civil unrest) hay phương hại đến sự an toàn hay bình an của bất cứ cá nhân nào”. Tuy thế, ngay tối thứ ba khi trở về từ tòa án ở New York. Trump vẫn bừa bãi lên tiếng trong gân nửa tiếng, gọi ông biên lý công tố là “tội phạm” (criminal), ông chánh án là “phần từ tả khuynh cực đoan”, và cả bà biện lý của tiểu bang Georgia người gốc Phi là “một người kỳ thị chủng tộc đối nghịch”… Phía Trump đang tìm cách yêu cầu ngành tư pháp thay ông chánh án Merchan mà họ cho là một “phần tử cốt cán của Dân Chủ” .
Qua vụ án Stormy Daniels, người ta có thể hiểu hơn những bế tắc của ngành tư pháp Hoa Kỳ trong thời buổi chính trị cực đoan điên rồ hiện nay. Công lý là lẽ phải, nhưng người phán quyết phải trái lại là giới chinh trị điên rồ đang lộng quyển. Cứ xem thì rõ vụ án Hạ Viện tiểu bang Tennessee lợi dụng thế đa số của Cộng Hòa để đuổi hai dân biểu người gốc Phi thuộc đảng Dân Chủ vì hai người này dám tham gia biểu tình của quần chúng chống bạo lực súng đạn đang làm cho biết bao nhiêu bị chết oan – trong đó có biết bao nhiêu trẻ. Trong khi đó, tiểu bang Cộng Hòa này lại chủ trương ngưòi ta tha hồ sở hữu và sử dụng súng…
Tuy nhiên, nếu nhìn vấn đề một cách khác, người ta vẫn có quyền mong đợi. Vụ án Stormy Daniels có thể chỉ là khúc dạo đầu. Trong tháng tư này, hay tháng năm là chậm nhất, là thời điêm của ba vụ án còn lại. Ngay chinh ông William Barr, cựu bộ trưởng tư pháp của Trump, từng từ chức trước Giang Sinh năm 2020 vì biết được âm mưu tổ chức phản loạn của Trump, đã lên tiếng trong tuần lễ Phục Sinh vừa qua: Trump không có cách gì trả lời trong ba vụ án còn lại.
Có thể nói thêm, đảng Cộng Hòa cũng không có cách gì để bào chữa cho Trump, và cũng không dại gì phải lên tiếng trong ba vụ án này. Nhất là những ứng cử viên tổng thống của đảng sẽ không cần đóng vai giả nhân giả nghĩa nữa mà chỉ thầm vỗ tay trước sự sụp đổ cuối cùng của Trump. Ngay cả Marjorie Taylor Greene đang nhìn diễn tiến này như một cơ hội để nắm khối quần chúng MAGA!
Trong tất cả những gì chúng ta có thể phỏng đoán vể tám tháng còn lại của năm 2023 này, một điều chắc chắn nhất là sự loạn lạc chính trị của nước Mỹ bởi vì hai chính đảng chắc chắn sẽ loay hoay với những bất ổn từ trong ra ngoài, từ tiểu bang đến liên bang, và vì người dân chắc chắn phải ngao ngán với bao nhiêu chuyện nặng nề trong đầu mà người ta dù cho thức bao nhiêu đêm trắng cũng không thấy ánh sáng cuối đường hầm nằm ở đâu – từ những chuyện kinh tế, y tế, chế độ phúc lợi đến những chuyện chính trị gây chia rẽ cùng cực trong nước và những chuyện quốc tế trên bờ vực của trật tự mới và thế chiến đều không cho phép người ta nói “ngày mai trời lại sáng”…
