Lời dịch giả: David Frum là đảng viên đảng Cộng hòa. Ông là người viết diễn văn cho Tổng thống George W. Bush. Ông còn là tác giả của cuốn sách đầu tiên viết về thời kỳ tổng thống Bush. Ông được ghi nhận là người tạo ra cụm từ “trục ma quỷ” trong bài diễn văn toàn quốc năm 2002 của Bush.
David Frum là biên tập viên cao cấp của báo The Atlantic, cũng là cộng tác viên của MSNBC. Ông phục vụ trong ban quản trị của Liên minh Do Thái Cộng hòa (Republican Jewish Coalition), viện Nghiên cứu Giao dịch Chính sách (Policy Exchange) của Anh, nhóm lập sách chống ma túy ‘Các Tiếp Cận Khôn Ngoan Về Cần Sa’ (Smart Approaches to Marijuana), phó chủ tịch và đồng sự của viện R Street Institute.
Ông Frum là con của Barbara Frum, một nhà báo người Canada. Ông Frum có xu hướng hữu khuynh. Cho nên, ông và những người có truyền thống hữu khuynh khác có thể đánh giá chính xác sự thiếu lãnh đạo của TT Trump trong vấn đề này. Trong nhiều năm qua, ông Frum được coi là một cây bút xuất sắc trong ngành báo chí.
Donald Trump. Nguồn: MANDEL NGAN / AFP / GETTY
Tổng thống đang thất bại, và người Mỹ đang trả giá cho những thất bại của ông.
“Tôi không chịu trách nhiệm gì cả”, Tổng thống Donald Trump nói tại Vườn Hồng ngày 13/3. Những lời này có thể sẽ kết thúc như là văn bia cho thời kỳ tổng thống của ông, một câu nói tổng hợp tất cả.
Trump bây giờ mơ tưởng cho mình là một tổng thống thời chiến. Cuộc chiến của ông ta như thế nào? Đến cuối tháng 3, coronavirus đã giết chết nhiều người Mỹ hơn vụ tấn công 11/9. Đến cuối tuần đầu tiên của tháng Tư, virus đã giết chết nhiều người Mỹ hơn bất kỳ trận đánh nào thời Nội chiến. Đến lễ Phục sinh, nó có thể đã giết chết nhiều người Mỹ hơn là Chiến tranh Triều Tiên. Theo biểu đồ hiện tại, đến cuối tháng Tư, nó sẽ giết nhiều người Mỹ hơn chiến tranh Việt Nam. Trước đó, ông đã hứa rằng thương vong có thể được giữ gần bằng 0, giờ đây Trump tuyên bố rằng ông sẽ đạt được kết quả tốt, nếu số tử vong nằm dưới mức 200.000 người.
Hoa Kỳ đang ở trên quỹ đạo phải hứng chịu nhiều bệnh tật, tử vong nhiều hơn, và tác hại kinh tế nặng nề hơn từ loại virus này, so với bất kỳ quốc gia phát triển nào khác.
Đại dịch xảy ra không phải là lỗi của Trump. Nhưng sự không chuẩn bị của Hoa Kỳ cho một đại dịch là lỗi của Trump. Việc các mặt nạ dự trữ bị hư vỡ là do chính phủ liên bang để cho các hợp đồng bảo trì bị hết hiệu lực trong năm 2018 là lỗi của Trump. Việc không lưu trữ đủ các thiết bị bảo vệ y tế ở trong kho vũ khí quốc gia là lỗi của Trump. Việc các tiểu bang đấu thầu chống lại nhau để tranh thiết bị, trả tiền mắc gấp bội cho máy thở, là lỗi của Trump. Du khách hàng không bị triệu về Mỹ và buộc phải đứng chung hàng giờ trong đám đông ở sân bay dày đặc bên cạnh những người bị nhiễm bệnh? Đó cũng là lỗi của Trump.
Mười tuần lễ khăng khăng rằng coronavirus là một loại cúm vô hại sẽ tự biến mất một cách kỳ diệu? Trump lại phạm lỗi một lần nữa. Sự từ chối của các thống đốc tiểu bang đỏ (Cộng Hòa) để ra tay hành động kịp thời, việc không đóng cửa các bãi biển ở Florida và bờ biển vùng Vịnh Mễ Tây Cơ cho đến cuối tháng 3? Lỗi đó được chia sẻ rộng hơn, nhưng một lần nữa, trách nhiệm thuộc về Trump: Ông có thể đã ngăn chặn nó, và ông đã không làm thế.
Những lời nói dối về coronavirus của những người dẫn chương trình trên Fox News và đài phát thanh bảo thủ là lỗi của Trump: Họ đã làm điều đó để bảo vệ ông ta. Hy vọng sai lầm về thuốc chữa trị tức thời và vắc-xin trong tưởng tượng là lỗi của Trump, bởi vì ông nói những lời dối trá đó để che đậy việc ông không hành động kịp thời.
Mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng kinh tế là lỗi của Trump; mọi thứ sẽ ít tồi tệ hơn nếu ông ta hành động nhanh hơn thay vì cử cố vấn kinh tế (Kudlow) và con trai Eric ra bảo đảm với người Mỹ rằng, thị trường chứng khoán xuống là cơ hội tốt để mua.
Việc sa thải một thuyền trưởng Hải quân (Crozier) vì đã nói trung thực về mối đe dọa virus đối với thuỷ thủ của tàu? Lỗi của Trump. Thực tế là rất nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền đã bị trống rỗng hoặc được lấp vào bởi những người bất tài? Lỗi của Trump. Việc chèn nguời con rể kiêu ngạo và bất tài của Trump (Kushner) làm chỉ huy trưởng của chuỗi cung ứng y tế quốc gia? Lỗi của Trump.
Trong ba năm qua, Trump đã dùng con đường nói xấu, lừa gạt và bắt nạt để vào được văn phòng mà ông ta hoàn toàn không đủ khả năng. Nhưng sớm hay muộn, mọi tổng thống đều phải đối mặt với một cuộc kiểm tra tối cao, một cuộc kiểm tra không thể trốn tránh bằng cách nói bậy, nói vô tội vạ và bắt nạt. Cuộc kiểm tra đó đã tràn ngập Trump.
Trump đã thất bại. Ông đang thất bại. Ông sẽ tiếp tục thất bại. Và người Mỹ đang trả giá cho những thất bại của ông.
Coronavirus nổi lên ở Trung Quốc vào cuối tháng 12. Chính quyền Trump đã nhận được thông báo chính thức đầu tiên về vụ dịch này vào ngày 3/1. Ca lây nhiễm được xác nhận đầu tiên ở Hoa Kỳ được chẩn đoán vào giữa tháng Giêng. Các thị trường tài chính ở Hoa Kỳ đã hứng chịu một loạt các vụ tuột dốc bắt đầu vào ngày 24/2.
Người đầu tiên được biết bị nhiễm COVID-19, căn bệnh do coronavirus gây ra, ở Hoa Kỳ đã chết vào ngày 29/2. Người thứ 100 chết vào ngày 17/3. Đến ngày 20/3, riêng thành phố New York đã xác nhận 5.600 ca lây nhiễm. Mãi đến ngày 21/3 – ngày Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ đặt mua hàng quy mô lớn đầu tiên cho mặt nạ N95 – Nhà Trắng mới bắt đầu sắp xếp chuỗi cung ứng quốc gia để đáp ứng mối đe dọa một cách nghiêm túc. “Những gì họ đã làm trong 13 ngày qua thực sự phi thường,” Jared Kushner nói hôm 3/4, anh ta đã thực sự thừa nhận sự lãng phí trong các tuần lễ từ ngày 3/1 đến ngày 21/3.
Đó là những tuần lễ mà xét nghiệm hầu như không xảy ra, vì không có dụng cụ test. Đó là những tuần lễ mà việc truy tìm virus hầu như không xảy ra, vì có rất ít xét nghiệm. Đó là những tuần lễ mà sự cô lập đã không xảy ra, bởi vì tổng thống và chính quyền của ông nhấn mạnh rằng virus đã được kiểm soát. Đó là những tuần lễ mà nguồn cung cấp y tế không được đặt mua, bởi vì không ai trong Nhà Trắng có ở nhà để đặt hàng. Những tuần lễ bị mất đó đã đặt Hoa Kỳ vào con đường dẫn đến sự bùng phát tồi tệ nhất của coronavirus trong các nước phát triển: Chiếm 1/4 của tất cả các ca nhiễm được xác nhận ở bất cứ nơi nào trên Trái đất.
Những tuần lễ bị mất đó cũng đưa Hoa Kỳ – và do đó thế giới – vào con đường sụp đổ kinh tế thẳng dốc hơn bất kỳ các lần nào xảy ra trước đây. Các nhà thống kê không thể đếm kịp theo tốc độ suy thoái kinh tế đang gia tăng. Có thể đoán không sai rằng tỷ lệ thất nghiệp đã lên tới 13% vào ngày 3/4. Nó có thể đạt đỉnh ở mức 20%, thậm chí có thể cao hơn và đe dọa sẽ ở mức của thời Đại Khủng Hoảng (Great Depression 1929-1939) cho tới năm 2021, và có thể lâu hơn.
Đất nước này – được đệm bởi các đại dương tính từ tâm chấn Đông Á của sự bùng phát virus toàn cầu, được may mắn có công nghệ y tế tiên tiến nhất trên Trái đất; được đãi ngộ với các cơ quan và nhân sự chuyên lo để ứng phó với các đại dịch – lẽ ra và nên là ít bị thiệt hại hơn các quốc gia gần Trung Quốc. Thay vì như vậy, Hoa Kỳ lại chịu đựng đau đớn nhiều hơn bất kỳ quốc gia tương tự nào.
Đáng lẽ ra không phải nên như thế này. Nếu ai đó (không phải Trump) là tổng thống Hoa Kỳ vào tháng 12 năm 2019 – Hillary Clinton, Jeb Bush, Mike Pence, thực sự gần như bất kỳ ai khác, Hoa Kỳ vẫn sẽ bị ảnh hưởng bởi coronavirus. Nhưng nó sẽ được chuẩn bị tốt hơn và có khả năng đáp ứng tốt hơn.
Trong những tuần đầu của đại dịch, khi rất nhiều cái chết và sự khổ đau vẫn còn có thể được ngăn chặn hoặc làm giảm nhẹ, Trump đã
thụ động dựa vào mơ tưởng. Trong những ngày đầu tiên quan trọng đó, Trump đã làm hai cuộc cá cược lớn. Ông đặt cược rằng virus có thể được ngăn chặn vào Hoa Kỳ bằng cách hạn chế đi lại. Và ông cá rằng, nếu đến mức virus đã xâm nhập được vào Hoa Kỳ, thì nó sẽ bị đốt cháy khi thời tiết ấm lên.
Tại một phiên họp với thống đốc các tiểu bang vào ngày 10/2, Trump đã dự đoán rằng virus sẽ tự biến mất.
“Bây giờ, virus mà chúng ta nói phải đối phó—quý vị biết đấy, rất nhiều người nghĩ rằng nó sẽ biến mất vào tháng Tư với sức nóng—khi mùa nóng đến. Thông thường, nó sẽ biến mất vào tháng Tư. Chúng ta đang rất ổn mà. Hiện tại chúng ta có 12 ca—11 ca, và nhiều ca đang ở trong tình trạng ổn định”.
Vào ngày 14/2, Trump lặp lại, bảo đảm rằng virus sẽ tự biến mất. Ông đã tweet một lần nữa vào ngày 24/2, rằng ông đã “phần chắc kiểm soát được virus ở Hoa Kỳ.” Vào ngày 27/2, ông nói rằng virus sẽ biến mất “như một phép mầu.”
Hai giả định này đã khiến ông kết luận rằng không cần phải làm gì nhiều. Nghị sĩ Chris Murphy sau khi rời cuộc họp giao ban tại Nhà Trắng vào ngày 5/2 đã tweet:
“Vừa rời khỏi cuộc họp giao ban với Hành Pháp về coronavirus. Điểm mấu chốt: Họ không coi điều này là nghiêm trọng. Đáng chú ý, không có yêu cầu tài trợ khẩn cấp, đó là một sai lầm lớn. Hệ thống y tế địa phương cần y cụ, cần huấn luyện, cần tuyển nhân viên v.v… Và họ cần nó ngay bây giờ.”
Trump và những người ủng hộ ông nói rằng ông đã bị phân tâm khi đối phó với khủng hoảng, bởi vì ông bị luận tội. Ngay cả khi cho đó là sự thật, để biện hộ rằng việc lo bảo vệ các hành vi sai trái trong quá khứ của ông làm, dẫn đến những thất bại thô thiển hiện nay, nó không phải là một lý do.
The Atlantic
Tác giả: David Frum
Dịch giả: Châu Ngọc Vân
7-4-2020
David Frum là biên tập viên cao cấp của báo The Atlantic, cũng là cộng tác viên của MSNBC. Ông phục vụ trong ban quản trị của Liên minh Do Thái Cộng hòa (Republican Jewish Coalition), viện Nghiên cứu Giao dịch Chính sách (Policy Exchange) của Anh, nhóm lập sách chống ma túy ‘Các Tiếp Cận Khôn Ngoan Về Cần Sa’ (Smart Approaches to Marijuana), phó chủ tịch và đồng sự của viện R Street Institute.
Ông Frum là con của Barbara Frum, một nhà báo người Canada. Ông Frum có xu hướng hữu khuynh. Cho nên, ông và những người có truyền thống hữu khuynh khác có thể đánh giá chính xác sự thiếu lãnh đạo của TT Trump trong vấn đề này. Trong nhiều năm qua, ông Frum được coi là một cây bút xuất sắc trong ngành báo chí.
|
Donald Trump. Nguồn: MANDEL NGAN / AFP / GETTY
Tổng thống đang thất bại, và người Mỹ đang trả giá cho những thất bại của ông.
“Tôi không chịu trách nhiệm gì cả”, Tổng thống Donald Trump nói tại Vườn Hồng ngày 13/3. Những lời này có thể sẽ kết thúc như là văn bia cho thời kỳ tổng thống của ông, một câu nói tổng hợp tất cả.
Trump bây giờ mơ tưởng cho mình là một tổng thống thời chiến. Cuộc chiến của ông ta như thế nào? Đến cuối tháng 3, coronavirus đã giết chết nhiều người Mỹ hơn vụ tấn công 11/9. Đến cuối tuần đầu tiên của tháng Tư, virus đã giết chết nhiều người Mỹ hơn bất kỳ trận đánh nào thời Nội chiến. Đến lễ Phục sinh, nó có thể đã giết chết nhiều người Mỹ hơn là Chiến tranh Triều Tiên. Theo biểu đồ hiện tại, đến cuối tháng Tư, nó sẽ giết nhiều người Mỹ hơn chiến tranh Việt Nam. Trước đó, ông đã hứa rằng thương vong có thể được giữ gần bằng 0, giờ đây Trump tuyên bố rằng ông sẽ đạt được kết quả tốt, nếu số tử vong nằm dưới mức 200.000 người.
Hoa Kỳ đang ở trên quỹ đạo phải hứng chịu nhiều bệnh tật, tử vong nhiều hơn, và tác hại kinh tế nặng nề hơn từ loại virus này, so với bất kỳ quốc gia phát triển nào khác.
Đại dịch xảy ra không phải là lỗi của Trump. Nhưng sự không chuẩn bị của Hoa Kỳ cho một đại dịch là lỗi của Trump. Việc các mặt nạ dự trữ bị hư vỡ là do chính phủ liên bang để cho các hợp đồng bảo trì bị hết hiệu lực trong năm 2018 là lỗi của Trump. Việc không lưu trữ đủ các thiết bị bảo vệ y tế ở trong kho vũ khí quốc gia là lỗi của Trump. Việc các tiểu bang đấu thầu chống lại nhau để tranh thiết bị, trả tiền mắc gấp bội cho máy thở, là lỗi của Trump. Du khách hàng không bị triệu về Mỹ và buộc phải đứng chung hàng giờ trong đám đông ở sân bay dày đặc bên cạnh những người bị nhiễm bệnh? Đó cũng là lỗi của Trump.
Mười tuần lễ khăng khăng rằng coronavirus là một loại cúm vô hại sẽ tự biến mất một cách kỳ diệu? Trump lại phạm lỗi một lần nữa. Sự từ chối của các thống đốc tiểu bang đỏ (Cộng Hòa) để ra tay hành động kịp thời, việc không đóng cửa các bãi biển ở Florida và bờ biển vùng Vịnh Mễ Tây Cơ cho đến cuối tháng 3? Lỗi đó được chia sẻ rộng hơn, nhưng một lần nữa, trách nhiệm thuộc về Trump: Ông có thể đã ngăn chặn nó, và ông đã không làm thế.
Những lời nói dối về coronavirus của những người dẫn chương trình trên Fox News và đài phát thanh bảo thủ là lỗi của Trump: Họ đã làm điều đó để bảo vệ ông ta. Hy vọng sai lầm về thuốc chữa trị tức thời và vắc-xin trong tưởng tượng là lỗi của Trump, bởi vì ông nói những lời dối trá đó để che đậy việc ông không hành động kịp thời.
Mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng kinh tế là lỗi của Trump; mọi thứ sẽ ít tồi tệ hơn nếu ông ta hành động nhanh hơn thay vì cử cố vấn kinh tế (Kudlow) và con trai Eric ra bảo đảm với người Mỹ rằng, thị trường chứng khoán xuống là cơ hội tốt để mua.
Việc sa thải một thuyền trưởng Hải quân (Crozier) vì đã nói trung thực về mối đe dọa virus đối với thuỷ thủ của tàu? Lỗi của Trump. Thực tế là rất nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền đã bị trống rỗng hoặc được lấp vào bởi những người bất tài? Lỗi của Trump. Việc chèn nguời con rể kiêu ngạo và bất tài của Trump (Kushner) làm chỉ huy trưởng của chuỗi cung ứng y tế quốc gia? Lỗi của Trump.
Trong ba năm qua, Trump đã dùng con đường nói xấu, lừa gạt và bắt nạt để vào được văn phòng mà ông ta hoàn toàn không đủ khả năng. Nhưng sớm hay muộn, mọi tổng thống đều phải đối mặt với một cuộc kiểm tra tối cao, một cuộc kiểm tra không thể trốn tránh bằng cách nói bậy, nói vô tội vạ và bắt nạt. Cuộc kiểm tra đó đã tràn ngập Trump.
Trump đã thất bại. Ông đang thất bại. Ông sẽ tiếp tục thất bại. Và người Mỹ đang trả giá cho những thất bại của ông.
Coronavirus nổi lên ở Trung Quốc vào cuối tháng 12. Chính quyền Trump đã nhận được thông báo chính thức đầu tiên về vụ dịch này vào ngày 3/1. Ca lây nhiễm được xác nhận đầu tiên ở Hoa Kỳ được chẩn đoán vào giữa tháng Giêng. Các thị trường tài chính ở Hoa Kỳ đã hứng chịu một loạt các vụ tuột dốc bắt đầu vào ngày 24/2.
Người đầu tiên được biết bị nhiễm COVID-19, căn bệnh do coronavirus gây ra, ở Hoa Kỳ đã chết vào ngày 29/2. Người thứ 100 chết vào ngày 17/3. Đến ngày 20/3, riêng thành phố New York đã xác nhận 5.600 ca lây nhiễm. Mãi đến ngày 21/3 – ngày Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ đặt mua hàng quy mô lớn đầu tiên cho mặt nạ N95 – Nhà Trắng mới bắt đầu sắp xếp chuỗi cung ứng quốc gia để đáp ứng mối đe dọa một cách nghiêm túc. “Những gì họ đã làm trong 13 ngày qua thực sự phi thường,” Jared Kushner nói hôm 3/4, anh ta đã thực sự thừa nhận sự lãng phí trong các tuần lễ từ ngày 3/1 đến ngày 21/3.
Đó là những tuần lễ mà xét nghiệm hầu như không xảy ra, vì không có dụng cụ test. Đó là những tuần lễ mà việc truy tìm virus hầu như không xảy ra, vì có rất ít xét nghiệm. Đó là những tuần lễ mà sự cô lập đã không xảy ra, bởi vì tổng thống và chính quyền của ông nhấn mạnh rằng virus đã được kiểm soát. Đó là những tuần lễ mà nguồn cung cấp y tế không được đặt mua, bởi vì không ai trong Nhà Trắng có ở nhà để đặt hàng. Những tuần lễ bị mất đó đã đặt Hoa Kỳ vào con đường dẫn đến sự bùng phát tồi tệ nhất của coronavirus trong các nước phát triển: Chiếm 1/4 của tất cả các ca nhiễm được xác nhận ở bất cứ nơi nào trên Trái đất.
Những tuần lễ bị mất đó cũng đưa Hoa Kỳ – và do đó thế giới – vào con đường sụp đổ kinh tế thẳng dốc hơn bất kỳ các lần nào xảy ra trước đây. Các nhà thống kê không thể đếm kịp theo tốc độ suy thoái kinh tế đang gia tăng. Có thể đoán không sai rằng tỷ lệ thất nghiệp đã lên tới 13% vào ngày 3/4. Nó có thể đạt đỉnh ở mức 20%, thậm chí có thể cao hơn và đe dọa sẽ ở mức của thời Đại Khủng Hoảng (Great Depression 1929-1939) cho tới năm 2021, và có thể lâu hơn.
Đất nước này – được đệm bởi các đại dương tính từ tâm chấn Đông Á của sự bùng phát virus toàn cầu, được may mắn có công nghệ y tế tiên tiến nhất trên Trái đất; được đãi ngộ với các cơ quan và nhân sự chuyên lo để ứng phó với các đại dịch – lẽ ra và nên là ít bị thiệt hại hơn các quốc gia gần Trung Quốc. Thay vì như vậy, Hoa Kỳ lại chịu đựng đau đớn nhiều hơn bất kỳ quốc gia tương tự nào.
Đáng lẽ ra không phải nên như thế này. Nếu ai đó (không phải Trump) là tổng thống Hoa Kỳ vào tháng 12 năm 2019 – Hillary Clinton, Jeb Bush, Mike Pence, thực sự gần như bất kỳ ai khác, Hoa Kỳ vẫn sẽ bị ảnh hưởng bởi coronavirus. Nhưng nó sẽ được chuẩn bị tốt hơn và có khả năng đáp ứng tốt hơn.
Trong những tuần đầu của đại dịch, khi rất nhiều cái chết và sự khổ đau vẫn còn có thể được ngăn chặn hoặc làm giảm nhẹ, Trump đã
thụ động dựa vào mơ tưởng. Trong những ngày đầu tiên quan trọng đó, Trump đã làm hai cuộc cá cược lớn. Ông đặt cược rằng virus có thể được ngăn chặn vào Hoa Kỳ bằng cách hạn chế đi lại. Và ông cá rằng, nếu đến mức virus đã xâm nhập được vào Hoa Kỳ, thì nó sẽ bị đốt cháy khi thời tiết ấm lên.
Tại một phiên họp với thống đốc các tiểu bang vào ngày 10/2, Trump đã dự đoán rằng virus sẽ tự biến mất.
“Bây giờ, virus mà chúng ta nói phải đối phó—quý vị biết đấy, rất nhiều người nghĩ rằng nó sẽ biến mất vào tháng Tư với sức nóng—khi mùa nóng đến. Thông thường, nó sẽ biến mất vào tháng Tư. Chúng ta đang rất ổn mà. Hiện tại chúng ta có 12 ca—11 ca, và nhiều ca đang ở trong tình trạng ổn định”.
Vào ngày 14/2, Trump lặp lại, bảo đảm rằng virus sẽ tự biến mất. Ông đã tweet một lần nữa vào ngày 24/2, rằng ông đã “phần chắc kiểm soát được virus ở Hoa Kỳ.” Vào ngày 27/2, ông nói rằng virus sẽ biến mất “như một phép mầu.”
Hai giả định này đã khiến ông kết luận rằng không cần phải làm gì nhiều. Nghị sĩ Chris Murphy sau khi rời cuộc họp giao ban tại Nhà Trắng vào ngày 5/2 đã tweet:
“Vừa rời khỏi cuộc họp giao ban với Hành Pháp về coronavirus. Điểm mấu chốt: Họ không coi điều này là nghiêm trọng. Đáng chú ý, không có yêu cầu tài trợ khẩn cấp, đó là một sai lầm lớn. Hệ thống y tế địa phương cần y cụ, cần huấn luyện, cần tuyển nhân viên v.v… Và họ cần nó ngay bây giờ.”
Trump và những người ủng hộ ông nói rằng ông đã bị phân tâm khi đối phó với khủng hoảng, bởi vì ông bị luận tội. Ngay cả khi cho đó là sự thật, để biện hộ rằng việc lo bảo vệ các hành vi sai trái trong quá khứ của ông làm, dẫn đến những thất bại thô thiển hiện nay, nó không phải là một lý do.
The Atlantic
Tác giả: David Frum
Dịch giả: Châu Ngọc Vân
7-4-2020
