• Đinh Từ Thức
Sinh mạng và quyền lợi
Hôm nay, 30 tháng 4, 2020, kỷ niệm 45 năm ngày Mỹ hoàn toàn rút khỏi Việt Nam, sau khi tham dự cuộc chiến kéo dài 10 năm, với tổn thất nhân mạng trên 50 ngàn người. Hôm nay cũng là ngày đánh dấu số người thiệt mạng tại Mỹ trong đại dịch Covid-19 cao ngang với số người thiệt mạng trong chiến tranh Việt Nam. Chỉ khác nhau về thời gian. 45 năm trước, thiệt hại trên năm chục ngàn người trong mười năm, đã là một con số ghê gớm. Bây giờ, thiệt hại tương đương chỉ trong vài tháng. Tổng Thống Nixon trước đây cho rằng ông đã kiến tạo được hoà bình trong danh dự. Bây giờ, Tổng Thống Trump tuyên bố, nếu số người thiệt mạng trong đại dịch khoảng một trăm ngàn người, là chính quyền ông đã làm việc tốt (100.000 deaths as “a very good job”).
Trong lá thư ngắn gửi cho trang Quan điểm (Opinion Letter) đăng trên báo The New York Times ngày 28 tháng 4, 2020, cựu phóng viên báo này là Fox Butterfield đã so sánh hành động của các Tổng Thống Mỹ trước đây và bây giờ. Lá thư chỉ ngắn có ba đoạn, mang tựa Grim Milestones: U.S. Deaths in the Pandemic and in Vietnam (Thời điểm nghiệt ngã: Chết trong Đại dịch Mỹ và tại Việt Nam), xin tạm dịch từ nguyên văn như sau:
Trong một vài ngày nữa, chúng ta sẽ gặp một trùng hợp khủng khiếp. Số người Mỹ thiệt mạng từ Covid-19 sẽ vượt tổng số người Mỹ bị giết tại Việt Nam, với thống kê chính thức là 58.220. Thứ Năm này cũng đánh dấu kỷ niệm 45 năm ngày thất thủ Sài Gòn, chấm dứt cuộc chiến ô nhục của chúng ta tại Việt Nam. Tôi còn nhớ ngày đó vì tôi từng là một phóng viên của New York Times tại Sài Gòn bấy giờ và đã di tản bằng máy bay trực thăng.
Bây giờ có vẻ như là hai thảm cảnh vĩ đại này sẽ có liên hệ căn bản gì đó với sự lãnh đạo của tổng thống. Sử liệu ghi nhận rằng Lyndon Johnson quyết định gửi quân chiến đấu tới Việt Nam ngay cả khi ông ấy được cảnh giác rằng cuộc chiến không thắng được, và Nixon tiếp tục dội bom ở đó mặc đầu có cố vấn chống lại. Donald Trump không thèm để ý tới báo động từ các cơ quan tinh báo của chính ông ta về coronavirus nhiều tháng trước và không chuẩn bị đối phó đúng mức.
Johnson và Nixon đều bất chấp sự việc bằng cách uốn nó theo quyết tâm của mình. Bây giờ Donald Trump đã chọn đi theo con đường đó, đồng điệu lạ lùng với cùng một con số tử vong vào ngày định mệnh.
Fox Butterfield
Portland, Ore.
Tác giả từng là phóng viên báo Times tại Sài Gòn từ 1971 đến 1973 và trở lại vào năm 1975. Ông cũng là thành viên trong ban viết loạt bài “Tài liệu mật Bộ Quốc Phòng – The Pentagon Papers”.
***
Fox Butterfield chỉ viết các thảm cảnh đến với nước Mỹ trước đây và bây giờ hình như cùng có liên hệ căn bản tới sự lãnh đạo của các vị tổng thống, mà không nói rõ là gì.
Người viết này vốn sống ở Sài Gòn, di tản khỏi nơi đó đêm 29 tháng 4, 1975, để tránh Cs-75, và đang cách ly tại gia ở Mỹ để tránh Covid-19, có thể nói rõ mối liên hệ căn bản giữa các tổng thống với đại nạn của quốc dân. Đó chính là ý muốn tái đắc cử. Ông Johnson không muốn mang tiếng là người để mất VN, vì như thế sẽ mất luôn chức tổng thống. Ông Nixon sợ thất hứa giải quyết chiến tranh VN khi tranh cử lần đầu, sẽ không được tái cử. Ông Trump cố bám vào cái bong bóng thị trường chứng khoán, càng lâu càng tốt, nếu nó bể theo đại dịch, hy vọng tái cử cũng bể theo. Chính ông nói, ông biết từ đầu là đại dịch quan trọng, nhưng để an dân, ông nói nó không quan trọng, nó sẽ biến đi như phép lạ. Và mọi sự đều trong vòng kiểm soát, giống y chang các ông Johnson và Nixon luôn nhắc đã thấy ánh sáng cuối đường hầm.
Lựa chọn quyết định giữa địa vị và mạng sống, là điều khó khăn. Nhưng giữa địa vị của mình, và mạng sống người khác, dù thuộc loại lãnh đạo như Trump, cũng dễ dàng quyết định giống nhau.
