Thượng nghị sĩ Tammy Duckworth thuộc đảng Dân Chủ của tiểu bang Illinois là người Mỹ gốc Thái năm nay 52 tuổi, từng là trung tá trong quân đội Mỹ, đang làm luận án tiến sĩ chính trị học tại Northern Illinois Univeristy thì được điều qua chiến tranh Iraq năm 2004, nơi mà bà bị trọng thương cưa cả hai chân.

Trong ngày 30-4 năm nay, kỷ niệm 45 năm ngày chế độ Saigon sụp đổ và xe tăng của Việt Cộng ủi sập cổng Dinh Độc Lập, những người đang mang nỗi hận ly hương đã không có dịp nghe bài “Saigon ơi vĩnh biệt” chỉ vì con vi khuẩn Corona. 30-4 là một ngày lịch sử mà chúng ta cần tưởng niệm, ít nhất là để nhìn lại, để hiểu nguồn gốc của mình nay đã nhạt nhòa trong tâm trí của nhiều người bởi vì những thử thách và cố gắng trong hội nhập vào một đất nước đa chủng, đa văn hóa. Thế nhưng, chúng ta cũng nghe từ Việt Nam một phát biểu kinh khủng một cách “can đảm” từ lãnh đạo Hà Nội. Cũng vì COVID-19 mà người ta không thể tổ chức diễn hành chiến thắng, nhưng người lãnh đạo Bắc Bộ Phủ vẫn lên tiếng. Thế nên chúng ta mới nghe phát biểu từ Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, thứ trưởng quốc phòng, về sự “thành công” của đường lối “hòa hợp hòa giải dân tộc” của “chính quyền cách mạng” sau ngày 30-4 năm đó. Những gì ông nói đã thể hiện một sự ngu xuẩn, gian trá và đạo đức giả nơi lãnh đạo Hà Nội hiện nay, đáng lo ngại cho trăm triệu dân trong nước ngày nay.

Chỉ trong 90 ngày qua, hơn 100,000 người đã nằm xuống – rất nhiều đã chết quạnh quẽ, lăn lóc, vất vưởng. Họ có tội tình gì?Cả hai tháng qua, Tổng thống Trump chưa một lần bày tỏ sự thương cảm, day dứt vì đã có quá nhiều người đã nằm xuống. Chưa hề thấy nơi ông một sự xác quyết trách nhiệm tìm kiếm biện pháp bảo vệ người dân tốt hơn khi chưa có vác-xin, chưa có thuốc trị (ngoại trừ kí-ninh và Lysol của ông). Nay nói chuyện mở cửa, ông chưa hề có một lời trấn an, cho biết chính phủ sẽ làm gì để tăng cường sự an toàn cho người dân.

Sự huyền hoặc của một vật thể tưởng tượngTháng tư/ 2019, các khoa học gia chụp được – thực ra là “tạo” được – tấm hình Hố Đen đầu tiên, giúp nhân loại có dịp chiêm ngưỡng thêm một tí dung nhan của vũ trụ. Sau khi long trọng ăn mừng thành tích mới của ngành khoa học không gian, bước kế tiếp của chúng ta là gì? Có người đề nghị: đặt lại tên, cho nó một danh tánh mới bảnh hơn. Ý kiến rất hay, vì việc tìm tên mới là một trọng trách, đòi hỏi phải nghiên cứu nghiêm chỉnh, kỹ lưỡng. Muốn cho Hố Đen cái tên đúng nghĩa, cần biết nó là cái gì.

Văn phòng Ngân sách Quốc Hội (Congressional Budgetary Office – CBO) là một định chế lưỡng đảng (của cả hai đảng và không theo đảng nào) của Quốc Hội mà trách nhiệm cố vấn và soi đường chính sách ngân sách và kinh tế vẫn được coi là thiết yếu. Như chúng ta đã biết lâu nay,  định chế này đã nổi bật trong hai nhiệm vụ chính: thẩm lượng những biện pháp mà chính phủ đang cân nhắc về tính khả thi và hiệu quả, và đánh giá những biện pháp đã được ban hành, đang được áp dụng. Những người lãnh đạo chính quyền thường phải dựa vào những báo cáo của CBO để có những sửa chữa, điều chỉnh thích hợp để tránh những quyết định có hại cũng như kịp thời  tu chỉnh đối với những biện pháp hiện hữu.

Năm 1927, Georges Lemaître , một tu sĩ và cũng là khoa học gia lừng danh người Bỉ, trình làng thuyết “Big Bang”, giải thích nguồn gốc và sự hình thành của vũ trụ.Theo thuyết này thì vũ trụ khởi đầu từ một nguyên tử nguyên thủy (primeval atom – primordial atom), tạm gọi là Nguyên Tử Gốc chứa đựng đủ mọi loại vật chất, phóng xạ, cùng thời gian, không gian.

Tết đang phôi pha trong ký ức ngày càng nhạt nhòa theo thời gian. Trong số chúng ta, người đến “vùng đất hứa” này lâu nhất cũng hơn 45 năm, nhưng cái Tết ngọt ngào, ấm cúng, gần gũi của một thời đối với chúng ta đã hoàn toàn chết sau ngày 30-4 năm đó. Đó là một sự thật có thể kiểm chứng rõ ràng. Không ít người vẫn trở về hàng năm “ăn Tết” tại quê nhà, với lý do bên này có Tết đâu mà ăn, trong khi không có tập quán dân tộc nào gần gũi với chúng ta hơn ba ngày Tết. Nhưng sự thực thì Saigon còn đâu nữa, người Saigon còn đâu nữa mà ăn Tết Saigon. Sự xa lạ của TPHCM ngày nay - đường xá, phố phường, khu xóm, và con người, từ cách ăn mặc đến ăn nói - chỉ làm cho chúng ta thêm ngâm ngùi – nếu còn biết cảm nhận những mất mát như “Thăng Long Thành Hoài Cổ”.

Donald Trump đã vào Tòa Bạch Ốc từ ngày 20-1-2017, tính đến nay đã ba năm ba tháng. Đương nhiên thời gian này đã quá đủ để người ta hiểu về ông. “Xóm làng đêm ngày, biết ông từng phút lại từng giây”. Nhất là vì ông chẳng phải là người khó hiểu. Và ông có một đặc điểm nơi con người của ông: ông càng khéo che dấu, người ta càng dễ biết con người thật của ông. 

Nhân loại thời nay chưa hề biết đến một thời nào trong quá khứ họ đã sống khủng khiếp hơn, kinh hoàng hơn. Thế chiến thứ nhất có lẽ quá xa xôi, chẳng còn bao nhiêu người từng biết đến hay còn nhớ. Ngay cả nạn dịch “cúm Tây Ban Nha” năm 1918 giết chết hàng chục triệu người vẫn xa lắc xa lơ trong ký ức của có lẽ chỉ mấy trăm người thời nay đã sống trong thời đó. Từ lâu, người ta cũng không còn sợ Đệ nhị Thế chiến. Những người Việt lưu vong như chúng ta đã sống qua nhiều kinh nghiệm thảm họa, nhưng nhớ lại, chúng ta hẳn thấy tất cả những biến cố này rồi cũng qua đi, từ Tết Mậu Thân 1968, Mùa hè đỏ lửa 1972, Saigon thất thủ năm 1975... Và những năm dài trong các trại ở Trảng Lớn, Xuân Lộc, Hóc Môn..

Bình thường, người ta đã hiểu Tổng thống Donald Trump là con người như thế nào, lãnh đạo đất nước như thế nào, và hai khẩu hiệu “Make America Great Again” và “America First” ngày càng bị quên lãng trong cơn đại dịch hiện nay. Nhưng nay người ta càng có thể nhìn ông Trump rõ ràng hơn qua nạn dịch này. Những chuyện có thật mà nghe như đùa về tổng thống liên quan đến corona, phần lớn người ta đã biết rõ. Ví dụ cho đến cuối tháng hai, ông Trump vẫn nghĩ coronavirus là “Chinese virus”, chuyện bên tàu, bên tây, chẳng có liên quan gì đến Mỹ, và phía Dân Chủ đang bịa ra để phá ông, làm ông bị mất trí, chia trí. Người ta cũng kể lại bao nhiêu chuyện cảnh báo, xa như 2-3 năm trước, gần như cuối năm ngoái hay đầu năm nay, ông Trump đều bỏ ngoài tai bởi vì theo ông, chẳng có dịch nào lớn hơn dịch cúm mùa (season flu), hay cúm H1N1, hay cúm heo, cúm gà, cúm SARS, mà rồi tất cả cũng qua đi.

Dịch virus corona thay đổi ông Trump chăng ? Ông sẽ bắt tay bà Polisi ? Bà Polisi sẽ xin lỗi ông Trump vì đã xé bài diễn văn của ông Trump ? Mong lắm.Ông Trump hay ông nào đắc cử tổng thống năm 2020 cũng nên đọc truyện VUA TÔI BÀN VIỆC của Tuân Tử để giúp nước Mỹ đoàn kết, để nước Mỹ giầu mạnh hơn, để các nước có niềm tin nơi nước Mỹ là một nước hào hiệp, dân tộc Mỹ là dân tộc rộng lượng … vv …

NHIỀU NGƯỜI BIẾT, ÍT NGƯỜI HIỂU: Cả trăm năm nay, các khoa học gia khốn đốn vì cái phương trình kỳ bí này, đám đệ tử, từ đời này sang đời khác, vì thế, bị vạ lây, cũng bị hành te tua. Thầy không hiểu, đoán mò, nên trò học mửa mật cũng không làm sao tiêu hóa nổi những lời suy diễn… phi vật lý của sư phụ.Sau nhiều thập niên nghiên cứu, các khoa học gia đành công nhận: đây là một phương trình lẫy lừng nhất nhưng cũng ít được hiểu nhất. Nói rằng ít được hiểu hay ít người hiểu là còn chưa khiêm tốn, còn hơi khoác lác đấy. Không có vị nào hiểu đâu. Cứ xem những lời giảng giải được quý trọng, tin cậy nhất của các ngài in đầy trong sách giáo khoa, tạp chí khoa học, Wikipedia v.v… là biết liền.

     Vào đầu tháng ba, chúng ta mấy ai nghĩ rằng coronavirus là một tử thần có thật, thế mà nay thì COVID-10 đang hoành hành trên toàn cầu; những nước văn minh, tiến bộ nhất, có hệ thống y tế đại chúng hoàn hảo từ bao đời, xem chừng cũng bất lực. Tính đến nay, ngày 11-3, đã có gần 125,000 trường hợp khắp thế giới, với hơn 4.500 người thiệt mạng, tử suất là 3.6%. Tổ chức Y tế Thế giới WHO ngày 11-3 đã thông báo coronavirus là một đại dịch toàn cầu (pandemic). Ngày 14-3, trên toàn nước Mỹ, 49 tiều bang cùng thủ đô đạ bị nhiễm, số người nhuốm bệnh 2.655, số người thiệt mạng 2.655, Washington 40 người, Cali 5, Florida 2 và New York 2. Tổng thống Trump đang bị phê phán nghiêm khác là hành động vửa trễ nãi vừa không thòa đáng.  Hôm thứ bảy 14-3, người ta buộc ông phải đi thử nghiệm - kết quả chưa được biết.

Trong thời buổi ai cũng bồn  chồn với nỗi lo “về làm cát bụi”, phải “từng ngày qua mỏi ngóng tin vui”, thì ngày thứ năm 26-3 vửa qua nhiều người tưởng là đã thấy ánh sáng cuối đường hầm. Thị trường chứng khoán thường nôn nóng làm áp lực, cho nên chỉ trong hai tuần đầu tháng ba chỉ số Dow Jones đã mất cả 10.000 điểm (1/3), làm tiêu tan những gì Tồng thống Donald Trump tạo được trong hơn ba năm qua. Tuy nhiên, Dow Jones đã kiên nhẫn trong ba ngày liền, từ thứ ba đến thứ năm, lên gần 3.000 điểm để khuyến khích, kích thích những nhà làm luật lưỡng viện của Quốc Hội Mỹ.

Phải nói là số của Tập Đế không khá, không may. Ông “trúng số”. Hay bị “tổ trác”. Khi ông mới lên ngôi, người ta loan truyền về “Hoa Mộng” (Giấc Mơ Trung Hoa – the Chinese Dream) của Tập, làm như Trung Quốc sẽ thống trị toàn cầu đến nơi. Nay thì “Hoa Mộng” đã trở thành ác mộng ngay cả ban ngày. Và làm cho thế giới toàn cầu hóa này đang bị “yellow peril” (hiểm họa da vàng) đe dọa thực sự từng giờ từng phút. Ông hả dạ chưa! Hay còn lòng dạ nào nữa chăng?

Nhớ lại một thời khi chúng ta còn đất nước, còn quê hương. Ông bà hay cả cha mẹ, khi đã vào tuổi cổ lai hy, thường sống an nhàn với con, với cháu, không hề nghĩ đến một ngày mai ở nursing home hay hospice. Thời giờ của họ là đến với con cháu khi có thể, với những chuyện xưa tích cũ của đất nước, của quê hương, của gia đình, để cho con cháu dù bận rộn với cuộc sống hàng ngày cùng hiểu và nhớ được nguồn gốc của mình.

Ôn cố, tri tân. Biết chuyện đời nay mới rõ niềm đau khôn nguôi của chuyện đời xưa.Trong tất cả tổng thống Mỹ, có lẽ người Việt chúng ta biết hai ông Richard Nixon và Donald Trump nhiều nhất. Hai ông đều có liên hệ với kết thúc thảm khốc, bi đát của cuộc chiến tranh Việt Nam. Chính vì quyết định Việt Nam hóa chiến tranh của Nixon mà Miền Nam cuối cùng sụp đổ. 

Phải nói Nguyễn Phú Trọng là tổng bí thư độc đáo nhất của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Trong thời gian gần đây, ông có những phát biểu có tính lịch sử, chưa từng có, cho thấy ông là một nhân vật chính trị “historic” và “unprecedented” – giống như Tổng thống Mỹ Donald Trump.Ông độc đáo là phải!

Giới quan sát chính trị đang chú mục vào đảng Dân Chủ, những ứng cử viên của họ, cử tri của họ, và cả những chương trình của họ. Cách đây mấy tháng, khi người ta đếm đầu người, có đến cả 25 người ra tranh cử, người quan sát phải nói “Đảng Dân Chủ vì ông Trump mà điên rồi”. Nhưng người biết chuyện thì nói “Đừng có lo. Mấy chính khách thường ảo tưởng, lại có tật ham vui, nhưng sau một thời gian sẽ chen nhau mà rút khi không xin được tiền nữa”. Y như rằng, vào giữa tháng hai, có lẽ còn chưa đến 10 người, nhưng nghiêm chỉnh chỉ có sáu. Và cuối tháng chưa chắc còn đủ nửa tá như thế.