Diễn đàn, Trần Văn Tích
VĂN HOÁ BỘ LẠC
.png)
Con người khi chờ đợi một hy vọng được thực hiện, khi mong ước một nhu cầu được thoả mãn nhưng hy vọng không thành, nhu cầu bị huỷ diệt thì bị hụt hẫng, sinh ra ấm ức; ấm ức với người khác hoặc ấm ức với bản thân. Trẻ em mới ra đời được mẹ và người lớn bảo đảm cho mọi nhu cầu bức thiết. Nhưng dần dà bố mẹ không thể đáp ứng được mọi nhu cầu của con và con còn bị ghép vào khuôn phép nên đâm ra ấm ức. Bé phải đi cầu đi tiểu cho sạch sẽ; bé phải đi ngủ cho đúng giờ, bé không còn được mẹ nâng niu chiều chuộng thường xuyên vì bé mới có thêm em v.v.. Do hoàn cảnh sống như vậy, trẻ em dễ bị ấm ức hụt hẫng.
Trong thể thao thể dục, các vận động viên, các cầu thủ bóng bàn hay đá banh v.v..thường hay bị ấm ức, có khi bị ẩn ức. Danh thủ bóng bàn Pháp Emmanuel Lebesson tự phân tích tâm lý như sau: “Trong một trận đấu rất khó tránh bị ấm ức. (Nhưng) người ta có thể biến tình cảm đó thành tình cảm chơi bóng bàn hay. Ta phải chấp nhận ấm ức, nếu không chấp nhận ấm ức thì ta không thể tuân theo kỷ luật thi đấu.“ [Dans un match c‘est difficlie de ne pas être frustré. On peut passer de ce sentiment à un sentiment de bien jouer. On doit accepter la frustration, si on ne l‘accepte pas on ne peut pas pratiquer la discipline. (L‘Équipe, theo google)].
Từ khi Tổng Thống Donald Trump thất cử, trong tập thể người tỵ nạn cộng sản Việt Nam có một nhóm sinh ra ấm ức. Nói thực gọn gàng mà không sợ thiếu sót, có thể nhận định rằng : “Cái Tribal Culture xuất hiện từ thời Trump mà căn bản là ai nói trái với Trump đều là kẻ thù, ai thắng Trump như Biden đều là đần, ngu, bất lực, ai lý luận ngược lại họ đều là kém cỏi, phạm thượng hay tâm thần. Vì vậy mọi lý luận của họ đều không dựa trên thực tế hay diễn tiến thời sự mà chỉ nhằm đả kích mọi sự của chính phủ Biden hiện tại. Và khi không lý luận được thì quay ra đả kích cá nhân người không đồng ý với mình. Đó mới là điều đáng buồn trên forum.“ (Bác sĩ David Bui trên Diễn đàn Sinh viên Quân y Hiện dịch, Điện thư ngày 26.03.2022).
Tổng Thống Sarkosy mãn nhiệm, Tổng Thống Macron lên thay. Bà Merkel thất cử, Ông Scholz thắng cử. Khắp nơi trên thế giới nếu có bầu cử thì diễn biến thông thường là như vậy, kể cả ở những quốc gia đang phát triển hay lạc hậu. Mặc dầu ở Pháp có Le Pen và ở Đức có AfD, tức là có những thành phần quá khích, thậm chí cuồng tín. Nhưng không ở đâu lại có một nền văn hoá bộ lạc cả.
Trong nền văn hoá bộ lạc các thành viên suy tư như loài người ở thời đại nguyên thuỷ và có chung một số đặc tính đại khái như :
- Thành phần là người Việt, sử dụng ngôn ngữ Việt hay Mỹ theo một cung cách riêng như "Bảy Đần", "Sleepy Tonton", “thằng mọi đen“, “thằng nhọ nồi“, “tạ đái“, “con mụ“ v.v..
- chắc chắn họ không phải là dư luận viên Việt cộng
- Môi trường hoạt động chủ yếu là internet, môi trường phụ thuộc là café Factory!!!
- Hình thành từ ngày Tổng Thống Joe Biden đánh cắp kết quả bầu cử (!!)
- Nội dung là chăm chăm chê bai, thậm chí lăng mạ các nhân vật trong chính quyền trung ương hiện thời của Hoa Kỳ: không gửi quân sang Ukraine, quì gối để biểu lộ thái độ, cười khi họp báo, xin cấp ngân khoản giúp đỡ Ukraine, bước lên máy bay vấp vào bậc thang v.v..
Không bao giờ có hiện tượng thành viên văn hoá bộ lạc công nhận sự sai lầm hay tính độc ác của mình đối với tha nhân, khác với những người không tiêm nhiễm văn hoá bộ lạc
Phê bình là khả năng kiểm tra, theo dõi rồi thảo luận về những ý kiến, hành động trước khi tiếp nhận hay gạt bỏ. Phê bình chỉ có giá trị khi mang tính xây dựng. Phê bình đứng đắn bảo đảm tính khách quan của mọi xét đoán suy luận. Thiếu khả năng phê phán – và tự phê – là một triệu chứng thường gặp ở những cá nhân trí lực kém và về già là một triệu chứng lão hoá sớm. Nhưng văn hoá bộ lạc không áp dụng phê bình theo hình thức vừa trình bày. Nó bươi móc, nó xoi mói. Nó tìm mọi cách để nêu ra cái xấu xa, cái thiếu sót của người khác để mà nói; nhiều khi nó còn không ngần ngại bịa đặt hay xuyên tạc
Văn hoá bộ lạc thực ra không có nhiều người tham gia nhưng các thành viên của nền văn hoá này vốn rất mạnh miệng lớn tiếng nên tạo ấn tượng là họ đông đúc, tuy nhiên trong thực tế, chỉ cần block chừng chục địa chỉ điện thư là khỏi nhận e.mail của nhóm đó nữa.
Khoa tâm lý xã hội học giải thích rằng người bị ấm ức có thể phản ứng bằng cách có những hành vi bất mãn, hung hăng, chống đối; họ có thể quay về tự oán trách bản thân, thậm chí có thể có mặc cảm tội lỗi; và phổ biến là họ tự giải toả bằng mơ tưởng, qua những suy tư hão huyền. Ấm ức hụt hẫng chồng chất có thể gây nên một số tâm bệnh nhưng thường không nặng lắm.
Chúng ta thấy có những thành viên của nền văn hoá bộ lạc mang rất nặng tinh thần phe phái, bè đảng, thị tộc, bào tộc. Họ thành lập nên những nhóm, những hội, những đoàn, những tốp với những mục tiêu rất khác nhau. Họ tìm cách lôi kéo người này người nọ để trở thành fan giống họ. Họ chia sẻ với nhau những cung cách lập luận mang tính nguỵ biện y như nhau. Ví dụ họ bảo rằng cái anh chàng A này không ở Mỹ, không rành luật Mỹ – vốn rất phức tạp, theo họ và cũng theo họ thì chỉ có luật Mỹ mới phức tạp – cho nên viết sai nói bậy; nhưng họ không đủ trình độ lý luận, không có dữ kiện khoa học, không có vốn liếng kiến thức để nêu ra, đưa ra, mang ra nhằm chứng minh là anh chàng A không ở Mỹ nên sai ở chỗ nào, nên bậy ở điểm nào. Cung cách lý luận ad hominem này rất được ưa chuộng trên các diễn đàn. Corona gây nhiễm tập thể. Văn hoá bộ lạc cũng có tác dụng tương tự. Trong một môi trường tiêu cực con người sinh ra tha hoá.
Thành viên văn hoá bộ lạc có xu hướng tự đồng nhất, identification. Họ lấy một hay nhiều đặc điểm của người khác và cho chúng hoà nhập vào bản thân, nhằm biến bản thân theo mẫu hình của người kia. Theo phân tâm học, identification là một cơ chế rất quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách. Người sống theo văn hoá bộ lạc thường hay tự đồng nhất với một thần tượng, một diễn viên hay một vận động viên nổi tiếng. Trong các nhóm văn hoá bộ lạc người Việt, nhiều người tự đồng nhất với “lãnh tụ“ Donald Trump, bắt chước mọi hành vi của Tồng Thống, thậm chí chấp nhận cả những thói xấu của Tổng Thống. Có anh bạn đồng nghiệp của tôi bảo rằng không cần biết tư cách của Tổng Thống Trump ra sao, miễn là tiền hưu bỗng anh ấy lãnh hằng tháng tăng lên là OK rồi.
Trong khi những người bị ẩn ức, ấm ức tự giải toả bằng mơ tưởng thì những thành viên của nền văn hoá bộ lạc cũng tự giải toả bằng mơ tưởng. Kết quả, họ rất thích nói chuyện deep state, đầm lầy, họ là những quảng cáo viên nhiệt tình của các thuyết âm mưu chính trị; họ mê say kể chuyện về các siêu chính phủ, về các vụ Tàu mua đứt chính trị gia Mỹ.
Văn hoá bộ lạc là một hình thức tâm bệnh. Nó thuộc phạm vi quan sát, điều tra, nghiên cứu, chữa trị của phân khoa tâm lý học. Có rất nhiều công trình nghiên cứu về các nhóm nhỏ, nghiên cứu những quan hệ mật thiết giữa các cá nhân trong nhóm, nghiên cứu những cơ chế vận động trong nhóm.
Người bệnh vào nằm nhà thương không phải là người phạm lỗi. Người sống theo văn hoá bộ lạc cũng thế. Nhưng tha nhân có bổn phận phải sử dụng mọi phương pháp nhằm tác động lên tâm lý của họ theo chiều hướng tích cực, thăng hoa. Văn hoá bộ lạc chỉ là sản phẩm của một giai đoạn lịch sử và của một hoàn cảnh chính trị. Văn hoá đó được xác định trên cơ sở những di vật tìm thấy được và mang những đặc điểm giống nhau. Mô tả nó là một việc làm cần thiết. Giống như nghiên cứu nền văn hoá Đông Sơn chẳng hạn.
