ĐẠI DỊCH NÀO LỚN HƠN?
• Hoàng Ngọc Nguyên
Hãy nhớ lấy lời Ngài: “Tôi xứng đáng được nhận lãnh một Huân Chương Danh Dự vì đã lãnh đạo kiểm soát được China virus bằng biện pháp gia tăng thử nghiệm không nước nào sánh bằng”. “Tôi đã cứu được ít nhất 2 triệu sinh mạng của người Mỹ nhờ biện pháo ngăn chận du lịch đến từ Trung Quốc”.
Đến hôm nay, Mỹ có khoảng 3 triệu ca nhiễm, và gần 130.000 người chết, dẫn đầu thế giới ở cả hai con số này. Nước thứ nhì Brazil dù cố gắng hết sức mình chỉ được 1.6 triệu trường hợp nhiễm và 65.300 người chết. Không thể nào bắt kịp Mỹ được. Dân số Mỹ 328 triệu. Dân số thế giới 7.8 tỷ. Tỷ lệ 4.2%. Thế giới hiện có 11.8 triệu ca nhiễm, và 542.678 người chết. Nhưng về ca nhiễm, tỷ lệ Mỹ/thế giới là 25.4%. Về tử vong, tỷ lệ là 23.95%. Thành tích lãnh đạo của Donald Trump chính là những con số này, nhưng ông không đủ ngay thật để đề cập đến trong bài diễn văn ngày Lễ Độc Lập.
Rồi ngày Lễ Độc Lập 2020 cũng qua đi. Nguời ta nói rằng đó là một ngày ảm đạm, không hào hứng, vui vẻ như mọi năm, vừa là vì đại dịch coronavirus công hãm quá, nhiều người, nhất là những người già, chẳng biết làm sao đỡ (trên 85 là bị nặng nhất, đến mức tuổi thọ của người Mỹ đã giảm mạnh cho thế hệ baby-boom). Một nguyên do chủ yếu hơn, thông thường đứng trước những đại họa của đất nước, người dân phải nhìn đến người lãnh đạo. Nhưng xem chừng điều duy nhất người ta thấy trong hơn năm tháng qua khi COVID-19 đã thành một “kẻ thù vô hình” là lãnh đạo cũng biến mất.
Tuy thế, chẳng phải không có những chuyện “mắc cười” có tính thời đại. Ví dụ như chuyện ông Phó tổng thống Mike Pence, 61 tuổi, người gọi Tổng thống Trump, 74, là “cha tôi”. Trong một quảng cáo có trả tiền trên mạng cho Quỹ Donald J. Trump For President, Inc. thực hiện, ông Pence đã bảo trợ và đưa ra lời kêu gọi những người ủng hộ ông Trump hãy đóng góp cho quỹ vận động với lời thúc giục như sau: “Chúng tôi cần bạn ngay tức thì. Mỗi người ái quốc cần phải nhấn tới nếu chúng ta muốn tiêu diệt giấc mơ của Joe ngái ngủ muốn biến nước Mỹ trở thành một nước xã hội chủ nghĩa có chính phủ nở phình. Tôi đã thuyết phục cha tôi cho quí bạn môt cơ hội nữa, cho nên ông đã quyết định gia hạn đề nghị đối ứng 500% tiền đóng góp của bạn thêm một giờ nữa...”.
Ông Pence ít khi nói đến cha mình, cho nên chẳng ai biết cha ông là ai, cho đến bây giờ. Dĩ nhiên, ông Pence cứ sợ ông Trump bỏ mình để chọn người khác đứng phó. Nhưng Pence có tật tâng bốc Trump thái quá để lấy điểm. Tryump chỉ hơn Pence 13 tuổi. Và khi cỏn 13 tuổi, Trump nghe nói đang còn đi học... Sau đó, Pence rút đi cái quảng cáo này, vì sợ mang tiếng đời và gây tranh tụng với các con của Trump về việc thừa hưởng gia sản.
Hay một chuyện khác dính líu tới người da trắng, người ta gọi là Costco Karen. Karen là chữ để chỉ một người đàn bà kệch cỡm, cho mình lắm quyền và ưa vòi vĩnh thái quá (chảnh). Bà này đi vào Costco và mặc dù siêu thị này có qui định rõ ai vào siêu thị cũng phải đeo mạng, bà bắt chước tổng thống, không đeo, mặc dù bà có một mạng ở tay. Khi được nhắc nhở, bà nói “Qui định này chính là vấn đề của Costco” và “tôi chẳng có bệnh gì để phải đeo”, và “Tôi là người Mỹ. Tôi có những quyền được hiến pháp bảo vệ”. Khi nữ nhân viên của Costco muốn bà gặp cấp trên để giải quyết, bà nằm vạ, ngồi trệt xuống đất, không chịu đứng dậy. Khách hàng chung quanh thấy bà tội quá, mới nhắc bà, Costco là công ty tư nhân, đây là đất của họ, tiệm của họ, họ có quyền kêu cảnh sát đưa bà đi vào nhà thương điên. Đến lúc đó, bà mới nói bà quên uống thuốc, và đứng dậy, đi về...
Ngày Lễ Độc Lập năm nay là một trắc nghiệm lớn cho tổng thống của chúng ta về sự ngay thật và về khả năng lãnh đạo của ông. Vấn đề người dân quan tâm hàng đầu hiện nay là đại dịch coronavirus, nhưng ông Trump rất tránh né chuyện này, bởi vì ông chẳng làm gì cả, chẳng quan tâm, nên chẳng có tin vui gì. Thế nhưng ông vẫn bị chỉ trích vì chuyện không đeo mạng. Ngày 1-7, giữa lúc đại dịch trỗi mạnh ở tất cả các tiểu bang của nước Mỹ, ông có phần nào đổi giọng trong một phỏng vấn của Fox News. Ông vẫn nói ông không tin phải buộc cả nước đeo mạng, nhưng lại khẳng định là ông “ủng hộ hoàn toàn việc đeo mạng” (I’m all for masks) và ông nghĩ “mạng là tốt”.
Thế nhưng thay vì trong khi đại dịch lan tràn khắp nơi, ông cần phải “ra tay hành động” trước khi quá muộn, làm gương cho mọi người về phòng dịch bệnh, thì ông không hề có ý thức này. Người ta vẫn nói “ngôn hành hợp nhất” (nói và làm phải phù hợp), và “nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy” - một lời đã nói ra, bốn con ngựa chạy đuổi theo không kịp. Thế nhưng ông chỉ nói mà chơi. Điều ông đã quyết là không đeo mạng! Bởi thế mới có bà Karen Costco và biết bao nhiêu người như bà.
Ngày 3-7, ông tập họp được khoảng 7.500 người ủng hộ đến chân núi Rushmore, nơi có tượng đài khắc trong đá bốn cựu tổng thống Mỹ (George Washington, Thomas Jefferson, Abraham Lincoln và Theodore Roosevelt, để đọc một bài diễn văn có tính cách vận động tranh cử, lợi dụng Lễ Độc Lập năm nay. Ông tính làm một cuộc diễn binh quân đội lớn để phô trương thanh thế cá nhân mà không làm được. Nay ông đưa người ủng hộ ông đến đây để nhắc lại cho họ nhớ “chí lớn” của ông: Bốn tượng đài là còn thiếu, năm mới đủ. Ông vẫn nói nhiều lần: ông chẳng thua tổng thống nào trong quá khứ.
Thế nhưng điều quan sát viên để ý đầu tiên là trong khi giới y tế phòng dịch coronavirus đang la hoảng lên vì những cao điểm mới đang nổi lên nơi nơi, ông Trump không đeo mạng. Và phần lớn những người đến đây (thuộc tiểu bang South Dakota) cũng không đeo mạng. Và đương nhiên cũng không giữ khoảng cách. Ông Trump vẫn nói ông không cần đeo mạng vì thường khi người ta giữ khoảng cách với ông khoảng 10 feet (3 mét). Nhưng ông phải nhìn vào đám đông phía dưới. Có ba điều kinh dị: sự phi nhân, sự ngu xuẩn và đám đông.
Trong ngày Lễ Độc Lập, chúng ta hẳn phải nhớ một câu mở đầu: “We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness.” Chúng ta xem những chân lý này là hiển nhiên, mọi người được tạo ra bình đẳng, họ được đấng Tạo Hóa làm ra họ ban cho những quyền nhất định không thể lấy đi, trong những quyền đó là Sinh mệnh, Tự do và sự mưu tìm Hạnh phúc”.
Bởi vậy, trong thông điệp gởi quốc dân nhân dịp Lễ Độc Lập, tổng thống Mỹ trước hết thường nhấn mạnh vào những giá trị nước Mỹ, và dựa trên sự nhìn lại lịch sử và giá trị của đất nước, thông điệp sẽ đưa ra lời kêu gọi cần thiết, đó là sự đoàn kết, hợp tác, thỏa hiệp giữa mọi sắc dân, mọi tôn giáo, mọi đẳng cấp lợi tức, trí thức, để gìn giữ tính hợp chủng và đa văn hóa của đất nước như những điều kiện tồn tại và phát triển của nước Mỹ.
Tuy thế, trong bài nói chuyện đầy lời lẽ khích động hận thù tại Mount Rushmore ngày 3-7 cũng như thông điệp liên bang ngày 4-7, thì lời nhắn nhủ chủ yếu của Tổng thống Donald Trump chỉ nhằm đào sâu hố chia rẽ chủng tộc trong khi khoảng cách này đã trở nên nguy hiểm trong hơn tháng qua, sau vụ án cảnh sát da trắng dùng đầu gối chèn cổ một người da đen (George Floyd) đến chết ngày 25-5. Ông Trump, qua thông điệp Lễ Độc Lập, đã thề tiêu diệt cuộc “cách mạng văn hóa cánh tả” của những người da đen đang nhằm lật đổ “văn hóa cách mạng” của đất nước từ thời lập quốc. Ông bao đồng mọi thành phần ngưòi da đen, từ những người “vô chinh phủ” đến những người biểu tình ôn hòa “đòi quyền sống” (Black Lives Matter) đến những nhóm đòi lật đổ những tượng đài của các nhân vật lãnh đạo Liên minh Miền Nam trước đây có nuôi nô lệ da đen trong nhà, những phần tử lợi dụng để đập phá các cửa tiệm, hôi của... Ông nói: “Đã luôn luôn có những người tìm cách nói dối về quá khứ đất nước để giành quyền lực trong hiện tại, những người bịa đặt về lịch sử của chúng ta, những người muốn chúng ta hỗ thẹn vì chính mình. Mục tiêu của họ là phá tan hoang cả”.
Khi nhìn đến sự nổi dậy xuống đường của người da đen hiện nay, Trump không hề bàn đến lịch sử mấy trăm năm của chế độ nô lệ của người da đen, ông cũng không tỏ ra hiểu biết gì những kết quả hạn chế của cuộc đấu tranh dân quyền, khi không ít người Mỹ trắng hiện nay vẫn còn thấy mình trên đầu, trên cổ người da đen. Ông không nhìn thẳng vào sự thật hiện tại, sự chênh lệch trắng đen thể hiện trên mọi mặt của cuộc sống: kinh tế, y tế, giáo dục, gia cư... Ông không có môt lời lẽ hòa hoãn, kêu gọi hòa giải... Ông như một lãnh tụ KKK.
Bà Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth, tiểu bang Illinois, mất cả hai chân vì chiến tranh Iraq, đã phê phán Tổng thống Trump đã có những ưu tiên sai lầm, và ông cũng thất bại trong việc đối phó với coronavirus. “Thay vì bảo vệ sinh mạng của hàng chục triệu dân, ông đã để cho 130,000 người thiệt mạng và 3 triệu người nhiễm bệnh, trong khi đó ông tuyên dương tượng đài của những kẻ phản bội trong Liên quân Miền Nam (trong Nội chiến). Trong khi ông đe dọa tối đa những người xuống đường trong nước Mỹ vì dân quyền, ông lại làm ngơ để cho Nga tìm cách hạ sát lính Mỹ tai Afghanistan”. Bà nói Trump và Mike Pence, phó tổng thống được giao nhiệm vụ đối phó với COVID-19, đều đã thất bại.
Đúng là người dân bình thường đang có những nỗi lo có tính sống chết, đó là nạn dịch COVID-19 và chuyện công ăn việc làm. Người già đương nhiên lo đại dịch hơn người trẻ, vì có đến 80% người đã chết là trên 65. Nhưng họ nhìn đến nền kinh tế cũng lo cho con cái và sợ cho chính mình. Và đương nhiên họ cũng nhìn đến chuyện phân biệt chủng tộc ở Mỹ để thấy sự bất an xã hội ngày càng trở nên nguy hiểm hơn, bởi vì người da đen đang tuyệt vọng hơn và người da trắng giận dữ hơn. Và suy nghĩ thêm một tí nữa, người ta hẳn phải thấy việc ông Trump dung túng Sa hoàng Nga Vladimir Putin là một đe dọa cho lợi ích an ninh quốc gia sống còn của Mỹ, trong khi quan hệ Mỹ-Trung Quốc đúng là một sự quậy phá tai hại cho sự an bình mà Mỹ phải có để tập trung vào những chuyện trong nước.
Cho đến ngày hôm nay, 6-7, không có gì nghi ngờ nữa là đại dịch vẫn còn là một đe dọa nghiêm trọng chết người đối với người dân cả nước. Chẳng có thể nuôi dưỡng ảo tưởng đã qua rồi cơn ác mộng, không nói gì đến “thành kiến” cho rằng dịch coronavirus chỉ là chuyện bịa đặt của những người “Dump-Trump” phá một tổng thống đã khẳng khái nhất định không mang mạng che mặt, do đó người ta càng nhận ra mặt thật của ông rõ hơn. Trong phát biểu trong hai ngày 3-4 tháng này, ông vẫn có luận điệu chai mặt: “Đến 99% trường hợp nhiễm bệnh là vô hại”, “coronavirus sẽ lẳng lặng biến mất”, “Chúng ta sẽ có một thắng lợi vĩ đại trước mắt”, “Nạn dịch này đang được kiểm soát chặt chẽ”, “Một thời gian dài trước cuối năm nay chúng ta sẽ có thuốc chủng”, “Nước Mỹ đứng đầu thế giới trong cuộc chiến chống coronavirus”, “Chẳng nước nào có tỷ lệ người thử nghiệm cao như nước Mỹ”, “Nhờ sự lãnh đạo của tôi đã cứu được ít nhất 2 triệu sinh mạng người Mỹ”.
Sự thực mà ai cũng thấy là nước Mỹ dẫn xa thế giới về số người nhiễm bệnh và số người chết, ngay cả tính theo tỷ lệ dân số. ... Sự thực là Liên Âu đã ly khai với Mỹ, không phải vì chuyện chính trị, mà là chuyện corona. Mỹ rút khỏi tổ chức y tế thế giới WHO nhưng lại làm cho Liên Âu hoảng sợ vì những con số bệnh và chết, nên Liên Âu mở cửa lại nhưng cấm cửa với người đến từ Mỹ. Tông thống Trump thì vẫn tiếp tục nói “Trung Quốc phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về nạn virus Tàu trên đất Mỹ”, có nghĩa là Trump chẳng có trách nhiệm gì cả.
Thế nhưng trong năm ngày liên tiếp đấu thang 7 (1-5/7) số trường hợp nhiễm đã tăng mạnh, lên đến hơn 52.000 trung bình một ngày, so với khoảng 29.000 trong cả tháng sáu. Cơ quan CDC phòng và chống dịch đã công bố một nghiên cứu cho rằng số người bị nhiễm coronavirus có thể hơn 10 lần con số đưọc biết (hiện nay là 3 triệu). Con số người chết vì coronavirus: 130.000 (xấp xỉ).
Bác sĩ Anthony Fauci, trưởng ban dịch bệnh của Hoa Kỷ, người đã nổi lên trong thời sự vì sự can đảm của ông bác bỏ những quan điểm “dễ dãi” cố hữu của Trump, (“thiên tai” rất ổn định này cho rằng số người nhiễm bệnh gia tăng vì thử nghiệm nhiều quá, phải bớt đi. Còn người chết? Già mà có bệnh sẵn đương nhiên coronavirus sẽ “nối vòng tay lớn”) đã cảnh báo một đợt bùng phát mới đã bắt đầu, và “cách duy nhất chúng ta có thể châm dứt nó là phải cùng nhau hành động”. Bác sĩ Deborah Birx, phối trí viên ứng phó coronavirus, thay vì nói theo Trump bớt thử nghiệm đi, bà kêu gọi những thế hệ trung niên hay thanh niên tích cực tìm cách thử nghiệm, vì giới chuyên môn y tế cần biết những người không có triệu chứng (asymptomatic) cũng có thể nhiễm bệnh như thế nào.
Chúng ta đã rõ tổn thất của nước Mỹ quá cao vì lãnh đạo nước Mỹ đã hành động quá chậm chạp, rụt rè, và quá thiếu sót. Nay, bác sĩ Fauci đã tóm gọn sự gia tăng trường hợp dương tính hiện nay là do mọi chuyện từ những vùng “có thể đã mở cửa hơi quá sớm cho đến mở đúng lúc nhưng không theo những bước đúng đắn, trật tự, và đến trách nhiệm của chính người dân không theo hướng dẫn... Người ta lan nhiễm cho người khác, và cuối cùng ta sẽ gây nhiễm cho người già yếu có sẵn bệnh,” ông nói. “Chúng ta có trách nhiệm với chính bản thân, nhưng cũng có trách nhiệm với xã hội bởii vì nếu muốn chấm dứt sự bùng phát này thì chúng ta phải thực sự chấm dứt nó”. Bác sĩ Fauci và bác sĩ Birx đều nhấn mạnh sự quan trọng tối thiết của việc giữ khoảng cách cùng đeo mạng che cả mũi và miệng.
Bác sĩ Fauci phát biểu mới nhất, có tinh cảnh cáo nghiêm trọng: Chúng ta đang đi sai hướng.
Vấn đề không phải là con số người chết tăng mạnh. Con số này đang giảm và phải được theo dõi và giải thích. Vấn đề là nhiều người bệnh quá thì bệnh viện hết chỗ. Đó có thể là khởi điểm của một bi kich mới khủng khiếp hơn - nhất là khi những người mắc những bệnh thông thường chẳng biết bác sĩ ở đâu mà chạy chữa!
Nếu nhìn xe cộ ngoài đường, người người ra vào Costco, Sams Club, Walmart, Target,... người ta dễ có càm tưởng công chúng có vẻ chẳng hiểu gì cả chuyện gì đang xảy ra. Người ta vẫn sẵn sàng ra đường, và xuống đường. Không mấy người hiểu được tấn bi kịch của thời đại này cho xã hội, cho nhiều gia đình, cho nhiều người già tuyệt vọng. Mai đây, xã hội sẽ đổi khác nhiều, tuổi thọ sẽ giảm, và không còn gánh nặng ngân sách của baby-boom nữa mà ca cẩm...
Còn tấn bi kịch của Arizona? Nay tiểu bang này đã được xếp hạng tám trong tổng số 50 tiểu bang về con số nhiễm bệnh: 98.103 trường hợp. Nhưng tiểu bang này đứng hạng thứ năm về tỷ lệ số người nhiễm bệnh trên 100.000 người. Về tử vong, AZ có 1.825 người bất hạnh, tỷ lệ cứ 100.000 người thì có 25. Cách đây chỉ một tháng, Arizona không có trong 15 hàng đầu. Nhưng đây là một tiểu bang Cộng Hòa, tương tự như Florida, Texas, là hai nơi cũng đang chứng kiến sự gia tăng rùng rợn mà vì bầu cử tháng 11 sắp đến nên người ta không dám nói gì với ngưòi dân.
Thời đại của chúng ta bi đát như thế. Cái giá phải trả cho sự ngu xuẩn, mê muội và phi nhân của con người?
Hoàng Ngọc Nguyên
