Lê Tất Điều
MẤY CÕI VÔ CÙNG
Cuối tháng 6 –2023, phim “The Making of the Universe” đã hoàn tất.
https://www.youtube.com/watch?v=rRTQ11rFE1E
Nhân dịp này, xin gửi bạn đọc toàn bộ 9 cuốn phim của Bri-Mountain Films.
Thứ tự không sắp xếp theo thời gian thực hiện, ngày hoàn tất, mà dựa trên những kiến thức cần có trước hay sau để góp thành hành trang giúp bạn dễ tìm thấy lộ trình thám hiểm không gian, tiến sâu vào hai cõi vô cùng: vô cùng lớn cũng như vô cùng nhỏ.
1.THE BIG QUESTION about the Universe’s Structure
https://youtu.be/PuAfou52bzs
Câu hỏi thật lớn, thật mới, chỉ nảy ra khi trong túi ta có điện thoại di động.
Khắp mặt địa cầu, toàn thể nhân loại, ai cũng ngụp lặn trong biển sóng. Suốt ngày đêm, lúc thức như lúc ngủ! Miên man bất tận. Chỉ những người sống nơi hoang dã, xa thế giới văn minh, ngoài tầm với của khoa học, chưa bị “phủ sóng” thì mới bớt được một mớ sóng phát thanh, truyền hình, điện thoại. Bớt một mớ thôi. Không bao nhiêu. Vẫn bị điệp điệp trùng trùng sóng từ trời bao phủ. Vô lượng sóng! Chi chít, đặc kín không gian!
Cảnh tượng không thấy bằng mắt, chỉ bằng nhận thức, gây choáng ngợp, bàng hoàng, và kích động dữ dội trí tò mò, làm tức khắc bật ra, vang dội, câu hỏi chưa từng gặp trong đời:
“Vùng không gian bao quanh ta, quanh mặt địa cầu, được kiến trúc như thế nào để cho phép vô lượng sóng cùng lan tỏa bên nhau, chằng chịt, chi chít, mà không hề bị trộn lẫn, vướng mắc, rối mù? Cứ đường ai nấy đi, rất thênh thang?”
Câu hỏi khó thì phần thưởng lớn. Trả lời, giải đáp đúng là ý thức được cấu trúc kỳ diệu, tinh vi đến rợn người của Vũ Trụ. Nó có sẵn một hệ thống giao thông để vô lượng phân tử, vi phân tử có thể cùng di chuyển tự do, an toàn xuôi ngược bên nhau, và tất cả cùng di động với tốc độ ánh sáng.
2. DARK MATTER: Finding the Most Elusive Matter of the Universe
https://youtu.be/T-p-PYmEvUg
Hệ thống giao thông kỳ diệu trong không gian – nền tảng cấu trúc của Vũ Trụ – nằm gọn trong một giọt chất đen (dark matter). Nhưng nhân loại chưa có hân hạnh thấy chất đặc biệt này.
Trong những lò thí nghiệm tối tân nằm sâu trong lòng đất, các khoa học gia làm giàn “hứng” chất đen – thực ra là hứng những phân tử nguyên thủy, được coi là những phân tử nhỏ nhất trong trời đất, là đơn vị nền tảng của Vũ Trụ – đang từ không gian phóng xuống.
Hứng như thế suốt hơn ba thập niên, vẫn xôi hỏng bỏng không. Nhiều vị nản lòng, muốn bó giáp quy hàng.
Cần dùng một phương thức truy lùng, điều tra mới.
Chất đen khó thấy, khó bắt, nhưng dấu vết bằng cớ về sự hiện hữu của nó thì nhiều, tràn ngập khắp Vũ Trụ. Dựa trên những dấu vết thấy được mà suy ra “dung nhan” của nó. Nhờ phương pháp mới này ta có thể vẽ được cấu trúc của một giọt chất đen nhỏ bằng giọt sương mai. Đó chính là cái kiến trúc kỳ diệu cho phép vô lượng phân tử, vi phân tử có thể cùng di chuyển tự do, an toàn xuôi ngược bên nhau. Tất cả cùng di động với tốc độ ánh sáng.
Và câu hỏi lớn được trả lời.
3. LIGHTNING SPEED:
How Light Moves towards Every Direction at All Times
https://youtu.be/yS4MFdmMaO8
Hệ thống giao thông kỳ diệu trong từng giọt chất đen – cấu trúc căn bản của Vũ Trụ – cho phép vô lượng vi phân tử, sóng radio, sóng ánh sáng di chuyển an toàn, xuôi ngược tự do… nhưng chúng – thí dụ như photon của ánh sáng – di chuyển như thế nào, bằng cách nào để có thể lan tỏa cùng lúc về mọi hướng?
Để trả lời câu hỏi này phải nghiên cứu thêm về cách lan tỏa đặc biệt theo dạng sóng hình cầu của những phân tử ánh sáng photon.
4. NEW LAWS OF MOTION
and What Causes Thing to Move in the Universe
https://youtu.be/TpZnLSQ1K88
Sau khi nghiên cứu về những di động cực nhanh, cần trở lại tìm hiểu một chuyện căn bản: giây phút khởi hành. Cái gì? Nguyên nhân nào khởi động một sự di chuyển?
Phim trình bày, phân tích về những khám phá, những luật chi phối sự chuyển động hiện có và đóng góp thêm những luật mới rất cần thiết cho những công trình nghiên cứu trong tương lai.
5. MOTION IN CHAIN OR CHAIN MOVEMENT
https://www.youtube.com/watch?v=dCwWbeUoYfs
“Chuyển động dây chuyền” ít được chú ý, không được dành cho những công trình nghiên cứu quan trọng, nhưng lại mang những đặc tính độc đáo, cá biệt, đóng góp vào sự hình thành những hiện tượng lạ lùng nhiều khi có vẻ huyền hoặc trong Vũ Trụ. Nó giúp phân tử ánh sáng, phân tử radio và vô lượng phân tử, vi phân tử trong trời đất di chuyển cực nhanh, nhiều khi có vẻ như tới mục tiêu tức khắc.
Phim nêu rõ thành tích của “chuyển động dây chuyền”, ghi nhận những đóng góp quan trọng của nó vào sự vận hành của Vũ Trụ, xác định vị trí đặc biệt, không thể thiếu của nó trong ngành vật lý học.
6. E = mc² THE MYTH
AND THE TRUE MEANING
https://youtu.be/dvNLAp9vxzM 4.
Phương trình lừng lẫy của Einstein này hầu như ai cũng biết, nhưng lại ít người hiểu. Không hiểu, hiểu nhầm dễ đưa đến những lời giải huyền hoặc, phi lý, phi vật lý.
Phim phá bỏ những huyền thoại, nêu rõ ý nghĩa thực của phương trình. Nó không là phương trình để tính năng lượng mà là công thức nêu ra tiến trình chuyển hóa vật chất thành năng lượng.
Phim cũng nêu ra đóng góp rất quan trọng cho vật lý của phương trình: Nó giải đáp một câu hỏi lớn khác về sự vận hành của photon, về sóng ánh sáng.
Ánh sáng lan tỏa cùng lúc về mọi hướng, lan tỏa cực nhanh – nhanh nhất trong trời đất – chuyện ấy ta biết rồi. Nhưng nhờ cái gì, sức tác động nào mà nó vừa khởi hành đã tức khắc đạt tốc độ ánh sáng? Phim phân tích rõ câu trả lời tiềm ẩn trong E= mc².
7. EINSTEIN’S DEFINITION OF GRAVITY NEEDS PHYSICAL FOUNDATION
https://youtu.be/025NsuecD5I
Einstein lập được thuyết hay và đúng về Hấp Lực, nhưng lại đưa ra một định nghĩa cầu kỳ, khó hiểu, hoàn toàn phi vật lý.
Phim dựa trên một thí nghiệm khi lập thuyết “Bàn chân giẫm trên trampoline” để bổ túc, sửa chữa và hoàn chỉnh thuyết bằng cách thiết lập cho nó một nền tảng vật lý vững chắc.
8. SPECIAL RELATIVITY THEORY:
An Adorable Mistake of Einstein
https://youtu.be/MbA8Ob-p_pk
Chuyện sai đúng của Einstein trong thuyết Tương Đối Đặc Biệt là vấn đề lớn nhất, được tranh luận nhiều nhất hơn trăm năm nay. Nhưng tìm giá trị đích thực của thuyết không phải là chuyện quá khó khăn.
Quan sát là cảm nhận ngoại vật bằng thị giác. Có những luật thiên nhiên chi phối và hạn chế khả năng của thị giác. Thấy một vật là chỉ thấy hình ảnh, ảnh ảo của vật đó. Khoảng cách, góc nhìn, độ phản quang, tốc độ của vật có thể biến dạng hình ảnh cuối cùng của nó đến mắt ta.
Lập thuyết Tương Đối Rộng, dựa trên hình ảnh quan sát được để tính toán, suy diễn ra sự thực (kích thước, biến cố, tốc độ v.v…) ở địa phương có mục tiêu quan sát thì tuyệt đối đúng. Kết quả luôn luôn chính xác.
Nhưng tiến xa hơn, lập thuyết Tương Đối Đặc Biệt – Tương Đối Hẹp – dẫn tới kết luận “Vận tốc con tàu biến đổi vận tốc của thời gian” thì nguy cơ bị sai lầm rất lớn.
Phim đề cập đến những luật chi phối thị giác căn bản bị Einstein bỏ quên hoặc không tôn trọng dẫn tới hậu quả tai hại: người quan sát KHÔNG THỂ THẤY những hình ảnh, biến cố, dữ kiện mà Einstein TƯỞNG LẦM là anh ta đã thấy.
Lập thuyết trên những yếu tố ảo, sản phẩm của một thí nghiệm tưởng tượng (thought experiments) đầy khiếm khuyết thì thuyết phải sụp đổ.
9. THE MAKING OF THE UNIVERSE
https://www.youtube.com/watch?v=rRTQ11rFE1E
Ngoài phần phân tích tiến trình hình thành của Vũ Trụ, phim gợi cảm hứng cho nỗ lực tìm năng lượng sạch và phong phú từ Chất Đen, một chất, khi ở dạng nguyên thủy, thì cực kỳ khó thấy, khó tìm, nhưng chứa đựng nguồn năng lượng vô tận và có sức chuyển vần cả Vũ Trụ.
*
* *
Chín cuốn phim ngắn, thời lượng trên dưới 10 phút, chỉ thể hiện một phần nhỏ kết quả công trình nghiên cứu suốt hơn một thập niên. Muốn trình bày hết những cái đã thấy, đã tìm được, cần nhiều bộ nữa.
Nhưng việc làm phim, dù vui và đôi khi hào hứng, không hợp với tuổi già. Vừa tốn kém vừa phung phí thì giờ quá mức. Tiền bạc là chuyện nhỏ, nhưng thời gian không thể coi thường. Nhất là thứ thời gian gắn chặt trên một thân thể đã bị dùng quá tải hơn 80 năm.
Đành thay đổi chiến thuật, chiến lược. Tạm dừng binh ở đây, chờ quân tiếp viện.
Trong khi chờ đợi, sẽ trở lại bàn viết, hoàn tất tác phẩm cuối cùng:
“RONG CHƠI MẤY CÕI VÔ CÙNG”
(Tìm thấy cấu trúc và sự vận hành của Vũ Trụkhi thơ thẩn trong vườn sau)
Những độc giả lười biếng thấy nhan đề, tiểu đề sách như thế chắc mê ngay. Không cần lò thí nghiệm vĩ đại, viễn vọng kính khổng lồ, chỉ cần một mảnh vườn sau?...
Thực thế bạn ạ. Tôi không khoác lác, mánh mung để dụ khị bạn mua sách đâu. Bản thân đã kinh qua nhiều lần “nghiên cứu” theo phương cách vô cùng nhàn nhã như thế.
Trong vườn sau, nơi công viên, trên đường dạo quanh hồ rợp bóng cây, bạn giữ thần trí trong veo, xua hết đi đám bụi trần lấm bê bết chuyện nhân gian.
Chính trong sự tịch mịch tuyệt đối của trí óc rỗng không, bạn sẽ cảm nhận được nhịp vận hành, những biến thái đang vần vũ hình thành trong khắp cõi mênh mông, những chuyển hóa, di động miên man muôn triệu năm dài trên thăm thẳm trời cao.
Sẽ nghe được mạch sống tươi non, rào rạt, tưng bừng của vô lượng phân tử trong lòng cây cỏ, lá hoa.
Lê Tất Điều
(10 tháng 7/ 2023)
