Hoàng Ngọc Nguyên
MỘT THỜI THẾ KHÓ CÓ LỐI RA
Euro 24
Giải vô địch túc cầu châu Âu (Euro 2024) đã khởi diễn từ ngày thứ sáu 14-6 tại sân bóng Allianz của thành phố Munich cổ kính và tráng lệ của Đức quốc với một trận đấu giữa nước chủ nhà và Scotland. Không có chuyện bất ngờ xảy ra cho dù thủ quân Andrew Robertson (vốn là hậu vệ trái của đội bóng Liverpool) của Scotland đã hứa hẹn: “Chúng ta sẽ phải làm chuyện bất ngờ mới đi được hết đoạn đường”. Tuy nhiên, Đức quốc là một đội bóng mạnh hàng đầu toàn cầu với bốn lần vô địch thế giới cùng ba lần vô địch châu Âu, cho nên đã không để cho Scotland làm chuyện bất ngờ. Trái lại, chính đội bóng này đã làm chuyện bất ngờ khi đá bại Scotland không còn manh giáp với tỷ số 5-1 một cách dễ dàng. Ngày hôm sau 15-6, Tây Ban Nha, cũng là một đội bóng mạnh hàng đầu ở châu Âu, đã thoải mái thắng đội Croatia 3-0. Và cũng trong ngày, đương kim vô đich châu Âu là Ý (cũng từng bốn lần đoạt World Cup) lại chỉ thắng Albania trong đường tơ kẻ tóc với tỷ số 2-1. Anh quốc là đội đã thua Ý trong trận chung kết Euro 2020 vì đá phạt đền sẽ xuất hiện với trận đầu tiên gặp Serbia (nước anh em với Croatia). Trong dư luận bóng đá nước Anh, năm nay đội bóng nhà quá mạnh (mặc dù trong thi đấu tập huấn, giao hữu vào ngày 7-6, Anh đã thua Iceland 0-1), hẳn phải đem vinh quang về cho vua Charles. Tuy nhiên, với bao nhiêu tiên đoán hụt hẩng trước đây của người Anh, chúng ta vẫn phải chờ xem! Trong trận mở màn ngày 16-6, Anh chỉ thắng Serbia một bàn (1-0). Pháp là một đội bóng mạnh thực sự, hai lần vô địch thế giới và hai lần vô địch châu Âu, cho nên vẫn được giới bình luận quốc tế xem là có nhiều triển vọng thắng cuộc. Tuy nhiên, cũng trong trận mở màn ngày 17-6, Pháp chỉ thắng Áo 1-0. Bồ Đào Nha thì có tiền đạo Cristiano Ronaldo, nhưng liệu một con én có làm được mùa xuân hay chăng, nhất là khi con én đã xấp xỉ tứ tuần không còn bay cao được nữa? Trong trận đầu tiên, Bồ Đào Nha đã thắng Tiệp Khắc 2-1 sau khi bị dẫn trước 1-0. Ngoài ra, còn có một số đội bóng có thể làm chuyên bất ngờ nho nhỏ, như Bỉ, Hòa Lan hay Đan Mạch. Bỉ là đội bóng manh hàng đầu ở châu Âu, nhưng chẳng hiểu tại sao trong trận mở màn lai thua Slovakia 0-1 – bất ngờ lớn nhất của Euro 24 trong vòng đầu. Euro 24 có 24 nước tham dự, được chia ra làm sáu bảng trong vòng ngoài; từ đó 16 đội sẽ vào vòng hai thành tám cặp đấu loại, sau đó là tứ kết, bán kết và chung kết, sẽ diễn ra vào ngày 14-7 tại Berlin – trùng với Quốc khánh Pháp. Những giải vô đich thế giới và giải vô đich châu Âu cứ tiếp nối, cách nhau hai năm làm cho con người “điên đảo vọng tưởng”, trên cõi trần này có ít nhất cũng 2 tỷ người đang đảo điên vì nó.
Tuy nhiên, có thể trong năm nay con số 2 tỷ này chỉ là điều “hoang tưởng” của người viết. Con người nơi nơi trên thế giới đang sống trong một thời đứng ngồi không yên, mất ăn mất ngủ vì chuyên thời cuộc mà ai cũng cảm thấy đang làm cho trật tự xã hội, trật tự đất nước, trật tự thế giới người ta từng biết nay đang bị xáo trộn, biến dạng, làm cho nhiều người có cảm tưởng đang lạc bước vào một cõi khác – không phải là cõi thần tiên mà giống như địa ngục trần gian. Chúng ta đang sống trong một thời buổi chính trị nhiễu nhương, tao loạn; trong cuộc sống hàng ngày không thiếu gì những chuyên náo động để nói. Còn lòng dạ nào mà coi đá banh!
Trump
Nổi bật nhất hiện nay có lẽ là câu chuyện Donald Trump cuối tháng qua đã làm lịch sử khi trở thành cựu tổng thống Mỹ đầu tiên bị một tòa án kết tội hình sự khi một bồi thẩm đoàn 12 người trong một phiên tòa ở New York vào ngày 30-5 đã đồng thanh phán quyết “Guilty” (Có tội) đối với tất cả 34 cáo buộc dành cho ông ta trong vụ án trả tiền bịt miệng cho một nữ diễn viện phim khiêu dâm, người đã xuất hiện trong phiên tòa này để khẳng định là có thật câu chuyện riêng tư của hai người. Đây cơ bản là một vụ án chính trị, còn chuyện ông Trump ưa chơi bời là chuyện của ông, năng khiếu của ông (như ông vẫn khoe khoang chơi ai cũng được), chỉ có điều ông không thể dùng tiền chính trị để trả cho tiền mua dâm nhằm gây ảnh hưởng bất hợp pháp đến cuộc bầu cử năm 2016. Trump ngồi bất động trong khi bản án được đọc, trong khi người ta có thể nghe thấy tiếng reo hò (“Có thế chứ! Có thế chứ!) từ bên ngoài của tòa án, nơi quyết định được đưa ra sau hơn 9 giờ cân nhắc.
Tuy người ta chưa biết bản án thế nào vì ông thẩm phán Juan Merchan đến ngày 11-7 này mới tuyên án và Trump còn dư thời giờ để kháng cáo, Trump vẫn là một cựu tồng thống độc nhất vô nhị với thành tích chưa tổng thống Mỹ nào đạt được này. “Đây là một vụ án bịp bợm, xấu xa,” theo lời giận dữ ông nói với các nhà báo khi rời tòa. “Phán quyết thực sự sẽ là lá phiếu của người dân vào ngày 5-11. Họ biết chuyện gì đã xảy ra, và ai cũng biết câu chuyện đã xảy ra ở đây”. Bởi vậy mà ông ta vẫn hăm he một khi được tái đắc cử tổng thống vào tháng 11 này, ông sẽ trả thù đến tận mạng tất cả những ai làm ông ta điêu đứng như ngày nay. Nhưng thực ra, ông cũng còn đến ba vụ án khác phải đối phó, cho dù ông vẫn tìm cách câu giờ: vụ án lũng đoạn hồ sơ mật của Tòa Bach Cung; vụ án tổ chức kết quả bầu cử giả ở quận Fulton, bang Georgia, và; vụ án tổ chức bạo loạn tại Quốc Hội ngày 6-1-2021 nhằm đảo ngược kết quả bầu cử. Trump vẫn là người biết hơn ai hết sự thận trọng đến trễ nãi của hệ thống tòa án Mỹ - trễ nãi đến như bất lực. Trong khi đó, ông vừa ăn sinh nhật 78 – ông còn mấy thời gian mà chờ! Ông có đi sau thiên hạ đâu!
Và từ đó hầu như lần đầu tiên ông dồn sức vào cuộc vận động tranh cử, bởi vì đắc cử chính là chuyện sống còn của ông. Hầu như lần đầu tiên, ông tính đến quần chúng! Ông tìm cách nắm lấy tất cả những người Cộng Hòa xa gần, MAGA hay không, những người độc lập cũng như những người Dân Chủ có thể bất mãn với ông Biden. Trump hứa hẹn giảm thuế cho người giàu, yểm trợ giới kinh doanh trong ngành khai thác dầu khí, miễn thuế lợi tức cho tiền thưởng (tip) cho những người lao động phục vụ (nhằm chủ yếu vào người Latino), sẽ cho những người theo đảng Tự Do (Libertarian) có mặt trong nội các chính phủ khi on ôđắc cử, và mở diễn đàn với người da đen…Ông còn đại ngôn rằng ông mà trở lại ngôi báu thì chiến tranh giữa Nga và Ukraine sẽ chấm dứt ngay trong ngày đầu tiên (chắc ép Ukraine nhường đất cho Nga); Nga cũng sẽ thả tất cả những người Mỹ đang bị giam giữ làm con tin: đúng là Trump có thâm tình với Putin quá cỡ. Trump không nói bánh ít trao đi bánh qui đổi lại giữa Trump và Putin là như thế nào, nhưng chắc chắn thái độ của Trump bấy lâu nay đối với những nước Tây Âu đồng minh truyền thống của Mỹ là thấy rõ. Cho nên Ukraine có nhiều lý do lo sợ Trump đắc cử cho dù Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Zellinskyi vừa ký ngày 14-6 một hiệp ước Mỹ-Ukraine hợp tác song phương về quốc phòng.
Ngày nay ai cũng rõ Trump đúng là một tay chơi thứ thiệt đối với phụ nữ và cũng là một nhà kinh doanh chuyên trốn sưu lậu thuế đối với nhà nước. Những khi được phỏng vấn, những người “cầm chuông” vẫn nói đó là con người thiệt mà ông ta đã dũng cảm không che dấu, con người riêng của Trump, kệ ông ta, có tật có tài, miễn ông ta “làm việc nước giỏi”. Thậm chí trước đây người ta nói nếu Trump bị kết án, người ta sẽ không bỏ phiếu cho ông ta. Nay thì người ta chắc lưỡi: Đó là thủ đọạn của phía Dân Chủ chơi Trump!
Cho nên, câu hỏi chính đáng nhất trong bao nhiêu vụ án của Trump là làm sao trong một nước Mỹ vẫn được xem là dân chủ, văn minh, tiến bộ và công lý tỏa sáng như thế mà tòa án bó tay, người dân lại từng có một quyết định lựa chọn nguyên thủ quốc gia kỳ quái như thế và hầu như chắc chắn sẽ vẫn xem ông ta là một khả năng lựa chọn năm nay. Vào giữa tháng sáu, Trump bắt đầu một chiến dịch hiếm có ve vãn những người Cộng Hòa vẫn không có mấy cảm tình với ông. Trump đến Quốc Hội Mỹ, thăm các thành viên Cộng Hòa thuộc Hạ Viện và Thưọng Viện tại trụ sở của đảng Cộng Hòa, và lãnh đạo Cộng Hòa tại cả hai viện (Chủ tịch Mike Johnson và Chủ tich Mitch McConnell) tiếp đón ông nồng nhiệt như một lãnh tụ ưu việt của đất nước chưa từng có trong đảng và cũng như thể Trump đã tái đắc cử. Bà Liz Cheney, cựu dân biểu của Cộng Hòa, phải nói với McConnell: “Lich sử sẽ ghi lại thái độ ô nhục này. Ông biết Trump gây ra vụ bạo loạn ngày 6-1. Ông biết Trump đã không chịu kêu gọi những kẻ bạo loạn rút lui. Ông biết Trump là một đe dọa lớn cho nền dân chủ nước Mỹ. Thế nhưng ông ta vẫn tiếp đón, bắt tay vui vẻ”. Những phát biểu của bà Cheney đã quá rõ ràng, đầy đủ.
Biden
Bình thường, người dân Mỹ hẳn phải nhìn đến Tổng thống đương nhiệm Joe Biden như một lối thoát cho cuộc bầu cử sắp đến. Chính ông Biden cũng nói thế. Nhưng ông cũng đang bị hai điều “ám” ông. Rõ rệt khi ông 82 tuổi (sinh tháng 11 năm 1942), chẳng ai thấy phấn khởi khi bỏ phiếu cho ông (cho dù Trump cũng đã hơn 78). Hơn nữa, con của ông, quí tử Hunter Biden, đang làm cho người ta quên ông.
Hunter đang nổi lên như một “anh hùng của thời đại”. Anh ta vốn là thứ nam và nay là con trai duy nhất của một đại chính khách vốn là phó tổng thống trong tám năm 2009-2016 và nay là tổng thống nước Mỹ. Bất kể cha mình là ai và trách nhiệm, bổn phận của một người con phải giữ gìn mày mặt cho cha, một “vĩ nhân” cua đất nước, Hunter Biden, năm nay 54, vẫn có một cuộc sống riêng buông thả đến mức nay phải ra tòa về tội vi phạm lệnh cấm thủ đắc súng vì bị xem là một người nguy hiểm khi sử dụng ma túy. Ngoài ra, anh ta còn phải ra tòa về tội trốn thuế. Theo tin báo chí, Hunter đã không nhận tội không trả đến 1.4 triệu tiền thuế giữa hai năm 2016 và 2019, trong khi đã chi đến hàng triệu đô la xa xỉ cho ma túy, cho gái, cho xe hơi sang trọng, và những khoản tốn kém khác. Cuộc sống cá nhân và gia đình của Hunter Biden càng phức tạp hơn với bốn phụ nữ trong đời, trong đó có bà chị dâu của mình sau khi người anh đã qua đời vì khối u trong não. Anh ta có năm con - ba con với người vợ đầu (Naomi 30 tuổi, Finnegan 23, và Maisy 22), và một người con khác nay chỉ mới 6 anh phải nhận (qua DNA) nhưng không nhìn vi chỉ tưởng là chuyện qua đường, và một người nay con 4 tuổi với bà vợ hiện tại…
Theo nhận xét nghiêm chỉnh của nhật báo The New York Times, vụ án pháp lý của Hunter Biden về cơ bản là câu chuyện về những lựa chọn độc hại, bất cẩn của một người nghiện ma túy. Bài báo đã nghiêm khắc chỉ ra rằng “Trong thực tế, người nghiện ngập đã dệt nên bi kịch cho cuộc sống của chính họ và cuộc sống của những người xung quanh. Người nghiện không nghĩ đến người khác; họ nghĩ về bản thân họ. Và họ nói dối - đó là cách tiếp tục gây nghiện. Có rất nhiều Hunter Biden trên thế giới này, những người đã vấp ngã, luôn khao khát ai đó tin rằng họ có thể phục hồi và xây dựng cuộc sống của mình một cách khác biệt”.
Con trai trưởng Beau Biden mất năm 2015, và vào lúc đó, người ta nói Joe Biden 73 tuổi, 42 năm lăn lộn trên chính trường, sẽ không ra tranh cử và làm chuyện chinh trị nữa vì đau buồn. Thực ra, lúc đó Joe Biden bị mắc kẹt với bà Hillary Clinton cựu Đệ nhất Phu nhân đang tinh chuyên tranh cử và có ưu thế hơn Biden trong đảng. Cho nên năm năm sau, Joe Biden lúc đó đã 78 vẫn ra, và năm nay 2024 cũng vẫn tái tranh cử, trong nhà người nói vô thì nhiều mà không ai dám nói ra cho dù ông đã già yếu lụm cụm. Vì đã 82, cho nên thỉnh thoảng ông vẫn phải làm màn kịch chạy nhảy khi ra sân khấu chính trị đề cho cử tri nghĩ ông “còn gân”. Thế nhưng vụ án Hunter Biden đúng là giọt nước đã tràn ly – cho dù Joe Biden vẫn cố nói ông “tự hào” vì Hunter đã khắc phục được nạn nghiện ngập, và ông sẽ không can thiệp vào bản án mà con ông có thể có sau khi bị bồi thẩm kết tội. Vấn đề là ở ông cha: ông đã già như thế, con ông như thế mà ông đã không biết, không kềm chế được, thì làm sao ông còn tham vọng “trị quốc, bình thiên hạ” khi ông chưa làm xong việc “tu thân, tề gia”.
Không nói đến những thử thách lớn lao của Joe Biden trong nước, như sự tràn ngập của di dân tại những tiểu bang sát biên giới Mễ, kinh tế lạm phát mặc dù tăng trưởng vẫn diễn ra, ngân sách bội chi kéo dài và nạn bạo lực súng đạn vẫn còn đó. Và chúng ta cũng có lý do chính đáng khi quan ngại tình trạng phân hóa nghiêm trọng giữa hai đảng, giữa các tiểu bang xanh và tiểu bang đỏ, giữa thành phần MAGA (chủ nghĩa dân tộc bạch chủng Cơ đốc giáo) và những người dân bình thường đang chán ngấy chuyện chính trị dơ bẩn… Nhiều người Mỹ làm như thể nội chiến sẵn sàng tái diễn đến nơi… Thế giới đang chìm vào loạn lạc, chiến tranh mà Mỹ không còn đủ sức đảm đương vai trò “cảnh sát quốc tế”. Đúng hơn là khi những thế lực quốc tế đen tối nhìn thấy sự rệu rã của “đế quốc Mỹ” trong một thời toàn cầu kinh tế suy thoái và nạn khủng bố quốc tế đang gia tăng, người ta lợi dụng thời cơ trât tự quốc tế suy sụp để thỏa mãn tham vọng đế quốc và độc tài của mình.
Putin, Netanyahu…
Một trưòng hợp hiển nhiên là cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của bạo chúa Putin. Putin lên cầm quyền từ năm 2000 đến nay vẫn mang tham vọng làm lịch sử bằng cách khôi phục đế chế Nga sau khi Liên Xô tan rã và Chiến tranh lạnh chấm dứt - nhờ một lãnh tụ Nga sáng suốt là Mikhail Gorbachev năm 1990. Sau khi cầm quyền tại Điện Cẩm Linh 22 năm, Putin nghĩ rằng đã đến lúc phải hành động trước khi quá trễ - nhất là vì người bạn Donald Trump đã ra đi. Cho nên ông ta ngang ngược cho quân xâm lăng nước Ukraine láng giềng vốn thân thiện với Nga từ bao đời. Sau 30 tháng, quân Nga chỉ cố giữ một vài phần lãnh thổ phía đông của Ukraine mà không đi xa hơn được, đó là nhờ tinh thần chiến đấu của quân dân Ukraine, sự lãnh đạo sắt đá của Tổng thống Zellinskyi, và viện trợ quân sự của khối Tây Âu (NATO). Putin điên rồ, nguy hiểm trong trò chơi sát nhân vô đạo và tuyệt vọng này, nhưng ông ta càng cố chấp, cứ muốn cho thấy chỉ một mình nước Nga, với những đồng minh tồi bại như Iran và Bắc Triều Tiên và có thể cả Trung Cộng, cũng chơi lại cả khối NATO đông đảo. Nay thì Putin đang tính thăm Việt Nam vào giữa tháng sáu, để xem Việt Nam sẽ tiếp tục chơi trò đi dây xiếc với các cường quốc như thế nào…
Một tên bạo chúa khác là Netanyahu của Do Thái. Từ hơn chục năm qua, ông ta vẫn nổi tiếng với việc mở rộng chế độ độc tài trong nước, cùng với sự áp bức người Palestine sống chen chúc ở vùng phía tây sông Jordan. Cuộc chiến bất ngờ từ đầu tháng 10 năm 2023 trên Dãi Gaza đã làm cho ông ta ngỡ ngàng, nhất là sau hơn tám tháng vẫn chưa có quyết định ngưng bắn giữa đôi bên, cho dù phía Do Thái có chưa đến 2.000 người tử thương trong chiến dịch đột kích ban đầu của địch, trong khi Do Thái đã giết chết hơn 35.000 người Palestine, phần lớn là phụ nữ và trẻ em, và đang gieo rắc khủng bố, đói rét, tuyệt vọng cho hàng trăm ngàn người Palestine vô tội trên cả hai khu vực… Netanyahu biết rằng Hoa Kỳ không bao giờ dám bỏ Do Thái, cho nên Do thái vẫn tha hồ tự do tàn sát Palestine cho đến người cuối cùng, chính là mục tiêu chủ yếu của Netanyahu. Nếu Hoa Kỳ và phương Tây có thể đồng minh sát cánh với Ukraine, thì Do Thái vẫn là một nước ương ngạnh với những hậu quả tai hại cho uy tín của phương Tây mà chỉ có Nga và Trung Cộng vỗ tay.
Bởi thế, cuộc bỏ phiếu trong bốn ngày 6-9 tháng sáu của 27 nước khối Liên Âu là một hồi chuông cảnh báo. Theo kết quả tạm thời, các đảng trung tâm, tự do và đảng xanh có thể duy trì đa số trong Nghị viện châu Âu gồm 720 ghế sau cuộc bầu cử cuối tuần. Một cuộc thăm dò ý kiến dự đoán các đảng thân châu Âu này sẽ giữ được đa số 460 ghế. Tuy nhiên, các đảng cánh hữu, bảo thủ, chủ trương “độc lập”, đóng cửa với di dân và không can dự vào chuyện bên ngoài đã vươn lên một cách mạnh dạn. Người đứng đầu Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen khẳng định "khối trung tâm đang giữ vững" sau cuộc bỏ phiếu, nhưng các đảng cực hữu đã đạt được những thành tựu đáng kể ở một số quốc gia. Nổi bât nhất là nước Pháp, phe hữu đối lập tăng hơn gấp đôi số phiếu của Tổng thống Macron và các đồng minh của ông, từ 32% lên 15%, trong khi Đảng Xã hội giành được 14%.
Tại Đức, đảng cực hữu Giải pháp thay thế cho nước Đức (AfD) chiếm vị trí thứ hai, trong khi đảng Dân chủ Xã hội của thủ tướng Olaf Scholz đạt kết quả tồi tệ nhất từ trước đến nay. AfD đã giành được 16,2% số phiếu bầu, nhiều hơn cả ba đảng trong liên minh của Scholz và hơn 14% đảng của ông. Liên minh bảo thủ của Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo và Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo đã chiến thắng với 30% số phiếu bầu.
Tại Ý, nhóm Anh em Ý cánh hữu của thủ tướng Giorgia Meloni đã giành được 28,8% số phiếu bầu sau khi 96% số phiếu bầu được kiểm, gấp hơn 4 lần so với cuộc bầu cử châu Âu vừa qua vào năm 2019. đứng thứ hai với 24% phiếu bầu. Đảng cực hữu Đảng Tự do (FPOe) đứng đầu ở Áo với 25,7% phiếu bầu, dẫn trước Đảng Nhân dân bảo thủ cầm quyền với 24,7%. FPOe có nền tảng chống nhập cư và dự kiến sẽ dẫn đầu các cuộc bầu cử quốc gia vào tháng 9. Tại Bỉ, thủ tướng Alexander De Croo tuyên bố từ chức sau khi đảng Dân Chủ và Tự do Flemish Mở rộng của ông thất bại.Trong khi đó, Tổng thống Pháp, Thủ tướng Anh đang gấp rút tổ chức bầu cử để tái lập ưu thế chính trị của phe trung dung - một trò chơi hiểm nghèo.
Đó là những hậu quả của một thời chính trị quốc tế loạn lạc thúc đẩy đại nạn di dân, và những gì đang xảy ra tại Mỹ cũng như những nước đồng minh phương tây chỉ làm cho những thế lực khủng bố quốc tế đang mưu đồ “xây dựng trật tự quốc tế mới” thêm phấn khởi và kiên trì, bền chí trong với những nỗ lực phá hoại trường kỳ.
Hoàng Ngọc Nguyên
